1 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
26
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
BIOCHEMIA
Od lat 90. jest cennym składnikiem kosmetyków pięlegnacyj-
nych, których jakość zależy od rodzaju i modyfikacji cząsteczki
witaminy C. Technologia zastosowanej zmodyfikowanej for-
my witaminy C decyduje o jej trwałości w samym kosmetyku.
Nowe formy tego składnika takie jak np. kwas 3-0-ethyl askor-
binowy zachowują wysoką trwałość (2 lata) w stosunku do
kwasu L-askorbinowego (1 miesiąc), który w masie kosmetyku
na skutek utleniania i działania światła zbyt szybko traci swo-
je właściwości powodując zmianę barwy i zapachu. Badania
Pinnella udowodniły, że kwas askorbinowy może zostać do-
starczony przez warstwę rogową naskórka dopóki cząsteczka
nie ma ładunku jonowego i jest to możliwe dla warunków pH
poniżej 3,5. Dlatego powstały formy estrowe witaminy C (INCI:
3-0-Ethyl Ascorbic acid, Ascorbyl Glucoside, Ascorbyl Palmita-
te, Tetrahexyldecyl ascorbate) dzięki którym poprawiono nie
tylko trwałość kosmetyków ale również maksymalne stężenie
do wchłaniania przez skórę, które wynosi 20% uzależnione
od pH [4]. Rozwój chemii i kosmetologii umożliwił tworzenie
kosmetyków z wysoką (20%) zawartością tego związku np.
serum, które zachowuje właściwości witaminy C, nie zmienia
zapachu i barwy na żółtą.
DZIAŁANIE WITAMINY C
W zależności od stanu zdrowia organizmu, witamina C wchła-
nianajestwdwunastnicyijeliciecienkimnapoziomieok.70–80%
(u zdrowego człowieka). Zapasy witaminy C w organizmie są
ograniczone do 20% (20 mg/kg masy ciała). W osoczu dominu-
je głównie forma w postaci dehydroaskorbinianu (DHA), któ-
rego stężenie wynosi około 50 μM. DHA w komórkach zostaje
zredukowany z powrotem do kwasu askorbinowego, co zabez-
piecza go przed usunięciem na zewnątrz komórki. Dlatego też
najczęściej skóra i błony śluzowe jako pierwsze manifestują
niedobór witaminy C, objawiający się początkowo dysfunkcją
bariery hydrolipidowej, fotostarzeniem, infekcjami czy nowo-
tworzeniem [5]. Dostarczanie jej do skóry za pomocą kosmety-
ków wydaje się być istotnym elementem, nie tylko kosmetycz-
nym, ale i zdrowotnym.
Najważniejszą właściwością kwasu askorbinowego jest
jego zdolność do tworzenia odwracalnego układu utleniania
i redukcji. Chroni przed tzw. peroksydacją lipidów (błon ko-
mórkowych) reakcją prowadzącą do rozwoju stanu zapalne-
go w narządach. Stosowanie zewnętrzne witaminy C w pro-
fesjonalnych zabiegach i domowej pielęgnacji kosmetycznej,
wydaje się mieć szczególne znaczenie w aspekcie regeneracji
skóry po zabiegach dermatologii estetycznej. Zabiegi laserowe,
peelingi chemiczne, fale radiowe
,
to metody, które generują
stan zapalny skóry, czyli stres oksydacyjny mający na celu
stymulację produkcji kolagenu czy rozjaśnienie cery. Zwięk-
sza się wówczas miejscowe zapotrzebowanie na antyoksy-
danty, w celu zniwelowania łańcuchowej reakcji peroksydacji
lipidów, która mogłaby prowadzić do dysfunkcji całej bariery
naskórkowej [6]. Stosowanie witaminy C na skórę wydaje się
mieć istotne znaczenie również nie tylko w trakcie regeneracji
skóry po zabiegach
,
ale również na co dzień, u osób dojrzałych
(po 35 roku życia)
,
gdy zdolności syntezy kolagenu obniżają
wraz z wiekiem.
Wśród karcinogennych czynników, mogących bezpośred-
nio doprowadzić do mutacji DNA, wymienia się wolne rodniki
tlenowe, które są naturalnymi produktami wymiany tlenowej
w komórkach. Witamina C poprzez przeciwdziałanie wol-
nym rodnikom powoduje, że są one obecne w bezpiecznych
stężeniach w komórce. Warto podkreślić, że wolne rodniki są
niezbędne i pełnią ważne funkcje regulacyjne pośrednicząc
w przekazywaniu sygnałów wewnątrz- i międzykomórko-
wych. Biorą również udział w unieszkodliwianiu drobno-
ustrojów w fagolizosomach.
Komórki nowotworowe charakteryzują się bardzo niskim
lub niewykrywalnym poziomem 5-hmC (czynnik manifestu-
jący nieprawidłowości w komórce). Utrata tego czynnika jest
nową epigenetyczną cechą większości typów ludzkich nowo-
tworów. Przeprowadzone przez Gustafsona i wsp. badania in
vitro wykazały, że stosowanie witaminy C (do stężenia fizjo-
logicznego 0,1 mM) zmniejsza złośliwość komórek czerniaka,
powodując wzrost stężenia 5-hmC [7].
Witamina C chroni także przed tworzeniem się mutagen-
nych N-
nitrozozwiązków poprzez blokowanie przemiany
azotanów do rakotwórczych nitrozoamin. Jest to istotne
w przypadku żołądka
,
w którym azotany przy udziale bakte-
rii m.in. Helicobacter pylori przekształcają się w azotyny, a te
z kolei podczas reakcji nitrozowania w nitrozoaminy. Kwas
askorbinowy hamuje działanie zarówno bakterii w żołądku,
jak i reakcję nitrozowania [8]. Dlatego prawdopodobnie u osób
z tą infekcją żołądka, skóra jako pierwsza manifestuje proble-
my z cerą na skutek niedoboru witaminy C. Oprócz aspektów
ogólnozdrowotnych, wskazana jest pielęgnacja skóry wita-
miną C, szczególnie podczas leczenia dermatologicznego cery
z trądzikiem różowatym [9].
ODDZIAŁYWANIE WITAMINY C NA SKÓRĘ
Witamina C uczestniczy w niezbędnych reakcjach enzyma-
tycznych
przekształcających prolinę w hydroksyprolinę, lizy-
nę w hydroksylizynę podczas formułowania wiązań krzyżo-
wych kolagenu. Hydroksyprolina jest z kolei aminokwasem
stanowiącym około 10% kolagenu zawartego w skórze właści-
wej. To od niej między innymi zależy prawidłowe gojenie ran,
regeneracja po chorobach skóry czy oparzeniach (szczególnie
słonecznych) oraz zabiegach dermatologii estetycznej stymu-
lujących wytwarzanie kolagenu. Stymulacja wytwarzania ko-
lagenu wymaga zwiększonego zapotrzebowania na witaminę
C dostarczaną do skóry w pożywieniu, a przede wszystkim
w codziennej pielęgnacji za pomocą kosmetyków [10]. Przepro-
wadzone badania in vitro na komórkach fibroblastów wykaza-
ły, że brak witaminy C zmniejsza zarówno całkowitą syntezę
kolagenu jak i jego sieciowanie
[11].
