1 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
27
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
BIOCHEMIA
W środowisku wodnym komórki, witamina C tworzy ukła-
dy oksydacyjno-redukcyjne z cytochromem C, glutationem,
nukleotydami flawinowymi i pirydynowymi. Hamuje perok-
sydację lipidów i unieczynnia wolne rodniki ponadtlenkowe,
co jest kluczowe dla zdrowia i urody oraz prawidłowego funk-
cjonowania komórek. Witamina C pomaga również w regene-
racji utlenionej postaci witaminy E – silnego antyoksydantu
rozpuszczalnego w tłuszczach pośrednio zapobiegając utle-
nianiu nienasyconych kwasów tłuszczowych bariery hydro-
lipidowej naskórka. Pielęgnacja kosmetykami z witaminą C
wydaje się być szczególnie ważna, w trakcie leczenia dermato-
logicznego preparatami złuszczającymi, które mogą powodo-
wać wysuszenie naskórka czy jego podrażnienie. Powinno się
ją stosować codziennie na skórę jako uzupełnienie leczenia czy
zabiegów kosmetologicznych.
PROMIENIOWANIE UV
KREMY Z FILTREMAWITAMINA C
Gdy promieniowanie ultrafioletowe zwiększa wytwarzanie wol-
nych rodników, do pewnego stopnia zwiększa się w skórze zdol-
ność do ich neutralizowania – skóra „dostaje więcej witaminy C”
jako odpowiedź na wzmożone jej zużycie do ochrony. Odpowied-
nia dawka dziennego promieniowania słonecznego stymuluje
system obrony skóry przed UV, dlatego jest ona niezbędna dla
zachowania zdrowej cery. Nadmierna fotoprotekcja kremami
z filtrem, szczególnie w okresie zimowo-wiosennym oraz brak
światła dziennego, może osłabić zdolności regeneracyjne skóry
i zwiększyć ryzyko wystąpienia przebarwień w okresie letnim.
Jednak nadmierna i długotrwała ekspozycja na promieniowanie
UV (szczególnie UVB) pozbawia skórę zdolności antyoksydacyj-
nych ze względu na niedobór witaminy C, prowadząc do stanów
przedrakowych oraz przyspieszonego fotostarzenia. Nawet mi-
nimalna ekspozycja, do 1,6 minimalnej dawki wywołującej od-
czyn rumienia MED (M
inimal Erythema Dose
), może zmniejszyć
stężenie witaminy C do 70% wartości prawidłowej [12].
Filtry przeciwsłoneczne w niewielkim tylko stopniu zapobie-
gają powstawaniu stresu oksydacyjnego podczas ekspozycji na
promieniowanie UV. Krem z filtrem zapobiega tworzeniu się
wolnych rodnikówwywołanych przez
promieniowanie ultrafiole-
towe
UVA jedynie w 55% [13]. Badania na skórze świń wykazały,
że stosowanie kwasu askorbinowego przed ekspozycją zmniej-
sza o 40% oparzenie i o 52% rumień wywołany przez UVB
[14].
Witamina C ma ponadto wpływ na hamowanie syntezy ela-
styny. Zjawisko to może być istotne w redukcji nagromadzo-
nej elastyny, charakterystycznej dla skóry starzejącej się pod
wpływem promieni słonecznych.
WITAMINA CWKOSMETYKACH
Witamina C lewoskrętna
W lekach farmakopea jednoznacznie definiuje „czystą wi-
taminę C” jako kwas L-(+)-askorbinowy. Występuje również
lewoskrętny izomer kwas D-(-)-askorbinowy, ale nie jest on
witaminą i służy do konserwacji żywności. Pomyłka wynika
z błędnego oznaczenia L do skręcalności optycznej, a nie kon-
figuracji względnej L/D[15]. Kwas L-(+)-askorbinowy skręca
płaszczyznę światła spolaryzowanego zawsze w prawo, nie-
zależnie od tego czy pochodzi z owoców, warzyw czy suple-
mentów diety lub leków. Sole i estry kwasu askorbinowego:
sodowa, wapniowa oraz palmitynian askorbylu również są
prawoskrętne. Oznaczenie na produktach kosmetycznych,
a szczególnie lekach i suplementach diety „lewoskrętna wi-
tamina C” może być celowym lub nieświadomym błędem
oznakowania produktu przez producenta dla celów marke-
tingowych. Warto podkreślić art. 16 rozporządzenia (WE) nr
178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia
2002 r., który stanowi, iż etykietowanie, reklama i prezentacja
żywności z uwzględnieniem kształtu, wyglądu lub opakowa-
nia oraz informacji udostępnianych na ich temat w jakikolwiek
sposób nie może wprowadzać konsumentów w błąd [16].
Kwas L-askorbinowy (INCI: L Ascorbic Acid) to organiczny
związek chemiczny, pochodna glukozy o wzorze sumarycz-
nym C6 H8 O6. W warunkach standardowych jest białym,
krystalicznym ciałem stałym. Jest to ta sama witamina C co
w lekach i żywności. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, roz-
twór ma odczyn kwasowy. Należy do tzw. przeciwutleniaczy
właściwych, których funkcją jest przerywanie łańcucha oksy-
dacyjnego poprzez wygaszanie wolnych rodników. Witamina
C jest również synergentem, który wykazuje działanie anty-
oksydacyjne polegające na wzmacnianiu substancji będących
przeciwutleniaczami właściwymi. Stwierdzono, że roztwór
10% kwasu askorbinowego skutecznie opóźnia procesy foto-
starzenia się skóry oraz ma właściwości przeciwzapalne (Choi
i Berson, 2006). Bissett (2009) wykazał, że witamina C apliko-
wana na skórę opóźniała jej starzenie się. Już 3% kwas askorbi-
nowy po tygodniu stosowania, powodował znaczącą redukcję
skutków procesów utleniania indukowanych przez promie-
niowanie UVA, a w ciągu 12 tygodni redukował zmarszczki
oraz działał rozjaśniająco.
Naturalne i syntetyczne kwas L-askorbinowy
Pod względem budowy chemicznej i właściwości witami-
na C obecna np. w owocach i syntetyczna wytwarzana
w laboratorium, nie różni się od siebie. Badania wykazały, że
w naturalnych złożonych produktach (ekstraktach roślin-
nych) może wykazywać zwiększoną aktywność ze względu
na synergistyczne działanie polifenoli
[17]. Witamina C obec-
na w organizmie chroni zarówno przed endogennym stresem
oksydacyjnym (oddychanie komórkowe) oraz egzogennym
(promieniowanie UV). Aplikowanie witaminy C na skórę w ko-
smetykach zwiększa fotoochronę i regenerację.
Stosowanie kwasu L-askorbinowego w kosmetykach wiąże
się jednak z trudnościami wynikającymi z jego niskiej stabil-
ności. Powoduje szybkie utlenianie i żółknięcie preparatów ko-
smetycznych. Połowa zawartości tego cennego surowca ulega
rozkładowi już po ok. miesiącu. W technologii kosmetyków
