1 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
99
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
KOSMETOLOGIA I MEDYCYNA ESTETYCZNA
do wzrostu sprężystości skóry i jej nawodnienia.
β
-karoten
wpływa korzystnie na metabolizm skóry oraz regenerację
nabłonka wielowarstwowego, dzięki czemu przyspiesza goje-
nie uszkodzonego naskórka [8, 9].
Witamina A dzięki zdolności do absorpcji dużej ilości pro-
mieniowania ultrafioletowego zapobiega powstaniu fotousz-
kodzeń DNA i przedwczesnej apoptozy komórek skóry [8, 9].
Retinol i jego pochodne zwiększają ilość fibroblastów oraz
pobudzają ich aktywność. Pobudzają także syntezę kolage-
nu typu I, III i VII, elastyny, prokolagenu i fibryliny, a także
wspomagają reorganizację kolagenu skóry właściwej w sple-
cione wiązki włókien oraz normalizują organizację tkanki
sprężystej. Hamują aktywność metaloproteinaz (MMP), które
są odpowiedzialne za rozkład macierzy międzykomórkowej
tkanki łącznej skóry. Retinoidy poprzez wpływ na procesy
keratynizacji (zmniejszenie przylegania i ułatwienie złuszcza-
nia keratynocytów), a także regulację procesów różnicowania
keratynocytów, przyspieszają wymianę starych komórek na-
skórka na nowe oraz wspomagają odnowę komórek warstwy
podstawnej i ziarnistej. Ponadto wpływają na zwiększenie od-
kładania się mucyny w naskórku i skórze właściwej, nasilają
proces angiogenezy, hamują aktywność tyrozynazy i trans-
fer melanosomów, zwiększają złuszczanie się melanocytów,
przeciwdziałają powstawaniu zmian przednowotworowych,
a także hamują przemiany kwasu arachidonowego zależne od
lipooksygenazy, dzięki czemu redukują stany zapalne [1, 8, 9,
11, 13]. Retinoidy zmniejszają także tendencję do tworzenia za-
skórników i przyspieszają gojenie się mikrouszkodzeń naskór-
ka, poprzez wpływ na pracę gruczołów łojowych oraz ograni-
czenie proliferacji i różnicowania sebocytów [1, 8]. Klinicznie
zauważalne efekty stosowania witaminy A to: poprawa ela-
styczności, wygładzenie, zmniejszenie szorstkości skóry oraz
redukcja przebarwień [13].
Witamina C (kwas askorbinowy)
Przede wszystkim wykazuje działanie redukujące, dezak-
tywuje wolne rodniki, tj. tlen singletowy, nadtlenek wodoru,
czy aminorodnik ponadtlenkowy. Przeciwdziała procesom
utleniania lipidów błon komórkowych, działa ochronnie na
grupy funkcyjne enzymów podatnych na procesy utleniania,
regeneruje utlenioną formę
α
-tokoferolu i
β
-karotenu oraz
wpływa na procesy naprawcze DNA. Wszystkie te właści-
wości witaminy C sprawiają, że w znaczny sposób obniża ona
stres oksydacyjny, dzięki czemu działa ochronnie w przypad-
ku narażenia na promienowanie UV i procesy fotostarzenia
skóry, a także hamuje procesy nowotworzenia. Witamina C
zmniejsza także nasilenie rumienia wywołanego przez UVB.
Wykazano lepsze działanie fotoproteykcyjne w jednoczesnym
stosowaniu z witaminą E [1, 8, 9, 12, 14].
Oprócz działania antyoksydacyjnego, witamina C wykazuje
szereg funkcji istotnych dla zapobiegania starzenia się skóry.
Kwas askorbinowy reguluje aktywność produkcji kolagenu
(typu I i III) i prokolagenu, hamuje rozkład kolagenu przez
metaloproteinazy. Zapobiega utlenieniu jonów Fe
2+
, w których
obecności witamina C służy jako kofaktor enzymów potrzeb-
nych w powstawaniu włókien poprzecznych kolagenu. Wpły-
wa także na proliferację fibroblastów, stymuluje syntezę cera-
midów, dzięki czemu bierze udział w zachowaniu prawidłowej
spoistości bariery lipidowej naskórka, poprawia nawodnienie
i zwiększa barierę ochronną skóry. Ponadto rozjaśnia cerę
i redukuje przebarwienia, poprzez hamowanie biosyntezy ty-
rozynazy oraz blokuje produkcję elastyny, której nadmierna
ilość jest przyczyną elastozy słonecznej. Dodatkowo wzmac-
nia ściany naczyń krwionośnych i działa przeciwzapalnie, na
skutek hamowania aktywacji czynnika jądrowego NF-
κ
B [1, 8,
9, 15]. Witamina C odgrywa znaczącą rolę w procesie rewita-
lizacji skóry. Poprawia koloryt skóry, rozjaśnia przebarwienia,
wygładza i redukuje zmarszczki, poprawia elastyczność, a tak-
że przyspiesza regenerację skóry i gojenie się ran [4, 5].
Koenyzm Q10 (ubichinon)
Do 30. roku życia w organizmie produkowana jest wystarcza-
jąca ilość tego przeciwutleniacza, wraz z wiekiem jego ilość
maleje. Chroni skórę przed przedwczesnym starzeniem się,
wygładza i uelastycznia ją. Posiada silniejsze działanie prze-
ciwutleniające w stosunku do witaminy E, umożliwia regene-
rację jej utlenionej formy, wchodzi w reakcję z rodnikiem toko-
ferylowym, przekształcając go w alfa-tokoferol [9, 10]. Związek
tenma zdolność do ograniczenia odpowiedzi immunologicznej
spowodowanej działaniem promieniowania ultrafioletowego,
poprzez zmniejszenie produkcji mediatorów zapalenia. Do-
datkowo ubichinon blokuje MMP-1, stymuluje proliferację fi-
broblastów, zwiększa syntezę lamininy oraz kolagenu typu IV
i VII [9]. Powoduje przyspieszenie odnowy komórek naskórka
i zmniejszenie komórek warstwy rogowej [15].
Polifenole
Związki polifenolowe stanowią duża grupę substancji o dzia-
łaniu przede wszystkim antyoksydacyjnym. Wychwytują
one wolne rodniki, chronią lipidy przed utlenieniem, działa-
ją także przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, bakteriobójczo,
bakteriostatycznie, przeciwgrzybiczo oraz przeciwmuta-
gennie, a także uszczelniają naczynia krwionośne. Wywie-
rają także korzystny wpływ na syntezę kolagenu, dzięki
zdolności do stabilizacji witaminy C. Polifenole są również
naturalnym filtrem promieniochronnym zwłaszcza wobec
promieni UVA. Opóźniają procesy starzenia się skóry, a także
likwidują przebarwienia [9, 16]. W poszczególnych warstwach
skóry, polifenole odgrywają odmienną rolę, w warstwie rogo-
wej naskórka działają przede wszystkim przeciwrodnikowo.
W głębszych partiach naskórka mogą one wpływać na ak-
tywność enzymów, z kolei w skórze właściwej wpływają na
stan naczyń krwionośnych oraz mikrokrążenie skórne [9, 17].
Polifenole działają przeciwutleniająco bezpośrednio, poprzez
wychwytywaniewolnych rodników tlenowych i ograniczenie
ich wytwarzania w komórkach przez hamowanie enzymów
