240
vol. 2 \ 4 \ 2013 \ Kosmetologia Estetyczna
skłonnością do trądziku różowatego. Hyperycyna zawarta
w dziurawcu sprawia, że wykazuje on właściwości uwraż-
liwiające skórę na działanie promieniowania UV (
ultra-
violet
). Preparaty z zawartością dziurawca nie powinny
być zatem stosowane na skórę poddawaną ekspozycji na
promieniowanie słoneczne, ponieważ mogą wywołać re-
akcję fotouczuleniową. W niewielkich ilościach dziurawiec
może znajdować się w składzie olejów do opalania [6].
•
R
umianek
(M
atricaria chamomilla
)
Kwiaty rumianku zawierają flawonoidy, cholinę, śluzy,
karotenoidy i inne [5]. Rumianek działa przeciwzapalnie,
bakteriobójczo, łagodzi podrażnienia, goi rany oraz prze-
ciwdziała reakcjom alergicznym. Wchodzi w skład wielu
przeznaczonych do pielęgnacji skóry wrażliwej kosmety-
ków, takich jak kremy, mleczka kosmetyczne, toniki [6].
•
L
ipa drobnolistna
(T
ilia cordata
M
ill
)
Kwiat lipy drobnolistnej stosowany jest w preparatach
hipoalergicznych. Zawiera dużą ilość flawonoidów, garb-
ników, witaminę PP, aminokwasy oraz olejek eteryczny,
śluzy i inne. Działa przeciwzapalnie i zmiękczająco, chro-
ni skórę wrażliwą i łagodzi podrażnienia [6].
•
P
odbiał pospolity
(T
ussilago farfara
)
Bogaty jest w śluzy, garbniki, flawonoidy, jak również fi-
tosterole, cholinę, gorycze i inne. Wyciąg z kwiatów i liści
podbiału stosowany jest w olejkach do kąpieli, maściach,
kremach, także w kremach oczyszczających skórę łojoto-
kową, w szamponach przeciwłupieżowych [6].
•
P
okrzywa zwyczajna
(U
rtica dioica
L)
Surowcem kosmetycznym w pokrzywie zwyczajnej są
liście, zawierające kwasy organiczne, flawonoidy, karo-
tenoidy, garbniki, fitosterole, chlorofil, białka, witaminy
(B2, C, K) i inne [5]. Roślina ma działanie bakterio- i grzy-
bostatyczne, dzięki zawartości krzemionki popra-
wia jędrność i ukrwienie skóry. Wykorzystywana jest
w preparatach przeciwzmarszczkowych, przeciwtrądzi-
kowych oraz w szamponach przeciwłupieżowych [6].
•
Ś
wietlik łąkowy
(E
uphrasia rostkoviana
)
Wyciąg z ziela świetlika łąkowego zawiera garbniki, kwasy
fenolowe, olejek eteryczny, pochodne kumaryny, sole mi-
neralne i aukubinę. Świetlik ma działanie przeciwzapal-
ne, zapobiega stanom alergicznym oraz podrażnieniom.
Jest składnikiem preparatów łagodzących zmęczenie czy
podrażnienie oczu, jak również pomaga w zapaleniach
spojówek i brzegów powiek [6].
P
reparaty ziołowe
Skuteczność preparatów ziołowych jest wynikiem współ-
działania i wzmacniania jednych składników obecnością
drugich (synergizm). Zioła stosowane jako kataplazmy,
maski, działają synergicznie m.in. dzięki obecności „ciał
balastowych”, które mają duże znaczenie w kosmetyce
profilaktycznej i zdobniczej [7]. Wśród zalet surowców
roślinnych wymienia się ich naturalność, łagodność,
brak toksyczności i niepożądanych działań ubocznych [3].
Organizm każdej rośliny składa się z wielu związków
chemicznych. Zachodzące w roślinie procesy powodują
powstanie węglowodanów, węglowodorów, białka, tłusz-
czy i innych składników niezbędnych roślinie do życia.
Związków organicznych w roślinach jest niewiele, jednak
pewna ich część występuje w surowcu zielarskim [7]. W za-
leżności od budowy chemicznej substancje czynne mogą
wywierać szkodliwy lub korzystny wpływ na organizm [7].
Do głównych składników zawartych w ziołach i sto-
sowanych w kosmetyce zalicza się: antybiotyki, azuleny,
aminy, pektyny, saponiny, flawonoidy, oleje i witaminy [3].
•
A
zuleny
Azuleny wchodzą w skład roślinnych olejków lotnych, a ich na-
turalna barwa to fiołkowa, błękitna lub zielona. Przykładami
azulenów są chamazulen i gwajazulen, które neutralizują sta-
ny zapalne i uczuleniowe. Azuleny hamują wydzielanie hista-
miny, decydują o odpowiedzi immunologicznej. W kosmetolo-
gii stosuje się substancje czynne w preparatach działających
miejscowo, np. na oparzenia słoneczne, świąd, pokrzywkę,
stany ropne i ciężko gojące się rany, a także przy leczeniu zaka-
żeń spowodowanych gronkowcem lub paciorkowcem. Jest to
składnik przeznaczony do pielęgnacji skóry alergicznej i wraż-
liwej. Główne surowce to rumianek pospolity (
Chamomilla re-
cutita
) i krwawnik pospolity (
Achillea millefolium
) [4].
•
A
ntybiotyki
Antybiotyki mają działanie bakteriostatyczne i bakterio-
bójcze. Występują w łopianie większym (
Arctium lappa
),
babce lancetowatej (
Plantago lanceolata
) i glistniku ja-
skółczym zielu (
Chelidonium majus
).
•
A
miny
Działają podobnie do hormonów ludzkich. Cholina znaj-
duje się w mniszku lekarskim (
Taraxacum offcinale
), a hi-
stamina w pokrzywie zwyczajnej (
Utrica dioica
) [3].
•
P
ektyny
Najcenniejszym źródłem pektyn są owoce cytryny zwy-
czajnej (
Citrus Limon
) i jabłoni domowej (
Malus domestica
)
oraz korzenie buraka zwyczajnego (
Beta vulgaris
). Pekty-
ny działają na skórę łagodząco.
Tabela 1.
Zastosowanie i występowanie witamin mających znaczenie w kosmetyce
Witamina
Zastosowanie w leczeniu
Występowanie
A (akseroftol)
nadmiernego wysuszenia skóry, zaburzeń rogowacenia,
choroby paznokci, zaniku wydzieliny gruczołów łojowych
owoce dzikiej róży, pokrzywa, czarny bez, marchew, pomi-
dor, szpinak, sałata, groszek zielony
D (kalcyferol)
chorób alergicznych, łuszczycy
marchew, kozieradka
E (tokoferol)
chorób skóry i paznokci
kiełki nasion pszenicy, algi, kwiat lipy, owoce dzikiej róży,
liście sałaty i kapusty, kukurydza, olej lniany
C (kwas askorbinowy)
przebarwień skórnych, stanów alergicznych, ropnych
zapaleń skóry
czarna porzeczka, owoce dzikiej róży, rumianek, czarny bez,
pokrzywa, kapusta
B1 (tiamina)
łojotoku, łysienia, trądziku, czyraczności
owoce dzikiej róży, otręby zbożowe, mniszek lekarski,
drożdże, nasiona owoców strączkowych
B2 (ryboflawina)
schorzeń łojotokowych, zajadów, trądziku
drożdże, owoce dzikiej róży, mniszek lekarski
B6 (pirydoksyna)
łojotokowego zapalenia skóry
Kiełki pszenicy, ziemniaki, drożdże
H (biotyna)
łojotoku, trądziku, łuszczycy
ziarna pszenicy, drożdże, marchew
F
łojotoku, łuszczycy, egzemy
nasiona lnu, słonecznika, soi.
Źródło:
Opracowanie własne na podstawie [8]
1...,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13 15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,...72