Page 80 - KE - 2014.3

230

vol. 3 \ 3 \ 2014 \ Kosmetologia Estetyczna

około 80-90% włosów skóry owłosionej głowy. Włosy

znajdujące się w okresie anagenu są bardzo wrażliwe

na działanie różnorodnych czynników;

•

Katagen

to faza zakończenia podziałów komórko-

wych. Trwa około 2-4 tygodni;

•

Telogen

to okres wypadania włosów i odpoczynku

opuszki włosa (cebulki), dotyczy 10-15% włosów skó-

ry owłosionej głowy, trwa około 2-6 miesięcy. W cza-

sie telogenu zrogowaciały, nieaktywny metabolicz-

nie włos tkwi w górnym odcinku mieszka włosowego.

Jest niewrażliwy na czynniki toksyczne.

Cykl życiowy mieszków włosowych u ludzi jest niezsyn-

chronizowany, dzięki czemu nie występuje charaktery-

styczne dla zwierząt linienie i zmiana owłosienia zależna

od pór roku. Utrata około 100 włosów w ciągu doby trakto-

wana jest jako zjawisko naturalne [5, 6]. Wpływ czynników

wewnętrznych i zewnętrznych może spowodować utratę

znacznej ilości włosów. Do tych czynników zaliczamy: stres

o różnym pochodzeniu, infekcje, choroby autoimmunolo-

giczne, niedokrwistość, niedożywienie, leki (np. pochod-

ne witaminy A, cytostatyki, leki przeciwzakrzepowe, leki

zmniejszające poziom lipidów itp.) [1]. Do najważniejszych

fizjologicznych czynników kontrolujących wzrost włosów

należą androgeny, przede wszystkim dihydrotestosteron.

Wokresie dojrzewania u obu płci androgeny odpowiadają za

pojawienie się włosów ostatecznych w okolicy łonowej oraz

pachowej. Umężczyzn androgeny pobudzają wzrost włosów

na twarzy, klatce piersiowej i kończynach, natomiast hamu-

ją na skórze owłosionej głowy, przy czym stopień łysienia

androgenowego u mężczyzn jest nasilony w różnym stop-

niu w zależności od ekspresji genowej [1].

Mieszek włosowy jest zagłębieniem naskórka, który

przechodzi w pochewkę zewnętrzną włosa. W obrębie skó-

ry właściwej znajduje się dolna część mieszka włosowego,

czyli opuszka (cebulka), która składa się z macierzy i bro-

dawki włosa [7]. Wzrost włosów zależy od interakcji zacho-

dzących pomiędzy tymi dwoma elementami. Fibroblasty

oraz pętle naczyniowe są głównym elementem struktu-

ralnym brodawki włosa. Ponadto w brodawce znajdują się

także melanocyty przekazujące melanosomy rosnącym

włosom. Produkcja melaniny odbywa się wyłącznie w fazie

anagenu, a ostateczne zabarwienie włosów zależy od licz-

by, wielkości i rozmieszczenia melanosomów [5]. Komórki

macierzy włosa charakteryzują się niezwykle intensyw-

nymi podziałami i różnicują się w komórki korzenia i ło-

dygi włosa oraz pochewki wewnętrznej włosa [7].

Korzeń włosa to część śródskórna, natomiast łodyga to

część wystająca ponad powierzchnię skóry. W strukturze

łodygi wyróżnia się rdzeń, warstwę korową oraz osłonkę,

przy czym w dojrzałym włosie zazwyczaj rdzeń występuje

w postaci szczątkowej lub jest nieobecny. Korę tworzą po-

dłużnie ułożone keratynocyty zawierające barwnik. Kora

otoczona jest osłonką, która składa się z dachówkowato

nakładających się zrogowaciałych łusek. Włos wychodzący

ponad powierzchnię skóry (łodyga) jest całkowicie zrogo-

waciały [5, 7]. Korzeń włosa składa się z rdzenia, kory i po-

chewek: wewnętrznej i zewnętrznej. Pochewkawewnętrzna

ma budowę trójwarstwową, w której wyróżnia się osłonkę,

warstwę Huxleya, warstwę Henlego. Obejmuje opuszkę

włosa i korzeń do wysokości lejka, miejsca, w którym znaj-

duje się ujście gruczołu łojowego. Pochewka zewnętrzna

otaczająca cały mieszek włosowy składa się z warstwy

komórek towarzyszących, sąsiadujących z warstwą Henlego,

oraz z warstwy właściwej pochewki zewnętrznej otoczonej

błoną szklistą [5, 7]. Ponadto z mieszkiem włosowym zwią-

zany jest gruczoł łojowy oraz mięsień przywłośny, będący

u ludzi narządem szczątkowym, odpowiedzialnym za po-

wstawanie tzw. gęsiej skórki pod wpływem zimna [5].

Głównym składnikiem włosów jest keratyna zawierająca

ponad 20% cysteiny, aminokwasu bogatego w siarkę. Dzięki

licznym wiązaniom w obrębie cząsteczek keratyny struk-

tura chemiczna i mechaniczna włosów jest niezwykle trwa-

ła, mimo że średnia grubość włosa na głowie wynosi 70 µm

i jest proporcjonalna do wielkości opuszki włosa. Z wiekiem

włosy skóry owłosionej głowy stają się coraz cieńsze, nato-

miast brwi, włosy w nozdrzach i uszach – grubsze [5, 6].

Kolor włosów zależy od cech dziedzicznych i rasowych.

Włosy jasne w odróżnieniu od ciemnych są cienkie, posiadają

mało melanosomów i mają szczątkowy rdzeń oraz odbijają

światło. Kolor włosów zależy od wielkości, liczby, rozmiesz-

czenia melanosomów oraz od rodzaju barwnika: eumelaniny,

feomelaniny oraz melaniny trójchromowej. Włosy ciemne

zawierają eumelaninę, która ma zabarwienie ciemnobrązo-

we lub czarne. Feomelanina mająca barwę czerwoną i żół-

tą występuje we włosach blond i rudych. W tych ostatnich

stwierdza się także melaninę trójchromową o barwie inten-

sywnie czerwonej. Z wiekiem włosy ciemnieją głównie z po-

wodu sumującej się ekspozycji na słońce [3, 5].

Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje włosów pokry-

wających ludzkie ciało:

•

pierwotne (

lanugo

) to włosy cienkie, długie, bez-

barwne i bez rdzenia. Występują w okresie płodo-

wym, a po urodzeniu jedynie u wcześniaków;

•

meszkowe (

vellus

) to włosy krótkie, cienkie, zazwy-

czaj bez barwnika i bez rdzenia. Pokrywają całe ciało

noworodka z wyjątkiem dłoni i podeszew;

•

włosy dojrzałe to włosy długie, grube, barwne, po-

siadają rdzeń. U noworodka do włosów dojrzałych

zalicza się brwi, rzęsy i włosy głowy. W obrębie wło-

sów dojrzałych wyróżnia się włosy zależne od płci.

Ten rodzaj włosów rozwija się z włosów meszkowych

pod wpływem androgenów w okresie dojrzewania

(włosy łonowe, pachowe, zarost) [2, 3, 5, 6].

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI TRYCHOLOGICZNEJ

Diagnozowanie chorób włosów nie jest procesem łatwym.

W pierwszej kolejności analizuje się obraz kliniczny, któ-

ry zostaje uzupełniony wynikami badań dodatkowych.

W diagnostyce trychologicznej wykorzystuje się szereg

testów o różnej wartości praktycznej.

Najprostszym badaniem, które można wykonać

w domu, jest ocena dobowej ilości wypadania włosów. Fi-

zjologicznie w ciągu doby może wypaść nie więcej niż 50-

100 włosów, a podczas mycia głowy do 200. Niestety, oce-

na dobowego wypadania włosów jest bardzo subiektywna

i ostateczny wynik zależy od długości włosów, ich koloru,

a także od możliwości zebrania i policzenia włosów. Po-

nadto nie zawsze łysienie jest związane ze zwiększonym

wypadaniem włosów. To powoduje, że ten test nie posia-

da większego znaczenia diagnostycznego [8].

Kolejnym prostym badaniem, lecz także mało obiektyw-

nym i pozbawionym większego znaczenia diagnostycznego,

jest test mycia głowy, czyli ocena ilości wypadanych włosów

podczas standardowego mycia. Zadaniem tego badania jest

Page 80 - KE - 2014.3 - calosc