6 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
740
ARTYKUŁ NAUKOWY
KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA
N
temperatura, zasadowe oraz obojętne środowisko, obecność
tlenu, występowanie enzymów utleniających, występowanie
jonów metali (żelazo, srebro, miedź) [3, 6, 7]. Roztwory kwasu
askorbinowego odznaczają się najwyższą trwałością w zakre-
sie pH 4-6 [1].
AKTYWNOŚĆ BIOLOGICZNA
KWASU ASKORBINOWEGO
Kwas askorbinowy bierze udział w wielu ważnych reakcjach
i przemianach w organizmie. Jest zaangażowany w hydroksy-
lację proliny i lizyny podczas procesu syntezy kolagenu, bierze
udział w rozkładzie tyrozyny, syntezie karnityny oraz adre-
naliny. Witamina C ma czynny udział we wchłanianiu żelaza,
redukując żelazo niehemowe do dobrze rozpuszczalnych soli
żelazowych (II), zwiększając jego przyswajanie z przewodu po-
karmowego. Kwas askorbinowy zapobiega również tworzeniu
się w organizmie nitrozoamin – związków rakotwórczych [3, 4].
Wchłanianie kwasu askorbinowego występuje w dwunastnicy
i jelicie cienkim. Sprawność tego procesu w dużej mierze zależy
od stanu organizmu. Upośledzać go mogą wymioty, zaburzenia
trawienia oraz wchłaniania, brak łaknienia, palenie papierosów,
stosowanie niektórych leków (np. aspiryny) oraz zaburzenia
czynności jelit [3]. Zalecana dzienna dawka to około 60 mg na
dobę, u osób chorych dawkę zwiększa się nawet do 1000 mg
[3, 4, 8]. Dzięki dobrej rozpuszczalności kwasu askorbinowe-
go w wodzie, u osób zdrowych wchłania się w około 80%. Po
wchłonięciu witamina przedostaje się do płynnej części prze-
strzeni międzykomórkowej, dyfunduje do naczyń włosowa-
tych i przedostaje się do wątroby gdzie jest magazynowana,
a następnie wraz z krwią rozprowadzana po całym organizmie
[1]. Największe ilości witaminy C odnotowuje się w mózgu, nad-
nerczach, soczewce oka, wątrobie, trzustce i grasicy. W organi-
zmie człowieka zawartość kwasu askorbinowego waha się od 1
do 3 g, a nadmiar wydalany jest z moczem [3, 4, 6, 9, 10]. Stres,
obniżona odporność organizmu zwiększają zapotrzebowanie
na kwas askorbinowy. Do innych czynników, które wpływają
na zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C wyróżniamy:
ciążę oraz okres karmienia, podeszły wiek, gorączkę, choroby
zakaźne i cukrzycę. Regularne stosowanie kwasu acetylosali-
cylowego, antykoncepcji hormonalnej oraz substancji takich jak
barbiturany, kortykosteroidy oraz tetracykliny również wyma-
ga zwiększenia dawki kwasu askorbinowego [3, 11]. Do niedo-
boru kwasu askorbinowego w organizmie może dojść na skutek
niskiej zawartości witaminy C w diecie, bądź niedostatecznej
resorpcji w jelicie cienkim [3, 6, 12].
ZASTOSOWANIE KWASU ASKORBINOWEGO
W PRODUKTACH LECZNICZYCH
W lecznictwie stosuje się szereg produktów zawierających kwas
askorbinowy. W zależności od typu schorzenia witaminę C
można podać różnymi drogami, tj. dożylnie, naskórnie i doust-
nie. Występuje w postaci tabletek, tabletek musujących, ampułek,
kapsułek, drażetek, proszku, globulek, płynu oraz roztworu do
iniekcji. Wśród preparatów leczniczych można wyróżnić prepa-
ratyw formie prostej zawierające samkwas askorbinowy lub jego
pochodne oraz preparaty w formie złożonej zawierające dodat-
kowo inne substancje czynne [14]. Odpowiednio zbilansowana
i zróżnicowana dieta bogata w owoce i warzywa w pełni zaspo-
kaja zapotrzebowanie organizmu na dzienną dawkę witaminy C.
Uosób, u którychwystępują niedobory, konieczna jest dodatkowa
suplementacja doustnej postaci witaminy C [8, 15]. Kwas askorbi-
nowy podaje się w przypadku przeziębienia i ogólnego osłabie-
nia organizmu. Chroni przed chorobami rozwijającymi się na
tle stresu, działa również stymulująco na układ odpornościowy
organizmu. Preparaty z kwasem askorbinowym przyjmuje się
w chorobie Mollera-Barlowa – gnilcu dziecięcym i w chorobach
autoimmunologicznych takich jak choroba Schönleina-Henocha
oraz małopłytkowość immunologiczna [6]. Dodatni wpływ tej
witaminy zaobserwowano w przypadku zespołu nabytego upo-
śledzenia odporności AIDS, wirusowego zapalenia wątroby oraz
innych chorób zakaźnych. Kwas askorbinowy podaje się również
w leczeniuuszkodzeń rogówki i zmętnienia soczeweku starszych
osób oraz w chorobach alergicznych [14]. Deficyt kwasu askorbi-
nowegowustroju skutkuje obniżoną odpornościąna infekcje oraz
zaburzeniem przemian biologicznych, w których bierze udział
kwas askorbinowy [11, 12]. Skutkuje to m.in. zaburzeniami w pro-
dukcji kolagenu, bólami stawowymi i mięśniowymi, kruchością
naczyń oraz apatią. Długotrwały brak kwasu askorbinowego
w organizmie wywołuje szkorbut – chorobę charakteryzującą
się samoistnymi krwawieniami spowodowanymi niedoborem
kolagenu w ścianach naczyń krwionośnych [3, 6, 11]. Witamina C
pełni istotną rolę w regulacji aktywności lizosomalnych fosfataz,
które biorą udział w metabolizmie proteoglikanów siarkowych,
wpływając w ten sposób na procesy starczej osteoporozy [15]. Wi-
tamina C jest podawana podczas leczenia niektórych zaburzeń
związanych z dysfunkcją fagocytów. Wzespole Chediak-Higashi,
który charakteryzuje się osłabieniem aktywności neutrofili, do-
starczanie organizmowi witaminy C powoduje nasilenie chemo-
taksji neutrofilii i wzmaga aktywność bakteriobójczą [16]. Kwas
askorbinowy stymuluje układ immunologiczny, dlatego jest pole-
cany jako uzupełnienie terapii onkologicznej. Zapobiega rozprze-
strzenianiu się zmian nowotworowych dzięki zagęszczeniu tkan-
ki łącznej znajdującej sięwokół zmiannowotworowych. Działanie
przeciwnowotworowe zauważono głównie w przypadku terapii
nowotworów gardła, jamy ustnej, przełyku, żołądka, piersi, płuc,
jelita grubego, szyjki macicy [8, 17, 18]. Podanie dożylne kwasu
askorbinowego, powoduje aż 70-krotnie zwiększenie stężenia we
krwi w porównaniu do dojelitowej dawki. Tylko podanie dożylne
może spowodować tak wysokie stężenie kwasu askorbinowe-
go we krwi i może ono mieć aktywność przeciwnowotworową
[13, 19].WitaminaCbierze udziałwdojrzewaniuukładunerwowe-
go, zapobiega również miażdżycy, działa zapobiegawczo w oksy-
dacyjnym uszkodzeniu DNA w nasieniu ludzkim [20]. Obniżone
stężenie kwasu wykazano w surowicy krwi oraz w płynie mazio-
wym u pacjentów chorych na reumatoidalne zapalenie stawów
[21-23]. Ponadto kwas askorbinowy znajduje swoje zastosowanie
