4 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
475
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
PSYCHODERMATOLOGIA
i czynnika martwicy nowotworów
α
(TNF-
α
). Wykazuje też
działanie chemotaktyczne w stosunku do monocytów, limfo-
cytów T i neutrofili [2, 17]. Dodatkowo indukuje ekspresję genu
PPAR-
γ
,
który także stymuluje lipogenezę w sebocytach [15].
ŁUSZCZYCA
Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry o podłożu auto-
immunologicznym [20]. Przebiega ze zwiększoną, łagodną proli-
feracją naskórka, która razemzwystępującymstanemzapalnym,
prowadzi do pojawiania się na skórze zmian o różnorodnymnasi-
leniu – od dyskretnych zmian grudkowych do rozległych ognisk
plackowatych łuszczycy zwykłej lub krostkowej [21, 22].
Liczne badania potwierdziły zależność pomiędzy stresem
a patofizjologią procesów łuszczycowych. Stres potencjalnie
wpływa na procesy łuszczycowe w skórze na dwóch drogach:
hormonalnej oraz nerwowej [23]. Droga hormonalna przebiega
po osi HPA i charakteryzuje się obniżeniem poziomu glikokor-
tykosteroidów, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia im-
munosupresji oraz do zwiększenia reaktywności układu immu-
nologicznego [21, 22]. Natomiast droga nerwowa przebiega od
korowych ośrodków reagowania na stres, poprzez zstępujące
autonomiczne włókna nerwowe, aż do zakończeń skórnych
nerwów czuciowych w skórze. W tym miejscu mogą być uwal-
niane neuropeptydy, które działając na układ immunologiczny,
prowokują miejscowe reakcje zapalne, a poprzez modulujący
wpływ na różne komórki skórne powodują inne patologiczne
procesy związane z chorobą, takie jak: rozszerzanie i nowotwo-
rzenie naczyń oraz proliferacja keratynocytów [21, 22, 24].
ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY
Atopowe zapalenie skóry AZS jest przewlekłą, nawracającą,
zapalną dermatozą, związaną m.in. z nadmierną produkcją
immunoglobulin IgE [25]. Liczne badania wykazały związek
pomiędzy czynnikami stresogennymi a pogorszeniem, jak
i początkiem zaostrzeń AZS. Stres może wpływać na objawy
choroby poprzez różne mechanizmy. Przede wszystkim może
on negatywnie wpływać na barierę hydrolipidową skóry i ho-
meostazę [26, 27]. U pacjentów z AZS dysfunkcja bariery może
prowadzić do zwiększonej wrażliwości na alergeny i drobno-
ustroje, zwiększonej transepidermalnej utraty wody TEWL
(
Transepidermal Water Loss
) oraz obniżonego progu świądu
[27]. Pod wpływem stresu, skóra staje się cieplejsza i bardziej
sucha, co nasila w niej procesy zapalne i reakcje immunolo-
giczne, a objawami są występujące zmiany skórne i nasilony
świąd [27, 28].
Stres psychologiczny jest także interpretowany jako istotny
czynnik modulujący ewolucję choroby poprzez wpływ na od-
powiedź immunologiczną, ekspresję neuropeptydów w skórze,
zmiany w cytokinach, jak również na komórki tuczne i neu-
ropeptydy [28]. Wykazano też, że przewlekły stres prowadzi
także do osłabionej odpowiedzi osi HPA, co może wynikać
ze zmniejszenia ekspresji receptora glikokortykoidowego lub
osłabienia jego czynności [16].
TRĄDZIK RÓŻOWATY
Przewlekły stres w połączeniu z innymi czynnikami może
także doprowadzić do rozwoju trądziku różowatego [29]. Jest to
przewlekły stan zapalny skóry, który występuje głównie u osób
dojrzałych, przeważnie kobiet. Przyczyny trądziku różowatego
mają swoje podłoże w zaburzeniach naczynioruchowych, czyli
łatwym czerwienieniu się skóry pod wpływem bodźców fizycz-
nych i emocjonalnych [29, 30]. Do czynnikówwyzwalających po-
wstawanie i zaostrzanie zmian można zaliczyć przede wszyst-
kim stres, który powoduje rozszerzanie naczyń krwionośnych,
zwiększone wydzielanie łoju oraz zmiany hormonalne [30].
Długotrwała reakcja stresowa może zwiększać poziom kwa-
sowości krwi oraz negatywnie wpływać na układ trawienny,
co prawdopodobnie stanowi przyczynę trądziku różowatego
wynikającego z problemów żołądkowo-jelitowych [31]. Prze-
wlekły stres prowadzi również do nagromadzenia niszczących
wolnych rodników, co prowadzi do rozpadu włókien kolage-
nowych i elastynowych, będących białkami strukturalnymi
skóry, ale także naczyń włosowatych, które stają się kruche.
W wyniku stanu zapalnego, towarzyszącego stresowi, wy-
twarzane są enzymy, powodujące rozpad fibryli skóry oraz
osłabienie jej funkcji obronnej, przez co staje się bardzo wraż-
liwa na działanie czynników środowiskowych [30, 31].
ROLA KOSMETOLOGA
Osobnicza podatność na sytuacje stresowe, umiejętność radze-
nia sobie z emocjami oraz wsparcie społeczne stanowią bardzo
ważne czynniki, decydujące o ich finalnym wpływie na orga-
nizm. O ile osobnicza podatność na stres jest cechą wrodzoną,
to technik radzenia sobie ze stresem można się nauczyć, co
stanowi jeden z elementów współpracy kosmetologa z klien-
tem. Kosmetolog powinien obsłużyć klienta w sposób holistycz-
ny, uwzględnić oprócz jego stanu skóry także dietę, stosowane
leki, ale i stan psychiczny. Aromaterapia, muzykoterapia, ma-
saż, a nawet sama rozmowa to elementy poprawiające samopo-
czucie klienta [32]. Poza stosowaniem technik relaksacyjnych,
kosmetolog powinien w indywidualny sposób dobrać zabiegi
poprawiające jakość skóry klienta narażonego na stres.
PODSUMOWANIE
Stres stanowi współcześnie jedno z największych zagrożeń
cywilizacyjnych. Przynajmniej 25% chorób skóry ma swoje
podłoże w psychice [2]. Krótkotrwały stres działa stymulują-
co na układ hormonalny, jednak jego stan przewlekły może
powodować nieprawidłowe funkcjonowanie układu immuno-
logicznego, zakłócać procesy gojenia się ran i zwiększać ryzy-
ko wielu dermatoz [13]. Nie należy również zapominać, że tak
jak stres nasila schorzenia skóry, tak i nasilenie objawów tych
chorób wzmaga stres, tworząc mechanizm tak zwanego błęd-
nego koła. Oprócz terapii zewnętrznych oznak stresu, trzeba
przede wszystkim zatroszczyć się o organizm od wewnątrz,
wybierając spośród różnorodnych technik relaksacyjnych tę,
która przynosi największe ukojenie [6].
