4 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
514
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
TRYCHOLOGIA
ŁYSIENIE. PROBLEM ESTETYCZNY
I PSYCHODERMATOLOGICZNY
Utrata włosów może stanowić bardzo poważny problem este-
tyczny jak również psychiczny. Fizjologicznie człowiek traci
do 100 włosów dziennie. Jeśli wypada ich więcej i trwa to
dłużej niż kilka miesięcy mówi się o nadmiernym wypadaniu
włosów, co może skutkować łysieniem.
Podłoże nadmiernej utraty włosów bywa zróżnicowane.
Może zwiastować poważną chorobę, być konsekwencją za-
żywania leków m in. przeciwzakrzepowych, beta-blokerów,
statyn czy retinoidów lub wynikać z diety ubogiej w składniki
mineralne, niedoboru białka, palenia papierosów czy stresu [7].
Nierzadko łysienie jest objawem stresu.
Na całym świecie odnotowuje się wzrost zachorowań na cho-
roby dermatologiczne, jak również psychodermatologiczne
[8]. Choroby dermatologiczne często wywołane są przez dłu-
goterminowy stres, a zmiany chorobowe w obrębie skóry za-
ostrzają się. Od dawna prowadzone są badania, które wskazują,
że przed pierwszym rzutem choroby dermatologicznej, u pa-
cjenta wydarzyła się sytuacja silnego stresu psychicznego [9].
Pacjenci zgłaszają, iż przed chorobą przeżyli traumę związaną
np. ze stratą bliskiej osoby, rozwodem lub utratą pracy. Choro-
by takie jak łysienie plackowate, łuszczyca, atopowe zapalenie
skóry czy pokrzywka, są ściśle powiązane z emocjami pacjenta
i można je nazwać chorobami psychodermatologicznymi [10].
Wszystkie choroby skóry wpływają negatywnie na pacjenta,
jego samoocenę, poczucie wartości, pogarszają funkcjonowanie
w społeczeństwie, w znacznym stopniu obniżają jakość życia,
wpływają na wizerunek, generują poczucie wstydu i odrzuce-
nia [11]. Jedną z tych chorób jest łysienie plackowate (
alopecia
areata
) opisane w 1857 roku jako „nerwica skórna”. Nadmierna
utrata włosów wpływa negatywnie na psychikę pacjenta wy-
wołując lęk oraz stres, co nasila objawy choroby [12].
CHARAKTERYSTYKA CHOROBY
Alopecia areata
(AA) to choroba charakteryzująca się niebli-
znowaciejącą utratą włosów, może dotyczyć skóry głowy,
brwi, rzęs, brody u mężczyzn, dołów pachowych oraz okolic
narządów płciowych. Pojawiają się na skórze okrągłe, łyse ob-
szary o średnicy od ok. jednego, do nawet kilkunastu centy-
metrów. Powstałe ogniska mogą się powiększać i zlewać, skó-
ra w tym miejscu może chwilowo mrowieć albo nawet boleć.
Podczas badania fizykalnego wielu pacjentów oprócz ognisk
wyłysienia posiada zmiany na paznokciach, tzw. paznokcie
naparstkowate (
onychosis punctata
). Występowanie tej zmiany
pogarsza rokowania i świadczy o zaawansowaniu choroby [13].
Pacjent powinien wykonać morfologię krwi, oznaczyć poziom
żelaza, ferrytyny, cynku, witaminy B12, miedzi, witaminy
D, TSH, Ft3, Ft4, anty-TPO, anty-TG. Wskazana jest również
konsultacja endokrynologiczna (USG tarczycy), dietetyczna,
psychologiczna, a w niektórych przypadkach nawet psychia-
tryczna [14]. U niektórych pacjentów zaleca się wykonanie
trichogramu – dodatkowego badania korzenia włosa. W AA
zwiększa się znacząco liczba włosów w fazie katagenowej
i telogenowej, pojawiają się również włosy wykrzyknikowe,
powinno się wyeliminować grzybice skóry głowy i trichotillo-
menie [15, 16].
Alopecia areata
może stopniowo zająć całą skórę
głowy, mówimy wtedy o łysieniu całkowitym AT (
alopecia to-
talis
) a nawet całe ciało AU (
alopecia universalis
) [16].
Łysienie plackowate może występować u obu płci i dotyczyć
osób w każdym wieku, u 65% pacjentów z AA pierwszy epi-
zod choroby pojawił się w okresie pokwitania, najczęściej u tej
grupy pacjentów pojawia się fobia społeczna, a ukrycie symp-
tomów choroby przed rówieśnikami jest wręcz niemożliwe.
U osób dojrzałych dotkniętych tą chorobą często pojawia się
obniżenie nastroju, bezsenność, a nawet depresja, natomiast
u osób dotkniętych
alopecia universalis
nawet 60% zgłasza
w wywiadzie myśli samobójcze [17].
LECZENIE
Leczenie tej jednostki chorobowej jest skomplikowane. Celem
jest odrost włosów i poprawa samopoczucia pacjenta. Około
30% pacjentów z łysieniem plackowatym zauważa odrost wło-
sów bez jakiegokolwiek leczenia, ale dotyczy to głównie dzieci
i osób z najłagodniejszą formą choroby [15].
Leki
Jako lek pierwszego wyboru dermatolodzy często stosują Mi-
noksydyl – stosowany miejscowo rozszerza drobne naczynia
krwionośne, co zwiększa przepływ krwi w skórze, a to działa
stymulująco na mieszki włosowe. W Polsce dostępny jest 2%
i 5% roztwór, pierwsze efekty leczenia można zauważyć po
3 miesiącach codziennego stosowania, nie stosuje się go gdy
łysienie dotyczy całej skóry głowy oraz całego ciała. Lek może
wywołać działania niepożądane objawiające się zaczerwie-
nieniem i suchością skóry w miejscu aplikacji, może wywołać
zapalenie mieszków włosowych jak również nasilić wypada-
nie włosów. Przy dłuższym stosowaniu może pojawić się nad-
mierne owłosienie w innym miejscu niż skóra głowy (u kobiet
wąsik nad górną wargą), po zaprzestaniu stosowania leku
efekt odrostu włosów może nie być trwały [16].
Kolejną grupą leków najczęściej stosowanych są płyny i ma-
ści kortykosteroidowe o silnym działaniu. Średni czas codzien-
nej terapii powinien wynosić około 3 miesięcy. Działania nie-
pożądane tych leków są uzależnione od czasu ich stosowania
i od wielkości obszaru skóry na którym były stosowane, mogą
wywołać podrażnienie, suchość skóry, maceracje skóry, a na-
wet zanik skóry. Leki te nie są skuteczne w leczeniu
alopecia
totalis
i
alopecia universalis
[5, 15].
Kolejnym lekiem jest Ditranol. Jest to lek miejscowo draż-
niący, jego zadaniem jest wywołanie przekrwienia skóry, sku-
teczność jest dosyć niska, wadą leczenia jest również to, że
wywołuje przebarwienia skóry [18].
