277
Kosmetologia Estetyczna / 4 / 2014 / vol. 3
B
ariery
i korzyści
Według definicji profesor Łuszczyńskiej „(…) bariery to
przekonania kobiet, ich uczucia i myśli, które utrudniają
udział w badaniu profilaktycznym. Natomiast „(…) ko-
rzyści to przekonania kobiet, ich uczucia i myśli, które
sprawiają, że kobiety czują się zmotywowane, by wziąć
udział w przesiewowej mammografii, zamierzają na nią
pójść, decydują się na ponowne uczestnictwo w badaniu,
niezależnie od przeszłych doświadczeń z mammografią
chcą regularnie brać w niej udział, itd.” [10].
Bariery dotyczące uczestnictwa w badaniach profilaktycz-
nych można podzielić na indywidualne (zależne od samych
kobiet) oraz organizacyjno-strukturalne (które od kobiet za-
leżą w mniejszym stopniu). W badaniu 1. wyodrębniono sie-
dem barier i zaproponowano dodatkową odpowiedź ogólną,
tzn. inny powód niepoddania się badaniu. W badaniu 2. ogra-
niczono się do pytania otwartego: dlaczego część kobiet nie
zgłasza się na badanie profilaktyczne? W pytaniu o korzyści
w badaniu 1. zaproponowano sześć przykładów oraz poprzez
osobne pytanie otwarte pozostawiono możliwość wypowie-
dzenia własnych opinii i przedstawienia własnych propozycji.
W badaniu 2. ograniczono się do pytania otwartego: co mo-
głoby zachęcić kobiety do badań?
O bariery zapytano te z ankietowanych Wielkopolanek,
które w ciągu ostatnich 2 lat nie wykonały badania mam-
mograficznego (n=1304).Najczęściej wskazywane były:
–
–
brak dolegliwości w piersiach,
–
–
strach przed badaniem,
–
–
strach przed diagnozą „rak”,
–
–
brak stacjonarnego ośrodka w miejscu zamieszkania
ankietowanej (Rys. 5).
Zaledwie 3% ankietowanych odpowiedziało, że nie
poddało się badaniu, ponieważ nie słyszało o takiej moż-
liwości, a 5% jako barierę wskazało fakt, że nie wie, na
czym polega takie badanie. 9% odpowiedzi wskazywało
na inne, niewymienione wcześniej bariery.
Rys. 5. Przyczyny niezgłoszenia się na badanie profilaktyczne (B1)
Źródło:
Opracowanie własne
Pracownice Wielkopolskiego Centrum Onkologii zapy-
tane o przyczyny niezgłaszania się na badania profilak-
tyczne zgłosiły 650 barier (niektóre ankietowane podały
nawet kilka propozycji). W ich opinii najczęstszym powo-
dem rezygnacji z uczestnictwa w programie jest:
–
–
strach (202 odpowiedzi), głównie przed diagnozą „rak
piersi”, trudami długotrwałego leczenia, zainduko-
waniem raka, bolesnością samego badania czy nawet
koniecznością dalszych badań;
–
–
brak wiedzy (134 odpowiedzi). Respondentki pisały
o potrzebie informowania o tym, gdzie takie badanie
można wykonać, że jest ono wykonywane nieodpłat-
nie, bez skierowania, zaproszenia, kolejek. Sugerowały
również konieczność wyjaśnień: po co takie badanie
się przeprowadza, dlaczego należy je realizować i jakie
kroki podjąć w przypadku wykrycia nieprawidłowości;
–
–
brak czasu (110 odpowiedzi) na wykonanie badania,
zajęcie się swoim zdrowiem.
29 odpowiedzi typu „nie badają się, bo myślą, że rak ich
nie dotyczy, bo nie mają objawów choroby, dolegliwości”
w połączeniu ze 134 odpowiedziami „brak wiedzy” świad-
czy o tym, że za mało i niewłaściwie mówi się o progra-
mie, a informacje na temat profilaktyki raka piersi wciąż
są niespójne i wymagają uzupełnienia.
Tabela 1.
Propozycje zwiększenia zgłaszalności na badania zaproponowane przez Wielkopolanki (B1)
Propozycja
Liczba [%]
Kampania w mediach, ulotki, plakaty z adresami placówek, w których można wykonać badanie, akcje promujące w małych miejscowościach,
upominki, nagrody pieniężne, wycieczki albo niższe składki zdrowotne
180
23%
Łatwiejszy dostęp do mammografii, więcej ośrodków, najlepiej przy lokalnych przychodniach lub badanie podczas wizyty u ginekologa,
badania blisko miejsca zamieszkania, dowóz lub bezpłatny dojazd, mammobus i badania stacjonarne także w dni wolne od pracy
142
18%
Przymus, podwyższenie składki ubezpieczenia zdrowotnego za brak badań profilaktycznych, badanie obowiązkowe np. jako badanie okresowe,
wysyłanie na badanie przez zakład pracy lub badanie w zakładzie pracy i w czasie pracy, kara za niestawienie się, podwyżka za wykonanie
lub dzień wolny, szkolenia w miejscu pracy
119
15%
Większy nacisk na profilaktykę, zwiększanie świadomości zdrowotnej, zmiany nastawienia do badań, promowanie badań poprzez akcje, pozytywne
statystyki, hasła: „wczesne wykrycie ratuje życie”, „zdrowie i długie życie z rodziną”, „samokontrola”, „zbadaj się, przecież to nic nie kosztuje,
a tak wiele znaczy”, wiedza o samym badaniu, jego celu i znaczeniu, zapewnienie o jakości sprzętu i bezpłatności oraz skuteczności badania
113
14%
Zaangażowanie w kampanię lekarzy rodzinnych, ginekologów i innych specjalistów
71
9%
Spotkania z amazonkami, uczestnictwo w badaniu koleżanki, rodziny, sąsiadki, znanych osób, obecność męża przy badaniu, zetknięcie z rakiem,
rozmowa z lekarzem na temat zachorowania na nowotwory, łatwiejszy dostęp do specjalisty onkologa
44
6%
Przyjazne podejście personelu, a po badaniu możliwość wypicia kawy
22
3%
Zakres wiekowy od 30., 40., 45. do 70. r.ż., a nawet bez ograniczeń wiekowych lub częstsze badanie
19
2%
Zmiany w piersiach, troska o zdrowie lub predyspozycje genetyczne
18
2%
Gwarancja bezbolesnego badania, mniej bolesne badanie
16
2%
Przełamanie strachu przed diagnozą choroby, wyniszczającym organizm leczeniem, utratą życia
12
2%
Internetowa rejestracja, krótki okres oczekiwania na badanie, natychmiastowy wynik, badanie bez wcześniejszej rejestracji,
większa elastyczność terminów
11
1%
Zaproszenie imienne, zaproszenie telefoniczne, przypomnienie SMS-em lub e-mailem o upływającym terminie kolejnego badania
9
1%
Gwarancja opieki
2
0%
Odwaga i chęci do tych badań
2
0%
Statystyki zachorowań
1
0%
Źródło:
Opracowanie własne
