2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
157
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
PODOLOGIA
Ze względu na mechanizm zakażenia oraz w zależności od
nasilenia i umiejscowienia zmian w obrębie płytek paznokcio-
wych, wyróżnia się 5 typów klinicznych grzybicy paznokci:
1.
DLSO
(
distal and lateral subungual onychomycosis
) – dystalna
i boczna onychomikoza podpaznokciowa, to najczęstsza po-
stać grzybicy paznokci stóp (paznokcie rąk zajęte są najczę-
ściej w drugiej kolejności), wywoływana jest przede wszyst-
kim przez dermatofity
Trichophyton rubrum
oraz pleśnie.
Patogen wnika od dystalnego (
hyponychium
) lub bocznego
brzegu płytki paznokcia i rozprzestrzenia się dośrodkowo.
W postaci tej może uwidocznić się tzw. siatka poprzeczna,
w wyniku wytworzenia w płytce paznokciowej kanałów
wypełnionych gazem, rozmieszczonych wzdłuż strzępek
grzyba. Dermatofity powoli rozkładają keratynę oraz pene-
trują w głąb płytki paznokcia, powodując oddzielanie się płyt-
ki paznokcia od łożyska (onycholiza), utratę jej przejrzystości,
przez co paznokieć zmienia barwę na żółtawo-kremową,
a w efekcie zachodzących procesów staje się łamliwy i kru-
chy. Ponadto obserwuje się również postępujące rogowacenie
łożyska (hiperkeratozę), a także pogrubienie, z jednoczesnym
wykruszaniem się płytki paznokciowej. W skrajnych przy-
padkach dochodzi do destrukcji paznokci [9, 14, 17, 20].
2.
PSO
(
proximal subungual onychomycosis
) – bliższa podpaznok-
ciowa onychomikoza, obserwowana częściej w obrębie paznok-
ci rąk. Zakażenie rozpoczyna się od wału okołopaznokciowego
i często jest poprzedzone uszkodzeniem płytki paznokciowej
w tym miejscu. W przeciwieństwie do DLSO, grzyby przeni-
kają do płytki głównie od strony proksymalnej, pod obrąbkiem
naskórkowym. Postać PSO powstaje zazwyczaj wwyniku ura-
zu, jest typowa u chorych z zaburzeniami odporności, wystę-
puje często w przebiegu cukrzycy, choroby Raynauda, chorób
autoimmunologicznych i zaburzeń hormonalnych. Zazwyczaj
dochodzi do zbielenia proksymalnej części paznokcia, a następ-
nie do wykruszenia bliższej części płytki paznokciowej i odsło-
nięcia rogowaciejącego łożyska [14, 17, 20].
3.
SWO
(
superficial white onychomycosis
) – powierzchowna
biała onychomikoza to zakażenie bardzo powierzchowne,
w obrazie klinicznym występuje charakterystyczna erozja
płytki, objawiająca się nalotami w kolorze kredowobiałym.
Proces chorobowy wywołuje niewielkie objawy i w nie-
znacznym stopniu niszczy płytę paznokciową. SWO może
towarzyszyć grzybicy międzypalcowej stóp [9, 14, 17, 20].
4.
EO
(
endonyx onychomycosis
) – onychomikoza wewnątrz-
paznokciowa, wywołana najczęściej przez dwa dermatofi-
ty:
Trichophyton Soudanese
i
Trichophyton Violaceum
, które
wnikają bezpośrednio do płytki paznokcia, bez zakażenia
łożyska. Obserwuje się utratę przejrzystości płytki bez rogo-
wacenia podpłytkowego oraz bez onycholizy, ponadto ony-
chomikoza ta jest niedawno rozpoznaną odmianą grzybicy
paznokci [14, 17, 20].
5.
TDO
(
total dystrophic onychomycosis
) – całkowicie dystroficz-
na onychomikoza – powoduje zniszczenie struktury paznok-
ci i może być wynikiem nieleczonych wcześniej opisanych
typów grzybicy paznokci. TDO dzieli się na postać pierwotną,
wtórną, ostrą lub przewlekłą. Odmianę pierwotną zaobser-
wowano u chorych z przewlekłą kandydozą. Wtórna wystę-
puje w przebiegu SWO, DLSO, PSO i EO [14, 17, 20].
Typy kliniczne zakażenia grzybiczego paznokci mogą ze sobą
współistnieć u jednego chorego czy też nawet w obrębie jednej
płytki paznokciowej [9]. Najczęściej obserwowaną postacią jest
DLSO (76% pacjentów), potem kolejno TDO u 18,6%, SWO u 4%,
a PSO u 1,3% [21].
DIAGNOSTYKAMYKOLOGICZNA
I SKUTECZNOŚĆ LECZENIA GRZYBICY PAZNOKCI
Pierwszy etap racjonalnej diagnostyki rozpoczyna się od bada-
nia podmiotowego i odpowiednio przeprowadzonego wywia-
du klinicznego, który dostarcza wielu niezmiernie ważnych
informacji oraz stwierdza prawdopodobieństwo wystąpienia
zakażenia grzybiczego. Przed pobraniem materiału do badania
mykologicznego pomocne będzie badanie ognisk chorobowych
w świetle lampy Wooda, jako uzupełnienie konwencjonalnej
diagnostyki mykologicznej. Fluorescencja poszczególnych grzy-
bic w świetle lampy Wooda różni się w zależności od rodzaju
grzybicy. Grzyby drożdżopodobne wykazują słabą, żółtozieloną
fluorescencję, natomiast w przypadku dermatofitów obserwu-
je się fluorescencję w kolorze zielonkawym lub seledynowym
[22, 23]. Podejrzewając zarażenie dermatofitami, rozpoznanie
w każdym przypadku powinno być potwierdzone badaniem
mykologicznym, które polega na pobraniu zeskrobin zmienio-
nej chorobowo płytki paznokciowej za pomocą jałowych narzę-
dzi (najczęściej używa się specjalnego jednorazowego skalpela).
W trakcie badania należy odsłonić przestrzeń podpaznokciową
poprzez usunięcie onycholitycznej części płytki paznokciowej,
niezależnie od przyczyny jej powstania, aby umożliwić właści-
we ustalenie rozpoznania. Najbardziej wartościowym materia-
łemdo badania jest zgromadzona pod płytką paznokciowąmasa
rogowa (hiperkeratoza podpaznokciowa). Pobiera się również
elementy spod płytki paznokciowej na granicy płytki zdrowej
z płytką patologicznie zmienioną, a w przypadku podejrzenia
zakażenia wałów paznokciowych materiałem do badania może
być również ropa [23, 24].
Diagnostyka mikrobiologiczna grzybic powierzchniowych
(skóry, włosów i paznokci) opiera się na badaniu mikroskopo-
wym preparatu, odpowiednio wykonanego z materiału klinicz-
nego (badanie bezpośrednie), oraz hodowli. Pozytywny wynik
badania mikroskopowego jest jedynym pewnym rozpozna-
niem grzybicy, natomiast charakterystyczne cechy morfolo-
giczne hodowli umożliwiają ocenę gatunkowej przynależności
patogenu. Hodowle badanego materiału na obecność grzybów
prowadzi się na specjalnych podłożach do kilku tygodni. Iden-
tyfikacji grzybówdokonuje sięwpreparatachmikroskopowych
z hodowli oraz przez ocenę ich właściwości biochemicznych za
pomocą specyficznych odczynników. Hodowla w kierunku
dermatofitów trwa około 4 tygodni [22-26].
