2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
156
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
PODOLOGIA
Czynnikami usposabiającymi infekcje grzybicze są warunki
miejscowe, występujące w skórze, z których najważniejsze
znaczenie mają pH skóry, wilgotność i skład lipidów naskórka.
Z czynników ogólnoustrojowych podstawową rolę odgrywa
układ immunologiczny organizmu. Zakażenia dermatofitami są
również związane z zaburzeniami immunologicznymi, ponie-
waż, jak się okazuje, niektóre z nich mogą wpływać hamująco
na miejscowe mechanizmy immunologiczne, powodując selek-
tywną anergięw stosunku do grzyba, którywywołał zakażenie.
Dodatkowo, do zakażeń dermatofitami w dużej mierze przyczy-
niają się inne czynniki zwiększające ryzyko infekcji [7, 11].
EPIDEMIOLOGIA I CZYNNIKI NASILAJĄCE RYZYKO
WYSTĘPOWANIA GRZYBICY PAZNOKCI
Pomimo wprowadzenia w ostatnich latach innowacyjnych
oraz skutecznych leków o działaniu przeciwgrzybiczym, in-
fekcje o podłożu grzybiczym aparatu paznokciowego są pro-
blemem ciągle aktualnym, co więcej, dermatomikozy stanowią
poważny problemepidemiologiczny i terapeutyczny, a częstość
ich występowania stale wzrasta [9, 12]. Wmiędzynarodowych
badaniach epidemiologicznych wykazano, że Polska zajmuje
czwarte miejsce wśród krajów Europy pod względem częstości
diagnozowania grzybicy stóp i paznokci, co stanowi aktualny
i znacząco poważny problem społeczny [12]. Częstość wystę-
powania grzybicy powierzchownej zależy od warunków kli-
matycznych, takich jak wilgotność względna i temperatura
powietrza [10]. Biorąc pod uwagę tego typu warunki, zakaże-
niu paznokci stópmoże towarzyszyć grzybica skóry stóp, która
w populacji polskiej występuje u co drugiego pacjenta [10, 13].
Do czynników, sprzyjających infekcjom grzybiczym skóry
i jej przydatków, należą czynniki wrodzone, nabyte i środo-
wiskowe. Zakażeniom często sprzyjają zaburzenia odporności
oraz defekty odpowiedzi immunologicznej, nowotwory krwi
i inne choroby nowotworowe, AIDS (
acquired immunodeficien-
cy syndrome
), choroby o podłożu alergicznym, jak atopowe
zapalenie skóry (AZS), a także cukrzyca, która osłabia system
immunologiczny. W przypadku chorych na AIDS zmiany
grzybicze występują nawet u 50% pacjentów, natomiast cu-
krzycy są prawie trzykrotnie bardziej narażeni na występo-
wanie grzybicy paznokci niż osoby zdrowe [14-16]. Stosowanie
antybiotyków, szczególnie tych o szerokim zakresie działania,
stosowanie kortykosteroidów, środków antykoncepcyjnych
oraz ogólnie długotrwałe stosowania leków, które mogą mieć
niekorzystne działanie na system immunologiczny, również
skutkują podatnością na infekcje grzybicze [16, 17]. Na szerze-
nie się grzybic ogromny wpływ mają powtarzające się urazy
i mikrourazy paznokci oraz czynniki środowiskowe, takie
jak: brak higieny oraz pielęgnacji skóry stóp i paznokci, nie-
korzystne warunki klimatyczne, szczególnie duża wilgotność,
korzystanie z publicznych kąpielisk, noszenie nieodpowied-
niego obuwia i sztucznej odzieży (z materiałów syntetycznych,
nieprzewiewnych) oraz niedożywienie [17, 18].
Do innych czynników, sprzyjających infekcjom grzybiczym,
należą także: podeszły wiek, czyli osoby po 50. roku życia,
u których zaburzone jest krążenie, w wyniku czego paznok-
cie rosną wolniej, a system odpornościowy ulega osłabieniu;
narażenie na silny i długotrwały stres; wady ortopedyczne
stóp, najczęściej w obrębie palców (przykurcze, nachodzące
bądź nakładające się na siebie palce); dodawanie antybiotyków
(jako stymulatorów) do pasz zwierząt hodowlanych, a także
rozpylanie niektórych antybiotyków na sady owocowe [15, 16,
18]. Głównym źródłem zakażeń grzybiczych są osoby chore,
zwierzęta, a także gleba lub zainfekowane przedmioty. Nara-
stającym zagrożeniem są zakażenia w szpitalach. W przypad-
ku zakażeń grzybiczych taka droga też występuje. Najczęściej
jest to sytuacja, gdy drobnoustroje chorobotwórcze, atakują-
ce pacjenta, pochodzą od innego pacjenta albo ze środowiska
szpitalnego, z powodu np. niedostatecznego zachowania zasad
higieny. Na szpitalne zakażenia grzybicze są zatem szczegól-
nie narażeni pacjenci, cierpiący z powodu wrodzonych lub na-
bytych defektów immunologicznych (w tym osoby zarażone
wirusem HIV), chorzy na choroby nowotworowe (w tym no-
wotwory krwi), pacjenci po przeszczepach (stosowanie leków
immunosupresyjnych), chemioterapii i radioterapii, a także
chorzy na cukrzycę. Statystyki donoszą, że w warunkach pol-
skich co najmniej 5-10% pacjentów jest narażonych na zakaże-
nia szpitalne o różnej etiologii [16, 19].
ZAPOBIEGANIE INFEKCJOM GRZYBICZYM
Aby zapobiec infekcji, należy przestrzegać zasad higieny oso-
bistej, a więc nie nosić cudzego obuwia ani używać wspólnego
ręcznika, pilnika do paznokci czy innych narzędzi, mających
kontakt z zakażonym miejscem. Należy zachować ostrożność
podczas korzystania z publicznych łazienek, basenów, pryszni-
ców, szatni, łaźni i saun (grzyby łatwo osadzają się nawilgotnych
drewnianychwyściółkach i wkratkach). Ponadto, istotna będzie
codzienna pielęgnacja skóry stóp i paznokci preparatami w po-
staci sprayów, kremów, lotionówo działaniu przeciwgrzybiczym,
antyseptycznym, zapobiegającym infekcjom tego typu [16].
POSTACIE KLINICZNE
GRZYBICY DERMATOFITOWEJ PAZNOKCI
Dermatofity, w szczególności
Trichophyton rubrum
i
Trichophy-
ton mentagrophytes
, są najczęstszymi organizmami etiologicz-
nymi, stanowiącymi około 90% ogółu zakażeń grzybiczych
paznokci. Oba gatunki odznaczają się najwyższą częstością
występowania zarówno w Polsce, jak i na całym świecie [10,
12]. Zmiany grzybicze częściej występują w obrębie paznok-
ci stóp niż dłoni, obejmują zazwyczaj kilka paznokci jedno-
cześnie, zaś szczególnie często zajęty jest paznokieć palucha
[20]. Częstość występowania onychomikozy wzrasta wraz
z wiekiem pacjentów, ma to związek ze słabszym ukrwieniem
płytki paznokciowej, ich wolniejszym wzrostem oraz częstym
przebywaniem w zaciemnionym i wilgotnym środowisku –
zabudowane, nieprzewiewne obuwie [15, 20].
