5 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
517
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
CHEMIA
»
518
otrzymano / received
16.07.2018
poprawiono / corrected
04.08.2018
zaakceptowano / accepted
13.09.2018
ABSTRACT
Vitamin A is a group of biologically active, organic
compounds. Direct precursors of the groupAvitamins
are carotenes, which in the animal body are converted
into vitamin A.
The aim of the work was to discuss the most im-
portant issues concerning vitamin A, its structure, the
mechanism of action, metabolism and its activity.
Properties of vitamin A are exhibited by several com-
pounds of which the most important is retinol (vitamin
A1), as well as retinal or 3-dehydroretinol (vitamin A2).
Due to their chemical properties and structure, they
were divided into three generations. In the body, reti-
noids show activity through specific receptors found
in the nucleus of cellular tissues and cells, including
epidermis, hair follicles and sebaceous glands. Vitamin
A is involved in many processes occurring in the hu-
man body. It plays an important role in the processes
of cell differentiation and development, regulation of
proliferation, in the process of seeing, growth of bone
tissue or the function of the immune system.
Key words:
vitamin A,
β
-carotene, retinol,
retinoic acid, retinoids
STRESZCZENIE
Witamina A to grupa aktywnych biologicznie, or-
ganicznych związków. Bezpośrednimi prekursora-
mi witamin z grupy A są karoteny, które w organi-
zmie zwierzęcym są przekształcane w witaminę A.
Celem pracy było omówienie najważniejszych za-
gadnień dotyczących witaminy A, jej budowy, me-
chanizmu działaniu, metabolizmu oraz aktywności.
Właściwości witaminy A wykazuje kilka związ-
ków, z których najważniejszy jest retinol (witamina
A1), a także retinal czy 3-dehydroretinol (witamina
A2). Ze względu na właściwości i budowę chemicz-
ną retinoidy podzielone zostały na trzy generacje.
Worganizmie retinoidy wykazują działanie poprzez
specyficzne receptory, znajdujące się w jądrach
komórkowych tkanek i komórek, m.in. naskórku,
mieszkach włosowych i gruczołach łojowych. Wita-
mina A bierze udział w wielu procesach zachodzą-
cych w ciele człowieka. Odgrywa istotną rolę w pro-
cesach różnicowania i rozwoju komórek, regulacji
proliferacji, w procesie widzenia, wzrostu tkanki
kostnej czy czynności układu immunologicznego.
Słowa kluczowe:
witamina A,
β
-karoten, retinol,
kwas retinowy, retinoidy
Malwina Zasada
Aleksandra Adamczyk
Zakład Chemii Surowców
Kosmetycznych
Wydział Farmaceutyczny
Uniwersytet Medyczny
w Łodzi
ul. Muszyńskiego 1
90-151 Łódź
T:
+48 42 677 93 15
M:
+48 572 703 841
E:
WSTĘP
Witaminy to niskocząsteczkowe związki organiczne.
Ich obecność w organizmie jest niezbędna do prze-
biegu wielu procesów biochemicznych, tj. metabolicz-
nych.Większość z nich to substancje egzogenne, czyli
takie, które muszą być dostarczane z pożywieniem.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, w tym wita-
mina A, są cząsteczkami polarnymi, hydrofobowymi,
pochodnymi izoprenu i mogą być magazynowane
w organizmie. Witamina A jest niezbędna do prawi-
dłowego funkcjonowania i przebiegu reakcji metabo-
licznych i fizjologicznych. Bierze udział w procesie wi-
dzenia, transkrypcji genów, różnicowaniu komórek
skóry oraz wspomaga układ odpornościowy. Rów-
nież prowitamina A pozytywnie wpływa na system
immunologiczny, poprzez zwiększenie m.in. liczby
limfocytów T i B. Ponadto jest skutecznym przeciw-
utleniaczem i wykazuje działanie fotoprotekcyjne.
Witamina A określana jest jako witamina wzrostowa,
ponieważ warunkuje prawidłowy rozwój komórek
rozrodczych i proliferację komórek nabłonka. Reti-
noidy również korzystnie wpływają na stan skóry,
z tego względu są szeroko stosowane w pielęgnacji
skóry starzejącej się, suchej oraz w zewnętrznych
terapiach łuszczycy, rogowacenia skóry czy trądziku.
Stymulują wytwarzanie białek naskórka, przyczy-
niając się do powstawania lepiej rozwiniętej warstwy
keratyny w warstwie rogowej. Zmniejszają przebar-
wienia, przyczyniając się do prawidłowego rozkładu
melaniny w skórze. Stymulują aktywność fibrobla-
stów i pobudzają produkcję włókien kolagenowych
oraz usuwają uszkodzone włókna elastynowe [1, 2, 3].
Nadmiar (hiperwitaminoza), jak i niedobór (hipo-
witaminoza) witaminy A prowadzą do nieprawidło-
wości w funkcjonowaniu organizmu [4, 5].
Witamina A.
Budowa i mechanizm działania
Vitamin A. Structure and mechanism of action
