3 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
256
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
skóry (naskórek, skóra właściwa, tkanka podskórna) wykazuje
pewne różnice. Najwięcej melanocytów znajduje się w war-
stwie podstawnej naskórka, choć w pewnej ilości występują
również na poziomie skóry właściwej [1, 4].
Ze względu na głębokość, przebarwienia dzieli się na trzy
rodzaje:
•
naskórkowe (powierzchowne), w wyniku nagromadzenia
w naskórku nadmiernej liczby melanocytów lub nadpro-
dukcji melaniny,
•
skórne (głębokie) – w których melanina zlokalizowana jest
w skórze w warstwie brodawkowatej i
•
mieszane, gdzie barwnik gromadzi się wnaskórku i w skórze [5].
Zabarwienie skóry jest uwarunkowane genetycznie i zależy
od przewagi poszczególnych wytworzonych barwników eu-
melaniny (
eumelanin
) oraz feomelaniny (
pheomelanin
). Rodzaj
zabarwienia zależy przede wszystkim od ilościowego stosun-
ku feo- do eumelaniny oraz liczby, aktywności i zawartości
melanosomów. Liczba melanocytów nie zmienia się w trakcie
życia i nie ma bezpośredniego przełożenia na kolor skóry [6, 7].
Wfizjologicznychwarunkach funkcjonowanie melanocytów
sprowadza się do wytwarzania melaniny w warunkach zwięk-
szonego zapotrzebowania na ochronę (na przykład, wskutek
ekspozycji słonecznej), a następnie – u rasy białej – do wstrzy-
mania jej produkcji. W ten sposób układ barwnikowy może dy-
namicznie reagować na zmieniające się warunki zewnętrzne,
jak i wewnętrzne człowieka. Niekiedy jednak rozkład barwnika
nie jest równomierny, a powstałe ciemniejsze zabarwienie nie
wynika ze zwiększonego zapotrzebowania skóry na ochronę [8].
Sytuacja taka może mieć miejsce na przykład wskutek przewle-
kłego stanu zapalnego czy nawet wykwitu skórnego (przebar-
wienia pozapalne, potrądzikowe itp.), wskutek uwarunkowań
genetycznych, które sprawiają, że barwnik nie jest rozłożony
równomiernie w skórze (na przykład: piegi), czy procesów fi-
zjologicznych, jakie zachodzą w obrębie tkanek skórnych wraz
z wiekiem (plamy starcze) [9]. Nie wszystkie przebarwienia sta-
nowią patologię zdrowotną po wykluczeniu czerniaka, mogą
zostać poddane terapii kosmetologicznej.
Mechanizm działania najczęściej wykorzystywanych w ko-
smetyce środków rozjaśniających, polega na hamowaniu ak-
tywności tyrozynazy. Tyrozyna jest enzymem o zasadniczym
znaczeniu w procesie melanogenezy. Tyrozyna katalizuje re-
akcje przekształcania aminokwasu tyrozyny w dwuhydrok-
syfenyloalaninę DOPA (
dihydroksyfenyloalanina
), a następnie
w DOPA-chinon, kolejne reakcje prowadzą do przekształcenia
DOPA w
eumelaninę
i
pheomelaninę
[10, 11, 12].
Współcześnie istnieje wiele metod redukcji przebarwień ze
skóry – w tym skóry twarzy, która jest okolicą bardzo delikat-
na i podatną na podrażnienia. Do najczęściej stosowanych me-
tod należą: mikrodermabrazja, peelingi kwasem glikolowym
GA (
Glycolic acid
) lub kwasem trójchlorooctowym TCA (
acidum
trichloroaceticum
), a także terapia intensywnym światłem im-
pulsowym IPL (
intense pulsed light
) [13, 14].
Mikrodermabrazja diamentowa to zabieg, sprowadzający się
do kontrolowanego złuszczania powierzchownych warstw skóry
(naskórka) przy pomocy głowicy wykonanej z materiału o wyso-
kiej twardości – takiego jak diament. Intensywność złuszczania
osiągana podczas zabiegu mikrodermabrazji może być regulowa-
na w zależności od: intensywności zmian barwnikowych, roz-
ległości przebarwień występujących na skórze, indywidualnych
preferencji klientki, reakcji skórnej, wrażliwości skóry oraz od lo-
kalizacji przebarwień. Przeprowadzając zabieg, można regulować
nacisk, jaki wywierany jest przez głowicę, czas oddziaływania
głowicy na daną lokalizację skóry, częstotliwość ruchów głowicy
po skórze oraz ciśnienie, z jakim zasysane są szczątki naskórka
poddanego abrazji [15]. Mikrodermabrazja wykorzystywana jest
do zwiększenia przezskórnej penetracji substancji aktywnych,
gdyż ścierając warstwę rogową redukuje się efektywność bariery
naskórkowej [16]. Zastosowanie materiałów ściernych o grubszej
ziarnistości stymuluje aktywację markerów procesu zapalne-
go, co powoduje zwiększenie stężenia cytokin pozapalnych oraz
czynników transkrypcyjnych, prowadząc do regeneracji skóry
o mechanizmie podobnym, jak podczas procesu gojenia. Mikro-
dermabrazja diamentowa uznawana jest za skuteczną metodę
redukcji przebarwień powierzchownych oraz w głębszych war-
stwachnaskórka. Nie znajduje ona jednak zastosowania do zmian
barwnikowych, zlokalizowanych w skórze właściwej [17].
W terapii hiperpigmentacji skóry, niezależnie od ich podłoża,
stosuje się peelingi chemiczne. Głębokość złuszczania naskórka
jest uzależniona od charakteru i położenia przebarwień skór-
nych. Jednym z najpowszechniej stosowanych preparatów
do redukcji przebarwień za pomocą peelingu chemicznego
jest kwas 2-hydroksyoctowy, nazywany kwasem glikolowym.
Efekt niwelowania zmian barwnikowych przy jego użyciu
odbywa się poprzez właściwości złuszczające preparatu [18].
Dzięki zastosowaniu wspomnianego peelingu, może nastąpić
zewnętrzna poprawa kolorytu skóry, zaburzeń pigmentacji,
napięcia skóry oraz usunięcie plam soczewicowatych i piegów.
Zwykle konieczne jest przeprowadzenie kilku do kilkunastu
zabiegów w serii, w ustalonych ramach czasowych, aż do uzy-
skania określonych efektów. Intensywność terapii oraz ilość
zabiegów uzależniona jest od rodzaju zmian barwnikowych [19].
Redukowanie przebarwień może odbyć się również pod
działaniem kwasu TCA (
trójchlorooctowy
), który ma właści-
wości silnie złuszczające, dociera do bardziej wewnętrznych
pokładów naskórka. Ze względu na jego małą cząsteczkę prze-
nika on przez naskórek oraz skórę właściwą. Stosowany jest
w różnych stężeniach: 15-25% w peelingu płytkim, 35-40%
w peelingu średnio głębokim [20]. Uważa się, że związek ten
w stężeniu 30%wywołuje całkowitą martwicę naskórka już po
jednorazowej aplikacji. Wyższe stężenie tego kwasu (40-60%)
powoduje martwicę naskórka oraz zmiany sięgające do war-
stwy siateczkowatej skóry właściwej. Działanie TCA polega na
zmniejszeniu przepuszczalności naczyń włosowatych, dlatego
po zabiegu nie obserwuje się stanu zapalnego, nie występuje
również obrzęk lub jest niewielki [21]. Zaletą tego peelingu
