< PreviousTERAPIA WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR PRODUKTÓW SKYMEDIC W POLSCE: WWW.SKYMEDIC-POLSKA.PL WWW.REGENOVA-THERAPEUTICS.COM . FOTOBIODYNAMICZNA Kompleksowa terapia fotobiodynamiczna dopasowana do różnych potrzeb skóry.6 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 29 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P Skin Science ul. Kartuska 387 80-125 Gdańsk +48 780 033 765 mgp@mgp-cosmetics.pl skin-science.pl skinscience.dermocosmetics profesormagdalena Magdalena Górska-Ponikowska prof. dr hab. n. med., naukowiec i medyczka z zakresu onkologii eksperymentalnej i gerontologii, autorka artykułów naukowych, patentów z dziedziny medycyny i kosmetologii, laureatka wielu nagród oraz Brązowego Krzyża Zasługi, producentka kosmetyków na zlecenie (private label), twórczyni autorskich kosmetyków Skin Science SERUM EXOBIOM Serum Exobiom wzbogacone zostało o stabil- ny, mikrokapsułkowany retinol zapewniający kontrolowane uwalnianie (0,2% czystego reti- nolu), nanocząsteczki hydroksyapatytu wap- nia i ektoinę pochodzącą z procesu fermentacji. Spektakularnie redukuje zmarszczki, włączając kurze łapki, zmarszczki palacza, lwią zmarszcz- kę i bruzdę nosowo-wargową. Zapewnia efekt lif- tingu powieki górnej i skóry wokół brwi, a także niweluje opuchnięcia, cienie i worki pod oczami. KREM EXOBIOM Efekt naprawczy i łagodzący kremu Exobiom uzupełniają fermentowane ekstrakty z korzeni ostrokrzewu paragwajskiego, lukrecji uralskiej, arcydzięgla olbrzymiego. Dodatek pantenolu i ekstraktu z awokado na oleju z awokado dopeł- nia działanie przeciwzmarszczkowe i regenerują- ce wobec skóry. Formulacja kremu została wzbo- gacona o pochodne naturalnych antyoksydantów – octan tokoferolu i kwas 3-O etylo-askorbinowy. Regularne stosowanie produktów zapewnia in- tensywne wygładzenie zmarszczek oraz ujędr- nienie zwiotczałej skóry policzków jako efekt bio- stymulacji komórek skóry, wyłączając produkcję kolagenu typu I. Produkty spektakularnie wyrów- nują koloryt skóry i rozjaśniają plamy pigmenta- cyjne/przebarwienia różnego pochodzenia oraz piegi. Równocześnie, regenerują barierę skórną i łagodzą zaczerwienienia, a ponadto dają odczucie odżywienia skóry i intensywnie ją nawilżają. Bezzapachowa, hipoalergiczna formuła spra- wia, że serum jest bardzo dobrze tolerowane przez każdy typ skóry, w tym wrażliwą oraz z tendencją do alergii i atopii. Po sześciu tygodniach stosowa- nia zauważono poprawę elastyczności, wygładze- nie i nawil żenie skóry o 100%, redukcję głęboko- ści zmarszczek o 14%. BADANIA IN VIVO I IN VITRO • Efektywność potwierdzona została testami aplikacyjno-użytkowymi, aparaturowymi, określającymi zmiany głębokości zmarszczek i poziom melaniny w skórze, a także badania- mi naukowymi na modelach komórkowych. • Produkty testowane pod nadzorem dermatologa. • Serum zostało dodatkowo przebadane der- matologicznie, okulistycznie na probantach ze skórą wrażliwą, z przebarwieniami i niedosko- nałościami okolic oczu. A utorska seria Exobiom to zaawansowane technologicznie, unikalne kosmetyki zapewnia- jące połączenie efektu barierowego i naprawczego z intensywnym działaniem odmładza- jącym oraz rozjaśniającym skórę. Skład serum i kremu Exobiom oparty został na egzosomach pochodzenia probiotycznego Lactobacillus spp. Produkty zawierają 4,65% czystych egzoso- mów, czyli najwyższe możliwe stężenie do uzyskania w formulacji. Lekkość, delikatność oraz niekomedogenność obu produktów zapewnia zawartość olejów fermentowanych: oliwy z oli- wek, arganowego, słonecznikowego. EGZOSOMY & RETINOL WYSOKO ZAAWANSOWANE DZIAŁANIE BIOSTYMULUJĄCE I PRZECIWSTARZENIOWE6 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 31 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P Tradycyjne mikronakłuwanie, które powoduje celowe uszkodzenie w skórze właściwej, może pro- wadzić do uwalniania czynników prozapalnych, takich jak prozapalne czynniki wzrostu czy pro- zapalne cytokiny. Jest to jednak sprzeczne z zało- żeniami korneoterapii. Stan zapalny, wywoływany przez mikronakłuwanie na poziomie poniżej war- stwy podstawnej naskórka, stoi w opozycji do kor- neoterapeutycznego podejścia, które zakłada, że jest to stan patologiczny i należy go unikać. Istnieje jednak możliwość dostosowania mi- kronakłuwania do założeń korneoterapii, pod warunkiem że procedura zostanie przeprowa- dzona z zachowaniem określonych zasad. KORNEOTERAPEUTYCZNE MIKRONAKŁUWANIE MEDESTELLE ZASADA 1. Długość igieł maksymalnie 0,5 mm Korneoterapeutycznym celem mikronakłuwa- nia jest działanie wyłącznie na poziomie naskórka, maksymalnie do poziomu jego warstwy podstawnej i połączenia skórno-naskórkowego (DEJ Dermo Epi- dermal Junction) – Rys. 1. Stymulacja na tym pozio- mie poprawia komunikację między keratynocytami a fibroblastami – uwalniane są niezapalne czynniki wzrostu i niezapalne cytokiny (m.in. EGF i TGF- β 3), które są odpowiedzialne za procesy naprawcze bez bliznowacenia. Nawet jeśli uszkodzenie obejmie tylko żywe warstwy naskórka, obserwuje się od- powiedź komórek skóry właściwej – fibroblastów, w postaci zwiększonej produkcji kolagenu typu I i III. Zwiększa się również produkcja białek zakotwicza- jących: kolagenu typ IV, VII i XVII - Rys. 2. ZASADA 2. Unikanie indukowania stanów zapalnych Badania nad procesami gojenia się pokazują, że do uruchomienia mechanizmów naprawczych stan zapalny nie jest niezbędny. Nie jest on warun- kiem koniecznym do syntezy nowego kolagenu oraz odmłodzenia wyglądu skóry. Mikronakłu- wanie na poziomie naskórka nie wywołuje stanów zapalnych, jest wystarczające do uruchomienia procesów regeneracji z zachowaniem pełnej ho- meostazy i jest zgodne z zasadami korneoterapii. ZASADA 3. Korneo-mikronakłuwanie zawsze z pielęgnacją korneoterapeutyczną RSP™ Niezbędnym elementem korneoterapeutycznego mikronakłuwania jest pielęgnacja około- i poza- biegowa z wykorzystaniem korneoterapeutycz- nych kosmeceutyków RSP™. Należy ją traktować jako integralną część zabiegu. Wspomaga uru- chomienie procesów regeneracji, a dermozgodne bazy przywracają lamelarną strukturę cementu międzykomórkowego w miejscach uszkodzeń. DOSKONAŁE EFEKTY ZABIEGÓW Korneoterapeutyczne mikronakłuwanie wy- konywane co 1-2 tygodnie przez kilka tygodni- -kilkanaście miesięcy daje rewelacyjne efekty w postaci redukcji zmarszczek i przebarwień oraz stopniowej, długotrwałej poprawy struktury skóry. Z abiegi mikronakłuwania od lat cieszą się popularnością jako metoda poprawy struktury i wyglądu skóry poprzez jej stymulację do samoregeneracji. Jednak czy mikronakłuwanie może być zgodne z zasadami korneoterapii, której podstawowym celem jest naprawa i utrzymanie integralności bariery naskórkowej? MIKRONAKŁUWANIE CZY MOŻE BYĆ PROCEDURĄ KORNEOTERAPEUTYCZNĄ? Małgorzata Chełkowska dr n. chem., współzałożycielka marki MedEstelle RSP Corneotherapy Revolution™ i Yonelle, aktywny członek The International Association for Applied Corneotherapy, członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Chemików Kosmetologów PTCK, wykładowca, autorka wielu publikacji z dziedziny kosmetologii i chemii kosmetycznej medestelle.eu Rys. 1 Korneoterapeutyczny cel mikronakłuwania Rys. 2 Odpowiedź na korneoterapeutyczne mikronakłuwanieSTRESZCZENIE Melasma (ostuda) to przewlekła, nabyta hipermelanoza skó- ry, która dotyka ludzi o różnym pochodzeniu etnicznym. Po- mimo szerokiej gamy dostępnych terapii, wciąż nie znalezio- no panaceum dla melasmy, co motywuje naukowców do kon- tynuacji badań w tym obszarze. Celem niniejszego artykułu była analiza wpływu kwasu traneksamowego na melasmę w świetle najnowszych badań naukowych. Miejscowe stosowanie kwasu traneksamowego na skórę może być mniej skuteczne niż jego przyjmowanie doustne. Jednak dzięki wysokiemu poziomowi bezpieczeństwa, łatwej dostępności oraz możliwości łączenia z innymi metodami le- czenia, jest atrakcyjną alternatywą terapeutyczną. Słowa kluczowe: kwas traneksamowy, melasma, redukcja przebarwień, kosmeceutyki, inhibitor plazminy ABSTRACT Melasma (chloasma) is a chronic, acquired hypermelanosis of the skin that affects people of different ethnic backgrounds. Despite the various therapeutic options available, a ideal solution for melasma reduction has still not been found, which motivates scientists to continue research in this area. This article aimed to analyse the effect of tranexamic acid on melasma in the light of recent scientific research. The topical use of tranexamic acid may be less effective than its oral administration. Nonetheless, its elevated safety profile, accessibility, and potential for integration with other therapies render it a compelling therapeutic option. Keywords: tranexamic acid, melasma, discoloration reduction, cosmeceuticals, plasmin inhibitor Monika Rutyna Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia al. Artura Grottgera 1/5, 30-035 Kraków +48 739 206 655 monika.rutyna9@gmail.com Sposób cytowania / Cite Rutyna M. Zastosowanie kwasu traneksamowego w niwelowaniu melasmy. Aesth Cosmetol Med. 2024;13(6):241-248. https://doi.org/10.52336/acm.2024.031 Zastosowanie kwasu traneksamowego w niwelowaniu melasmy The use of tranexamic acid in mitigating melasma WSTĘP Różnorodność to cenny i piękny aspekt ludzkiej cywilizacji, a jednym z jej najbardziej widocznych przejawów jest różno- rodność kolorów skóry. Od jasnej, porcelanowej karnacji osób z celtyckim pochodzeniem, po głębokie, bogate odcienie brą- zu, powszechne wśród populacji Afryki Subsaharyjskiej, kolor skóry jest wynikiem rozmaitych adaptacji genetycznych, któ- re kształtowały się pod wpływem czynników środowiskowych na przestrzeni pokoleń. Szerokie spektrum odcieni skóry, choć odzwierciedla wyjątkowość ludzi, wprowadza także szereg wy- zwań związanych z zaburzeniami pigmentacji, które mogą ob- jawiać się jako hipopigmentacja lub hiperpigmentacja [1]. Pra- gnienie wyrównanego kolorytu skóry, często uwarunkowa- ne normami kulturowymi i standardami społecznymi, skłania jednostki do poszukiwania rozwiązań tych problemów. Rynek kosmetyczny oferuje wiele produktów na przebarwienia. Kwas azelainowy, salicylowy, glikolowy, mlekowy, witamina C i E czy niacynamid to podstawowe składniki doceniane przez bran- żę kosmetyczną za swoje właściwości rozjaśniające [2]. Wraz z szybkim postępem badań naukowych, możliwości pielęgna- cyjne ewoluują, dzięki czemu stale pojawiają się nowe, inno- wacyjne alternatywy dla dobrze znanych formuł. Jednym z ta- kich interesujących dodatków jest kwas traneksamowy. This is an article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 Unported (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ Artykuł przeglądowy / Review article 6 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 33 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” NKWAS TRANEKSAMOWY Kwas traneksamowy (TXA, tranexamic acid), chemicznie zna- ny jak kwas trans-4-aminometylocykloheksanokarboksy- lowy (C 8 H 15 NO 2 ), jest syntetycznym analogiem niezbędnego aminokwasu lizyny [3, 4]. Chociaż jego zastosowanie w pie- lęgnacji skóry jest nowością, kwas traneksamowy ma długą historię w medycynie, gdzie ceniono go przede wszystkim za właściwości antyfibrynolityczne. TXA został po raz pierwszy opisany w 1966 r. Działa na zasadzie hamowania fibrynolizy poprzez zapobieganie konwersji plazminogenu do plazminy biorącej udział w degradacji fibryny, czyli kontroluje i zmniej- sza rozpuszczanie hemostatycznej fibryny. Pierwotnie sto- sowany do leczenia poważnych krwotoków miesiączkowych i poporodowych, lek szybko zyskał uznanie za swój wysoki współczynnik korzyści i zadowalający profil bezpieczeństwa. W efekcie, jego zastosowanie rozszerzyło się na różne dzie- dziny z zakresu medycyny, w tym chirurgię kardiotorakolo- giczną, ortopedię i stomatologię, stając się nieocenionym na- rzędziem w celu zmniejszenia nadmiernej utraty krwi, sku- tecznie redukując zapotrzebowanie na transfuzję krwi, a tym samym ryzyko zgonu [5]. Wszechstronność TXA nie zatrzy- mała się na obszarze klinicznym. W ostatnich latach wzbu- dził zainteresowanie w dermatologii i kosmetologii dzięki swoim imponującym właściwościom, takim jak redukcja sta- nu zapalnego i przebarwień, szczególnie w przypadku mela- smy [6, 7]. Ta właśnie cecha kwasu traneksamowego stano- wi główny temat artykułu i zostanie omówiona szczegółowo w dalszych częściach. MELASMA – PODSTAWOWE INFORMACJE Melasma, znana również pod nazwą ostuda, to przewlekła, nabyta hipermelanoza skóry, która dotyka ludzi o różnym po- chodzeniu etnicznym, często prowadząc do wyzwań emo- cjonalnych i psychologicznych ze względu na swoją widocz- ność. Objawia się nierównomiernymi plamami w kolorach od jasnobrązowego do ciemnobrązowego. W zależności od głę- bokości melanogenezy rozróżnia się trzy typy melasmy: na- skórkowa, skórna i mieszana [8, 9]. Do klinicznej oceny roz- ległości i nasilenia melasmy służy skala ilościowa określają- ca nasilenie zmian (MASI, melasma area and severity index) która uwzględnia trzy główne aspekty: powierzchnię zmiany, kolor oraz jednorodność pigmentacji. Ocena obejmuje cztery odrębne obszary twarzy: czoło, prawy policzek, lewy policzek oraz brodę, co pozwala na szczegółową analizę dostosowaną do poszczególnych stref anatomicznych [10]. Choć mechani- zmy odpowiedzialne za rozwój melasmy nie zostały jeszcze w pełni zrozumiane, istnieje kilka dobrze udokumentowa- nych czynników, które mogą ją wywoływać. Melasma od daw- na jest łączona z nadmierną ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe (UV, ultraviolet radiation). Jednak najnowsze badania wzbogacają dotychczasowy pogląd, wprowadzając szerszy kontekst i nowe perspektywy. Naukowcy odkrywają znaczącą rolę światła niebieskiego (HEV, high energy visible light) oraz podczerwonego (IR, infrared), w postępie melasmy, zwłaszcza w przypadku ciemniejszych typów skóry (III-V wg skali Fitzpatricka). Oprócz wymienionych czynników zwią- zanych z ekspozycją, na rozwój melasmy mogą wpływać tak- że inne aspekty, w tym zmiany hormonalne związane z ciążą lub stosowaniem środków antykoncepcyjnych, stany zapal- ne skóry, niektóre produkty kosmetyczne, sterydy i leki, które zwiększają wrażliwość na światło słoneczne. Istnieje również wyraźna predyspozycja genetyczna, ponieważ wiele osób zgłasza historię rodzinną tej dermatozy. Jej złożoność pod- kreśla trudność w leczeniu i potrzebę dostosowania strate- gii leczenia [8, 9, 11, 12]. Dostępność różnorodnych metod, ta- kich jak zabiegi laserowe, peelingi chemiczne czy miejscowe preparaty, w tym retinoidy, umożliwia skuteczne zmniejsze- nie widoczności przebarwień. Kluczową rolę odgrywa jednak fotoprotekcja ponieważ filtry przeciwsłoneczne o szerokim spektrum działania są niezbędne nie tylko do zapobiegania dalszej hiperpigmentacji, ale także do zwiększenia skutecz- ności innych miejscowych metod terapii. Naukowcy wskazu- ją, że pomimo dostępnych metod leczenia, wciąż nie odkry- to skutecznego rozwiązania na melasmę. Ten fakt motywu- je do dalszych poszukiwań nowych substancji, które mogłyby skutecznie hamować syntezę melaniny [13, 14]. Kwas tranek- samowy niedawno zyskał uwagę ze względu na swój poten- cjał w tym zakresie. MECHANIZM DZIAŁANIA KWASU TRANEKSAMOWEGO NA MELASMĘ Melanina, wytwarzana przez melanocyty znajdujące się w warstwie podstawnej naskórka, jest nieustannie przeka- zywana do otaczających keratynocytów, odgrywając istotną rolę w procesie pigmentacji skóry. Organizm naturalnie re- guluje fizjologiczny proces keratynizacji, aby utrzymać sta- łą ilość melaniny, co pomaga zachować stabilny kolor skóry. Jednak wskazane powyżej czynniki wyzwalające mogą zakłó- cić te mechanizmy regulacyjne prowadząc do nadprodukcji melaniny. Zgromadzony nadmiar melaniny w keratynocy- tach objawia się widocznymi plamami pigmentacyjnymi [15]. Mechanizm działania kwasu traneksamowego (TXA) w le- czeniu melasmy obejmuje kilka aspektów. Jednym z najważ- niejszych jest jego zdolność do hamowania aktywności pla- zminy, której poziom znacząco wzrasta w keratynocytach pod wpływem promieniowania UV. Zwiększony poziom pla- zminy może prowadzić do uwalniania mediatorów melano- gennych, w tym kwasu arachidonowego i hormonu mela- notropowego (MSH, melanocyte-stimulating hormone), któ- re stymulują produkcję melaniny. Blokując tę ścieżkę, TXA redukuje sygnały stymulujące, które prowadzą do hiperpig- mentacji [9, 16]. Dodatkowo kwas traneksamowy (TXA) ha- muje uwalnianie czynników parakrynnych, takich jak czyn- nik wzrostu fibroblastów (FGF, fibroblast growth factor), które zwykle stymulują aktywność melanocytów, ograniczając tym samym syntezę melaniny [17]. Wiadomo również, że w odpo- 6 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 34 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Nwiedzi na uszkodzenia spowodowane promieniowaniem UV, keratynocyty uwalniają naczyniowo-śródbłonkowy czynnik wzrostu (VEGF, Vascular endothelial growth factor), który pro- muje angiogenezę, co prowadzi do zwiększonego przepły- wu krwi i zwiększonej aktywności melanocytów. Proces ten przyczynia się od unaczynienia obserwowanego w melazmie, zaostrzając pigmentację. TXA zyskał zainteresowanie dzię- ki swojej skuteczności w hamowaniu aktywności czynników angiogennych, takich jak VEGF oraz endotelina-1, co przyczy- nia się do redukcji pigmentacji [18]. STATUS PRAWNY TXA Wykorzystanie TXA może znacznie różnić się w zależności od regulacji prawnych obowiązujących w danym kraju. Zajmu- je ważne miejsce w środowisku medycznym, ponieważ jego doustne i dożylne formy zostały zatwierdzone przez ważne organy regulacyjne, takie jak Amerykańska Agencja Żywno- ści i Leków (FDA, Food and Drug Administration), Europejska Agencja Leków (EMA, European Medicines Agency) czy Gene- ralny Kontroler Leków w Indiach (DCGI, Drug Controller Gene- ral of India). W kontekście terapii dermatologicznych, formy te nie uzyskały jednak jeszcze oficjalnego zatwierdzenia [19]. W przypadku produktów do stosowania miejscowego, sy- tuacja jest mniej rygorystyczna. Zarówno w Europie, jak i in- nych częściach świata, TXA jest szeroko dostępny i stosowa- ny jako składnik aktywny w formulacjach kosmetycznych, szczególnie w kremach i serum ukierunkowanych na reduk- cję problemów z pigmentacją, takich jak melasma. TXA został wpisany do bazy danych Komisji Europejskiej (CosIng, Co- smetic ingredients database) i jest uznawany przez Europej- ską Agencję Chemikaliów (ECHA, European Chemicals Agen- cy). Rozróżnienie to podkreśla szerszą akceptację związku, nie tylko jako środka farmaceutycznego, ale jako bezpiecz- nego i skutecznego składnika kosmetycznego [20]. Dopusz- czenie do obrotu takich produktów kosmetycznych w UE jest procesem regulowanym przez przepisy prawa unijne- go, w tym Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 [21]. FORMY PODANIA KWASU TRANEKSAMOWEGO I ICH EFEKTYWNOŚĆ Kwas traneksamowy może być podawany na różne sposo- by – doustnie, miejscowo i śródskórnie. Każdy z nich oferu- je unikalne korzyści i różne poziomy skuteczności [9]. Tabe- la 1 przedstawia najważniejsze dowody dotyczące skuteczno- ści terapii z zastosowaniem TXA, oparte na wynikach badań klinicznych. Zawarte dane obejmują szczegółowy opis badań, wyniki terapii oraz czas trwania każdego badania. Tabela 1 Podsumowanie dowodów klinicznych TXA BadanieProjekt badaniaInterwencja i inne metody leczenia Czas trwania badania Wyniki terapii Terapia doustna Colferai i in. (2019) [22] Monocentryczne, randomizowane, podwójnie zaślepio- ne, kontrolowane badanie kliniczne Grupa A otrzymywała 250 mg TXA dwa razy dziennie, a grupa B dwa razy dziennie pla- cebo 12 tygodni50% pacjentów w grupie A wykazało po- prawę melasmy według wszystkich czte- rech metod oceny, w porównaniu do zaled- wie 5,9% pacjentów z grupy B; różnica była istotnie statystyczna (p<0,005); nie zgłoszo- no żadnych poważnych skutków ubocznych w poszczególnych grupach Minni i Poojary (2020) [23] Prospektywne, in- terwencyjne, jed- noośrodkowe, po- trójnie zaślepione, randomizowane ba- danie Grupa A: TXA (250 mg) i ranitydyna (150 mg) podawane doustnie dwa razy dziennie oraz miejscowy krem złożony z trzech substan- cji czynnych (0,01% acetonid fluocynolonu, 0,05% tretynoina, 2% hydrochinon) apliko- wany raz dziennie; grupa B: tabletki place- bo (mleczan wapnia i multiwitamina) i sto- sowanie kremu 12 tygodni, z kontrolą po 24 tygodniach 65,6% pacjentów w grupie A wykazało wy- raźną poprawę (>75% redukcji mMASI), w porównaniu do 27,1% w grupie B; po 24 tygodniach 18,3% pacjentów w grupie TXA doświadczyło nawrotu, podczas gdy w gru- pie placebo nawrót wystąpił u 64,4% Basti i in. (2021) [24] Randomizowane badanie kontrolne Grupa A: 325 mg doustnego TXA co 12 h + krem potrójnie skojarzony na bazie 0,01% acetonidu fluocynolonu, 0,05% tretynoiny i 4% hydrochinonu; gruba B: krem bez do- ustnego TXA 8 tygodniObie grupy wykazały podobne średnie spadki wyników MASI. Różnica nie była sta- tystycznie istotna (p>0,05). Doustne TXA nie poprawiło znacząco wyników leczenia Elhamshoushi i in. (2022) [25] Randomizowane badanie kontrolo- wane Grupa A: TXA doustny 250 mg dwa razy dziennie przez 3 miesiące; grupa B: doustny TXA 250 mg dwa razy dziennie przez 3 mie- siące + miejscowy krem z 3% hydrochino- nem; grupa C: doustny TXA 250 mg dwa razy dziennie przez 3 miesiące + 2 sesje lasera Q-switch ND:YAG co 4 tygodnie 9 miesięcyKażda grupa wykazała poprawę w wyniku mMASI, przy czym grupa B osiągnęła naj- większą poprawę na poziomie 77.47 ± 19.07% 6 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 35 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” NBadanieProjekt badaniaInterwencja i inne metody leczenia Czas trwania badania Wyniki terapii Terapia śródskórna / mikronakłuwanie Zhao i in. (2020) [26] Badanie kontro- lowane typu split- -face rupa A: cotygodniowe śródskórne poda- wanie T A po jednej stronie twarzy grupa B: cotygodniowe śródskórne podawanie wi- taminy C po jednej stronie twarzy 8 tygodniObie grupy wykazały znaczną redukcję wy- ników MASI (p®0,05), przy czym nie stwier- dzono istotnej różnicy w skuteczności po- między grupami (p«0,05) obie formy lecze- nia były dobrze tolerowane Kaleem i in. (2020) [27] Nierandomizowane badanie kliniczne Mezoterapia T A w dawce 4 mgµml na jedną połowę twarzy i 0,B¸ soli fizjologicznej na drugą połowę twarzy dwa razy w tygodniu 10 miesięcyMezoterapia T A znacząco poprawiła me- lasmę (wynik H-mMASI spadł z 3,1B do 1,52, P®0,05), podczas gdy strona, na której poda- wano sól fizjologiczną nie wykazała znaczą- cej zmiany zaobserwowano tymczasowe skutki uboczne w przypadku obu interwen- cji mezoterapia T A jest skuteczną opcją leczenia melasmy Meymandi i in. (2020) [28] Pojedynczo zaśle- pione, randomizo- wane badanie kli- niczne rupa A: mikronakłuwanie ¦ 4¸ T A co miesiąc grupa B: miejscowy 4¸ krem z hy- drochinonem na nos 12 tygodniW obu grupach zaobserwowano znaczącą poprawę wyniku mMASI, bez istotnej różni- cy między grupami (p®0,01) procent satys- fakcji pacjentów był istotnie wyższy niż sa- tysfakcja lekarzy w obu grupach leczonych (p®0,01) Karrabi i in. (2021) [29] Pojedynczo zaśle- pione, randomizo- wane badanie kli- niczne rupa A: krem z 5¸ cysteaminą nakładany na zmiany melasmatyczne 30 minut przed snem przez 4 miesiące grupa B: mezotera- pia T A w dawce 0,05 ml (4 mgµml) co 4 tyg. do 2 mies. 4 miesiąceW obu grupach zaobserwowano popra- wę w wynikach mMASI, ale różnica mię- dzy grupą A i B nie była istotna statystycz- nie (p«0,B52) Tahoun i in. (2022) [30] Badanie porównaw- cze typu split-face, z pojedynczą ślepą próbą Mikronakłuwanie ¦ T A po prawej stronie twarzy mikronakłuwanie ¦ witamina C po lewej stronie twarzy 5 dwutygodnio- wych sesji Znaczące zmniejszenie MASIMR i MASIML (p®0,001), zmniejszenie liczby ciemnych drobnych granulek (p®0,001), jednorodna pigmentacja (p«0,005) dla obu interwencji Terapia miejscowa Gamea i in. (2020) [31] Badanie porów- nawcze rupa A: miejscowy krem z 5¸ T A dwa razy dziennie grupa B: miejscowy krem z 5¸ T A dwa razy dziennie ¦ śródskórne zastrzyki PRP co 3 tygodnie 12 tygodniZnaczna poprawa w zmodyfikowanym wy- niku MASI w obu grupach pacjenci z gru- py B odnotowali wyraźnie lepsze wyniki i większe zadowolenie, przy czym różnice były statystycznie istotne (p«0,024, p«0,02B) Kaur i in. (2020) [32] Badanie prospek- tywne, randomizo- wane Mikronakłuwanie po obu stronach ¦ 10¸ roztwór T A po jednej stronie twarzy (stro- na testowa) i woda destylowana po drugiej stronie twarzy (strona kontrolna) 8 tygodniPoprawa w wyniku mMASI o 65,B2¸ po stronie testowej w porównaniu do 20,75¸ po stronie kontrolnej Sahu i in. (2021) [33] Prospektywne, otwarte, między- osobnicze, nieśle- pe, randomizowane badanie rupa A: peeling z 30¸ kwasem glikolo- wym w odstępach 2-tygodniowych ¦ miej- scowy roztwór 5¸ T A dwa razy dziennie grupa B: peeling z 30¸ kwasem glikolowym 12 tygodniɗrednie wyniki MASI były niższe w grupie A w porównaniu do grupy B, przy czym róż- nica między nimi była statystycznie nie- istotna (p«0,186) Qu i in. (2021) [34] Randomizowane badanie porównaw- cze typu split-face Zastosowanie frakcyjnego lasera CO 2 o ma- łej mocy w połączeniu z miejscowym roz- tworem T A 12 tygodniIstotne zmniejszenie wyniku MASI dla gru- py leczonej w porównaniu do wartości wyj- ściowych (p®0,05) Guo i in. (2024) [35] Randomizowane, podwójnie zaślepio- ne, kontrolowane placebo badanie kli- niczne rupa A: esencja T A z jonoforezą dwa razy grupa B: leczenie placebo 3 miesiące rupa A wykazała znacznie większą popra- wę wyniku MASI (-0.10¨0.12¸) w porówna- niu do grupy B (-0.02¨0.0B¸), przy czym różnica była statystycznie istotna (p®0,005) Źródło: [22-35] 6 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 36 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” NChoć kolejne badania potwierdzają skuteczność doustnego TXA w redukcji melasmy, jego zastosowanie w tym celu po- zostaje niezgodne z przeznaczeniem, ponieważ nie uzyskał aprobaty FDA dla tego konkretnego wskazania. Oznacza to, że nie przeszedł on rygorystycznej oceny regulacyjnej spe- cjalnie pod kątem leczenia stanów hiperpigmentacji. Dlate- go, choć wielu lekarzy raportuje pozytywne efekty stosowa- nia doustnego kwasu traneksamowego w leczeniu melasmy, równie ważne jest dokładne rozważenie potencjalnego ry- zyka i postawienie bezpieczeństwa pacjenta na pierwszym miejscu. Pracownicy ochrony zdrowia powinni przepisy- wać TXA z należytą ostrożnością, opierając się na szczegó- łowej analizie historii medycznej pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem incydentów zakrzepowo-zatorowych, ak- tualnych stanów zakrzepowych oraz problemów takich jak krwawienia wewnątrzczaszkowe [9]. Aplikacja doustna Badania wykazały, że doustny kwas traneksamowy może być skuteczny w leczeniu melasmy, szczególnie w przypadkach ciężkich lub opornych na inne terapie [36-41]. Na skutecz- ność terapii wpływa nie tyle wysokość dawki co czas trwa- nia leczenia. Zaleca się minimalny cykl trzech miesięcy, aby zaobserwować znaczące rezultaty, chociaż niektórzy pacjen- ci mogą dostrzec poprawę kolorytu skóry wcześniej. Stan- dardowy schemat terapeutyczny obejmuje zazwyczaj daw- kę 500 mg przyjmowaną dwa razy dziennie. Jednak na drodze badań wykazano, że niższe dawki, takie jak 250 mg raz dzien- nie lub nawet 125 mg raz dziennie, mogą przynieść korzystne efekty. Dodatkowo, zmniejszone dawki mogą służyć jako prak- tyczne opcje podtrzymujące, aby pomóc zapobiec nawrotowi melasmy po początkowym sukcesie leczenia [41]. Warto za- znaczyć, że w dotychczasowych badaniach odnotowano jedy- nie, że pacjenci doświadczyli niewielkich, przejściowych skut- ków ubocznych, tj. nieregularne cykle miesiączkowe, dyskom- fort żołądkowo-jelitowy, zaburzenia snu, ale nie odnotowano żadnych poważnych zdarzeń niepożądanych [36-41]. Aplikacja miejscowa Miejscowe kosmeceutyki w postaci maści, kremów, emulsji, serum czy masek w płachcie z TXA zapewniają bezpośred- nią metodę dostarczania składnika aktywnego do dotknię- tych obszarów, co czyni je atrakcyjnym wyborem dla osób, które nie tolerują leków doustnych lub wolą ich całkowicie uniknąć. Zaletą preparatów zawierających TXA aplikowanych miejscowo jest ich lepsza tolerancja w porównaniu z innymi środkami miejscowymi, np. hydrochinon, które często wiążą się z podrażnieniem i rumieniem. Ponadto są łatwe w użyciu oraz nie powodują skutków systemowych [42]. Skuteczność miejscowego TXA została szeroko udoku- mentowana w licznych badaniach. Uczestnicy randomizo- wanego, podwójnie zaślepionego badania klinicznego prze- prowadzonego przez Atefi i in. (2017), stosując 5% roztwór TXA zauważyli znaczną redukcję nasilenia melasmy, mierzo- ną wskaźnikiem MASI, porównywalną do osób stosujących 2% roztwór hydrochinonu [42]. Uczestnicy grupy stosującej TXA byli bardziej zadowoleni z terapii, głównie z uwagi na to, że nie doświadczyli działań niepożądanych, które występo- wały dość często w drugiej grupie (p=0131). Odnotowano, że wśród 10% wystąpił rumień i podrażnienie skóry [42]. Wyni- ki uzyskane w randomizowanym badaniu kontrolnym, prze- prowadzonym przez Janney i in. (2019) wzmocniły te ustale- nia. W tym wypadku materiał badawczy nieco się różnił, gdyż porównano skuteczność 5% roztworu TXA i kremu z 3% hyd- rochinonem oraz uwzględniono osoby o ciemniejszej karna- cji (III-V wg skali Fitzpatricka) [43]. Wykazano, że oba sposoby leczenia dają podobne rezultaty pod względem zmniejszenia nasilenia melasmy, z niewielką różnicą w odsetku poprawy dla TXA (28%) w porównaniu z hydrochinonem (26,7%). Gru- pa stosująca TXA doświadczyła znacznie wyższego poziomu zadowolenia ze względu na mniejszą ilość działań niepożą- danych, co jest istotnym czynnikiem w praktyce klinicznej. Zatem różnica w skuteczności nie była statystycznie istot- na (p>0,05), ale satysfakcja była zauważalnie wyższa w przy- padku TXA (p=0,03) [43]. Prospektywne badanie porównaw- cze przeprowadzone przez El-Husseiny i in. (2020) również podkreśla potencjał miejscowego TXA [44]. W 12-tygodnio- wym eksperymencie 100 zdrowych kobiet stosowało krem z 5% TXA na jednej stronie twarzy oraz krem z 4% hydrochi- nonem na drugiej. Chociaż wyniki wykazały istotną poprawę po obu stronach, TXA osiągnął bardziej widoczną redukcję, co potwierdziły zarówno jakościowe obserwacje barwienia he- matoksyliną i eozyną (H&E), jak i ilościowe analizy barwie- nia Fontana-Masson (FM). Analiza histopatologiczna ujawni- ła zauważalnie wyższą redukcję gęstości melaniny w naskór- ku po stronie TXA (54,9% spadek), w porównaniu do strony, na którą aplikowano krem z hydrochinonem (31,5% spadek). Również i w tym wypadku podkreślono wysoką tolerancję na TXA, przy częstym doświadczaniu pieczenia, podrażnienia i/lub pozapalnej hipopigmentacji przy hydrochinonie [44]. Coraz większe zainteresowanie wzbudza również łączenie miejscowego TXA z innymi środkami rozjaśniającymi skórę. W przypadku formulacji zawierającej 3% TXA, 1% kwas ko- jowy i 5% niacynamid, uczestniczki badania klinicznego in vivo, przeprowadzonego w organizacji badawczej w Brazylii na zlecenie Contract Research Organization (CRO), doświad- czyły zauważalnej poprawy już po dwóch tygodniach stoso- wania preparatu. W tej kombinacji kwas kojowy działa po- przez hamowanie tyrozynazy, niacynamid zmniejsza trans- fer melaniny z melanocytów do keratynocytów, podczas gdy TXA hamuje uwalnianie mediatorów zapalnych biorących udział w melanogenezie [45]. Inne badanie, przeprowadzone w Hiszpanii, oceniło skuteczność w redukcji melasmy kre- mu i serum zawierającego: 3% TXA, 5% niacynamidu, 2% wi- taminy C i kwas hialuronowy o różnej masie cząsteczkowej. W 8-tygodniowym badaniu, prowadzonym pod nadzorem 6 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 37 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” NNext >