< Previous 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 39 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P TRÓJKĄT MŁODOŚCI Zabieg aktywizuje fibroblasty do zwiększonej pro- dukcji kolagenu, poprawia elastyczność i gęstość skóry. Dzięki zwiększonej produkcji adipocytów, wypełnia kontur twarzy V w tzw. trójkącie mło- dości, który z wiekiem ulega odwróceniu, zabu- rzając młody kształt twarzy. Stymuluje objętość podskórnej tkanki tłuszczowej twarzy, skutecznie redukuje zmarszczki mimiczne i głębokie bruzdy. Skóra twarzy jest bardziej napięta, ujędrniona, wy- pełniona od wewnątrz i wyraźnie odmłodzona. STYMULATORY EGZOSOMÓW Stymulatory komórkowe egzosomów to istotny czynnik poprawiający komunikację międzyko- mórkową, wspierający energię niezbędną dla zdrowej skóry, redukujący widoczne i niewidocz- ne oznaki starzenia. Biomolekularny kompleks daje błyskawiczny efekt liftingu już po 5 min oraz długookresowy, biostymulujący. Remodelujące i odmładzające peptydy wypłycają zmarszczki mimiczne, wygładzają skórę i nadają jej świeży, zrelaksowany wygląd. Synergistyczny mecha- nizm działania całej formuły aktywnej zwiększa skuteczność wielu procesów dla odnowy i re- struktury skóry. KOSMETOLOGIA REGENERACYJNA Exo Lift to najnowsza generacja zaawansowa- nych zabiegów high-tech, inspirowanych ostat- nimi osiągnięciami kosmetologii regeneracyjnej. Dzięki wykorzystaniu rewolucyjnego potencjału stymulatorów egzosomów oraz silnych odmła- dzających peptydów, działa precyzyjnie na róż- ne objawy starzenia i kompleksowo wzmacnia kondycję skóry. EXO LIFT Stem Cell Code to najnowsza linia zabiegowa marki CHANTARELLE z unikalną technologią komórek macierzystych i stymulacji egzosomów, remodelującymi peptydami i biomolekularnym kompleksem liftingującym ze spilantolem. EXO LIFT STEM CELL CODE EGZOSOMALNO-PEPTYDOWY LIFTING STRUKTURALNY Khrystyna Shekhovtsova ekspert Chantarelle, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej CHANTARELLE Laboratory Derm Aesthetics ul. Sierakowska 29 05-092 Łomianki +48 22 610 43 10 SKÓRA TWARZY Zalecenia i wskazania • każdy rodzaj skóry • obniżona elastyczność i sprężystość • zmarszczki mimiczne i wiekowe • skóra wiotka, dojrzała • suchość i szorstkość skóry Efekty działania • wzrost produkcji kolagenu, elastyny i adipocytów • zwiększenie gęstości i elastyczności skóry • ujędrnienie i poprawa napięcia konturu twarzy V • wygładzenie zmarszczek – efekt botoks-like • wzmocnienie funkcji bariery skórnej • natychmiastowe i długotrwałe działanie liftingujące • młodszy wygląd, jędrność i sprężystość SKÓRA WOKÓŁ OCZU Zalecenia i wskazania • problem opadającej górnej powieki • zmarszczki typu „kurze łapki” • obrzęki i cienie pod oczami Efekty działania • odmłodzenie skóry wokół oczu • rekonstrukcja opadających powiek górnych • redukcja zmarszczek typu „kurze łapki” • rozjaśnienie ciemnych kręgów pod oczami • niwelacja obrzęków i zasinień METODY APLIKACJI Składniki aktywne w tym zabiegu są skuteczne zarówno podawane powierzchniowo na skórę, jak i wprowadzane za pomocą mikronakłuwania czy technik laserowych. Efekty stymulującego działania egzosomów są wzmocnione dzięki fotodynamicznej metodzie aplikacji PDT ze światłem LASERA LLLT i LED. PRZEŁOM W KOSMETOLOGII REGENERACYJNEJ 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 41 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E Magdalena Atta-Motte dr, międzynarodowy trener, autorka i recenzentka publikacji naukowych i popularnonaukowych, członkini międzynarodowych Stowarzyszeń naukowych: FRSPH, ASMLS, RSPH, BMLA oraz ELA, certyfikowany Laser Protection Adviser, twórczyni programów kształcenia z zakresu laseroterapii estetycznej Egzosomy i polideoksyrybonukleotydy (PDRN, Po- lyDeoxyRiboNucleotide) to dwie odrębne substancje o różnym pochodzeniu i mechanizmach działania. Egzosomy są pęcherzykami komórkowymi, które mogą pochodzić z różnych źródeł, w tym z komórek roślinnych, zwierzęcych czy ludzkich. PDRN nato- miast są fragmentami kwasu deoksyrybonukle- inowego (DNA, deoxyribonucleic acid), najczęściej pozyskiwanymi z nasienia ryb, takich jak pstrągi czy łososie. Skąd wziął się pomysł na połączenie egzosomów i PDRN w jednym artykule? Z kilku po- wodów. Po pierwsze, na rynku pojawił się preparat łączący egzosomy pochodzenia roślinnego z PDRN i polipeptydami, co stanowi nowość w dziedzinie kosmetologii. Po drugie, z moich obserwacji wy- nika, że praktycy często na własną rękę „mieszają” oddzielne produkty zawierające te związki, co ro- dzi pytania o skuteczność i bezpieczeństwo takich praktyk. Mimo że oba te produkty mają potencjał regeneracyjny, ich działanie na skórę różni się. Egzosomy funkcjonują głównie jako nośniki infor- macji między komórkami, wpływając na ekspresję genów i procesy naprawcze. PDRN z kolei aktywują specyficzne receptory, stymulując procesy regene- racyjne i angiogenezę. Badania, dotyczące zastosowania egzosomów i PDRN w estetyce i kosmetologii, są stosukowo we wstępnej fazie. Większość opiera się na hodowlach komórkowych (in vitro) lub modelach zwierzęcych. Tylko pojedyncze artykuły raportują wyniki ich zastosowań wśród ludzi. Brakuje randomizowa- nych, kontrolowanych badań klinicznych – złote- go standardu dla oceny skuteczności terapii. Tylko takie badania, prowadzone z podwójnie ślepą pró- bą i grupą kontrolną, pozwalają wyciągać wnioski, które można ekstrapolować na całą populację. Bez nich twierdzenia o potwierdzonej klinicznie skuteczności kosmetyków pozostają nieudowod- nionymi zapewnieniami, tzw. white papers, czyli materiały promocyjno-marketingowe przygoto- wywane na potrzeby firm. Niewiele mają wspól- nego z badaniami naukowymi, publikowanymi w recenzowanych czasopismach. Służą głównie celom sprzedażowym i zdarza się, że wprowadzają w błąd zabiegowców oraz klientów. POTENCJAŁ EGZOSOMÓW I PDRN Skóra jest naszym największym narządem, sta- nowiącym około 8% masy ciała. Składa się z kilku warstw, w tym naskórka, skóry właściwej i warstwy Na rynku beauty wciąż pojawiają się nowe preparaty zawierające egzosomy i po- lideoksyrybonukleotydy. Reklamowane są jako prawdziwa innowacja w odmładzaniu i regeneracji. Mają działać przeciwzmarszcz- kowo, rozjaśniająco, poprawiać napięcie i ela- styczność skóry. Choć oba te związki cechuje różne pochodzenie i mechanizmy działania, łączy je potencjał w tzw. biotechnologicz- nym pięknie i regeneracyjnym podejściu do kosmetologii. Jednak czy etykiety i hasła re- klamowe idą w parze z wiedzą potwierdzoną naukowo? Egzosomy i polideoksyrybonukleotydy – eliksir młodości czy chwyt marketingowy4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 42 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E podskórnej. Egzosomy i PDRN mają potencjał wpływania na różne aspekty funkcjonowania skóry. W kosmetologii egzo- somy i polideoksyrybonukleotydy budzą nadzieję jako me- tody odmładzania i poprawiania kondycji skóry. Obie te sub- stancje mają działać regenerująco i przywracać optymalne funkcjonowanie komórek skóry. Egzosomy W dużym uproszczeniu, to niewielkie pęcherzyki trans- portujące różne molekuły w organizmie. Uwalniane są przez komórki w celu komunikacji z innymi komórkami. Na zewnątrz mają białka, kierujące je do konkretnych ty- pów komórek, a w środku znajdują się kwasy, zawierające informację genetyczną, m.in. kwas rybonukleinowy (RNA, ribonucleic acid) i kwas deoksyrybonukleinowy (DNA, de- oxyribonucleic acid), białka czy tłuszcze. Jak wykazali Zhang Y i in. w 2019 r., mają one zdolność do przekraczania barier w organizmie oraz wpływania na ekspresję genów i procesy naprawcze. To sprawia, że mogą być wykorzystywane do za- biegów estetycznych. Gdy egzosomy zostaną pobrane przez docelowe komórki skóry, przekazują im swoją zawartość, wpływając na ich funkcje – np. stymulując podział i regene- rację naskórka. Różne typy komórek mają swoiste profile eg- zosomów o odmiennym działaniu, dlatego źródło ich pocho- dzenia istotnie wpływa na oczekiwane efekty terapeutyczne. Egzosomy mogą być pozyskiwane z różnych płynów i tkanek organizmu ssaków, zarówno ludzi, jak i zwierząt, ale też roślin oraz z hodowli komórkowych różnych typów komórek, m.in.: • komórki macierzyste mezenchymalne (MSCs), • komórki dendrytyczne pochodzenia monocytów, • komórki macierzyste tkanki tłuszczowej (ADSCs). Polideoksyrybonukleotydy Stanowią specyficzne fragmenty DNA, najczęściej pozyski- wane z nasienia pstrągów lub łososi. Badania wskazują, że PDRN mają zdolność do aktywacji receptorów adenozyno- wych A2A, które ograniczają stany zapalne i działanie szko- dliwych substancji, zwanych cytokinami, co z kolei pobudza komórki skóry do regeneracji poprzez czynniki wzrostu np. VEGF (vascular endothelial growth factor). VEGF powoduje po- wstawanie nowych naczyń krwionośnych. Dodatkowo, PDRN dostarcza materiału do syntezy DNA, dzięki czemu komórki mogą się intensywniej dzielić i przez to regenerować tkanki. NADZIEJA NA NOWATORSKIE METODY W KOSMETOLOGII Egzosomy i polideoksyrybonukleotydy są obecnie przed- miotem intensywnych badań jako nowatorskie metody re- generacji i odmładzania skóry w kosmetologii oraz innych dziedzinach medycznych. Choć wciąż znajdują się na wcze- snym etapie poznawania ich właściwości i mechanizmów działania, wykazują ogromny potencjał zabiegowy. Egzosomy Egzosomy, jako niewielkie pęcherzyki komórkowe, wykazują szerokie spektrum działań biologicznych na skórę. Tienda- -Vázquez MA i in. w Exosomes: A Promising Strategy for Repair, Regeneration and Treatment of Skin Disorders podsumowują, że egzosomy „stymulują proliferację i migrację kluczowych dla homeostazy skóry keratynocytów i fibroblastów”. Badania in vitro wykazały, że egzosomy zwiększają syntezę ważnych strukturalnych białek skóry, takich jak kolagen. W roku 2020 Zhao G. oraz jego zespół odkryli, że egzo- somy pochodzące z mezenchymalnych komórek macie- rzystych (MSC, mesenchymal stem cells) hamują apoptozę poprzez tłumienie translokacji jądrowej czynnika induku- jącego apoptozę (AIF, apoptosis-inducing factor) i wspierają gojenie się ran skóry. To sugeruje potencjalne zastosowa- nie egzosomów w leczeniu ran i regeneracji skóry. Z kolei Wang T. w tym samym roku wykazał, że egzoso- my pochodzące z MSC chronią przed uszkodzeniami skó- ry, wywołanymi stresem oksydacyjnym, poprzez adapta- cyjną regulację systemu obronnego z udziałem czynnika transkrypcyjnego (NRF2, nuclear erythroid 2-related factor). To odkrycie podkreśla potencjał egzosomów w ochronie skóry przed stresem oksydacyjnym, który jest kluczowym czynnikiem w procesie starzenia się skóry. Egzosomy mają zdolność do przekraczania barier w or- ganizmie oraz wpływania na ekspresję genów i procesy na- prawcze. Badania Cho BSi oraz współpracowników z 2018 r. wykazały, że egzosomy pochodzące z mezenchymalnych komórek macierzystych tkanki tłuszczowej mogą łagodzić objawy atopowego zapalenia skóry, co sugeruje ich poten- cjał przeciwzapalny. Z kolei Li L. in. zaobserwowali, że me- dium hodowlane zawierające egzosomy z ludzkich mezen- chymalnych komórek macierzystych tkanki tłuszczowej zapobiega starzeniu się skóry indukowanemu promienio- waniem ultrafioletowym typu B (UVB, ultraviolet radia- tion B) w ludzkich keratynocytach i fibroblastach skóry. Polideoksyrybonukleotydy PDRN, będące fragmentami DNA, wykazują odmienne, ale równie obiecujące działanie na skórę. Galeano i in. w ar- tykule Polydeoxyribonucleotide: A Promising Biological Plat- form to Accelerate Impaired Skin Wound Healing opisują, że PDRN promują wzrost komórek fibroblastów, adipocytów, chondrocytów itp. zarówno poprzez szlak A2A, jak i szlak ratunkowy. Wykazują również, że PDRN aktywują recepto- ry adenozynowe A2A, co prowadzi do ograniczenia stanów zapalnych i stymulacji regeneracji tkanek. Badania Squ- adrito F. z 2017 r. potwierdzają, że PDRN stymulują produk- cję czynników wzrostu, takich jak czynnik wzrostu śród- błonka naczyniowego (VEGF, vascular endothelial growth factor), co przyspiesza angiogenezę i gojenie się ran. Kim Y-J z zespołem w 2019 r. odkryli, że polideoksyry- bonukleotydy poprawiają ukrwienie tkanek obwodowych 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 43 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E i przyspieszają angiogenezę w stopach cukrzycowych. To sugeruje potencjalne zastosowanie PDRN nie tylko w ko- smetologii, ale również w leczeniu trudno gojących się ran. Rok później Shin i in. opracowali terapeutyczny hydrożel za- wierający PDRN, przeznaczony do terapii ran cukrzycowych. To pokazuje potencjał PDRN w zaawansowanych systemach dostarczania leków do skóry. Również w 2019 r. zaobserwo- wali oni, że PDRN aktywują biogenezę mitochondrialną, ale jednocześnie zmniejszają aktywność metaloproteinaz ma- cierzy pozakomórkowej (MMP-1) matrix metalloproteinases) i biosyntezę melaniny w hodowanych komórkach skóry, co sugeruje ich potencjał w terapiach przeciwstarzeniowych. Egzosomy i PDRN stanowią innowacyjne narzędzia w ko- smetologii, oddziałujące na kluczowe mechanizmy związa- ne ze zdrowiem, witalnością i młodym wyglądem skóry. Ich potencjał wynika z naturalnego pochodzenia i szerokiego spektrum działania na poziomie komórkowym. Warto podkreślić, że zarówno egzosomy, jak i PDRN nie są metodami eksperymentalnymi w ścisłym znaczeniu tego słowa. PDRN są stosowane w medycynie od lat, szcze- gólnie w dermatologii i ortopedii, i mają udokumentowany profil bezpieczeństwa. Egzosomy, choć są nowszym ob- szarem badań, również są już wykorzystywane w różnych terapiach regeneracyjnych. Jednakże ich zastosowanie w kosmetologii estetycznej jest stosunkowo nowe. Dlatego też, mówiąc o „nowych metodach”, odnosimy się raczej do innowacyjnych zastosowań tych substancji w konkretnych procedurach kosmetologicznych i protokołach zabiego- wych, a nie do samych egzosomów czy PDRN jako takich. Egzosomy, jak już wspomniałam, są pęcherzykami ko- mórkowymi przenoszącymi różnorodne biomolekuły, w tym mRNA, miRNA i białka. Te małe struktury mają zdolność do przekraczania barier biologicznych i dostarczania swojej za- wartości do komórek docelowych, wpływając na ekspresję genów i funkcje komórkowe. Badania in vitro wykazały, że egzosomy stymulują proliferację i migrację keratynocytów i fibroblastów, kluczowych komórek dla homeostazy skóry. PDRN, będące fragmentami DNA, działają poprzez akty- wację specyficznych receptorów. Galeano i in. wykazali, że PDRN promują wzrost komórek fibroblastów, adipocytów i chondrocytów poprzez szlak A2A i szlak ratunkowy. Po- nadto, Kim zaobserwował, że PDRN poprawiają ukrwienie tkanek obwodowych i przyspieszają angiogenezę. Badania przedkliniczne dostarczyły obiecujących wyni- ków, m.in. wykazały, że egzosomy chronią przed uszkodze- niami skóry wywołanymi stresem oksydacyjnym, hamują apoptozę i wspierają gojenie ran skóry. Z kolei Shin DY i in. opracowali hydrożel dostarczający PDRN do gojenia ran cukrzycowych, jednakże badania kliniczne na ludziach w dziedzinie kosmetologii i estetyki są wciąż ograniczone. Dostępne są głównie pilotażowe próby kliniczne na nie- wielkich grupach osób, oceniające wpływ PDRN lub egzo- somów na gojenie ran po zabiegach kosmetycznych, stany zapalne skóry czy bliznowacenie. DZIAŁANIE SYNERGISTYCZNE Choć egzosomy i PDRN cechują różne mechanizmy działa- nia, ich połączenie może potencjalnie prowadzić do syner- gistycznych efektów w regeneracji i odmładzaniu skóry. Co więcej, zarówno PDRN, jak i egzosomy wyizolowane z ko- mórek macierzystych wykazują zdolność do przełączania makrofagów skóry w antyzapalny, proregeneracyjny feno- typ M2. Jak zauważają Tienda-Vázquez MA i in., ogranicza- jąc nadmierną lub przewlekłą reakcję zapalną, mogą zapo- biegać np. bliznowceniom czy przebarwieniom. Połączenie działania egzosomów, przenoszących różno- rodne biomolekuły (m.in. mRNA, miRNA, białka), z PDRN aktywującymi specyficzne szlaki komórkowe może poten- cjalnie prowadzić do bardziej kompleksowej i efektywnej regeneracji skóry. Warto wybierać takie preparaty hybry- dowe, które mają udokumentowane pochodzenie egzoso- mów oraz PDRN. Istnieje jednak znacząca różnica między oryginalnymi, profesjonalnie opracowanymi produktami zawierającymi zarówno egzosomy, jak i PDRN, a mieszaniem dwóch oddziel- nych produktów w warunkach gabinetowych. Oryginalne mieszaniny tworzone są w kontrolowanych warunkach labo- ratoryjnych, gdzie uwzględnia się stabilność obu składników, ich kompatybilność oraz optymalne proporcje dla uzyskania synergistycznego efektu. Producenci przeprowadzają testy, aby upewnić się, że połączenie tych substancji nie wpływa negatywnie na ich aktywność czy trwałość. Z kolei, miesza- nie oddzielnych produktów z egzosomami i PDRN bezpośred- nio przed zabiegiem w gabinecie niesie ze sobą pewne ryzyko. Może to prowadzić do niejednorodności mieszaniny, poten- cjalnych interakcji między składnikami, które mogłyby ob- niżyć ich skuteczność, lub nawet do destabilizacji preparatów. Ponadto, brak standaryzacji takiego procesu może skutkować różnicami w efektach między zabiegami. Również metody aplikacji mają swoje zalety, ale i ograni- czenia. Wybór powinien zależeć od rodzaju preparatu, sta- nu skóry klienta oraz oczekiwanych efektów. • Podanie naskórne. Jest najmniej inwazyjne, ale może być mniej skuteczne ze względu na ograniczoną penetrację skóry przez duże cząsteczki, takie jak PDRN. Wydaje się odpowiednie dla preparatów z egzosomami o mniejszej masie cząsteczkowej. • Mezoterapia. Umożliwia głębsze wprowadzenie sub- stancji do skóry, potencjalnie zwiększając ich skutecz- ność. Jest jednak bardziej inwazyjna i wymaga odpo- wiednich umiejętności od wykonującego zabieg. • Lasery. Wykorzystanie laserów ablacyjnych frakcyj- nych może zwiększyć penetrację składników aktywnych poprzez stworzenie mikrokanałów w skórze. Wymaga specjalistycznego sprzętu i odpowiedniego przygotowa- nia skóry, ale daje rezultaty synergistyczne, wynikające z połączenia działania lasera z preparatem hybrydowym. Gao W. i in. wykazali, że egzosomy z nadekspresją miR-1246 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 44 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E hamują fotostarzenie indukowane przez promieniowanie ul- trafioletowe typu B (UVB, ultraviolet B radiation) poprzez re- gulację szlaku TGF- β/Smad i osłabienie szlaku MAPK/AP-1. To odkrycie sugeruje, że egzosomy mogą być wykorzystywane jako nośniki specyficznych mikroRNA w terapiach przeciw- starzeniowych. Z kolei Andreoli G. i in. badali wpływ terapii skojarzonej z użyciem fal uderzeniowych i PDRN na zmniej- szenie bólu u kobiet w okresie pomenopauzalnym cierpią- cych na cellulit, co podkreśla potencjał stosowania PDRN w połączeniu z innymi technikami terapeutycznymi. Jednakże, jak podkreślają naukowcy, aby poznać dokład- ne mechanizmy ich działania, potwierdzić brak działań ubocznych i określić optymalne protokoły podawania dla konkretnych problemów skóry, potrzebne są dalsze badania. PRACE BADAWCZE Egzosomy i polideoksyrybonukleotydy znajdują się obecnie we wczesnej fazie badań nad ich zastosowaniami w dzie- dzinie estetyki i kosmetologii. Dotychczas przeprowadzo- no liczne badania in vitro na hodowlach komórkowych oraz in vivo na modelach zwierzęcych, wykazujące obiecujące działanie obu substancji. Tienda-Vázquez i jego zespół w 2023 r. przedstawili kom- pleksowy przegląd aktualnego stanu badań nad egzosomami: • 8 publikacji in vitro pokazuje wpływ egzosomów na pro- liferację i migrację keratynocytów i fibroblastów, ich od- działywanie na włókna kolagenowe i proces starzenia oraz redukcję stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych. • 4 artykuły dotyczące badań na modelach zwierzęcych wykazują wpływ egzosomów na proces gojenia się ran oraz ich działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. • 4 badania na ludziach, jednak z małą próbą kliniczną. W pracy przeglądowej Polydeoxyribonucleotide: A Promi- sing Biological Platform to Accelerate Impaired Skin Wound Healing z 2021 r. Galeano M, Pallio G, Irrera N, i in. opisują: • 8 badań in vitro pokazujących, że PDRN promuje wzrost komórek fibroblastów, adipocytów, chondrocytów itp., zarówno poprzez szlak A2A, jak i szlak ratunkowy. • 14 badań na zwierzętach wykazujących, że PDRN popra- wia proces gojenia się ran, angiogenezę i zmniejsza stan zapalny w modelach ran cukrzycowych, oparzeniowych i niedokrwiennych. • 13 artykułów opisujących badania na ludziach, z czego osiem skupia się szczególnie na badaniach związanych ze skórą. Zaobserwowano wpływ zarówno egzosomów, jak i PDRN na ważne w kosmetologii mechanizmy starzenia się skóry, związane z uszkodzeniami DNA, stresem oksydacyjnym czy stanem przewlekłego zapalenia. Jednak ze względu na ograniczenia modeli zwierzęcych, dane te mają wartość przede wszystkim wskazującą na potencjał, a ich ekstrapo- lacja na ludzi jest utrudniona. Badania kliniczne na ludziach są wciąż ograniczone. Spo- śród analizowanych badań tylko jedno, opublikowane w 2018 r.: Kim JH, Jeong JJ, Lee YI, i in. Preventive effect of polynucleoti- de on post-thyroidectomy scars: A randomized, double-blinded, controlled trial jest poprawnie zaprojektowane i przeprowa- dzone (randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowa- ne) i dotyczy zastosowania PDRN w zapobieganiu bliznom po operacji usunięcia tarczycy, wykazując jego skuteczność. Co istotne, w żadnym z analizowanych artykułów nie ma informacji na temat możliwych działań niepożądanych, wynikających z zastosowania egzosomów czy PDRN. Może to wynikać z faktu, że dotychczas nie opublikowano rzetel- nych badań klinicznych na dużą skalę, a w istniejących ba- daniach na grupach ochotników nie zaobserwowano zna- czących skutków ubocznych. Jednakże, aby w pełni ocenić bezpieczeństwo i skuteczność tych substancji, konieczne są dalsze, szeroko zakrojone badania kliniczne. RZETELNOŚĆ „DOWODÓW NAUKOWYCH” Oceniając jakość „dowodów naukowych”, prezentowanych przez producentów i dystrybutorów, warto przyjrzeć się opracowaniom, czy spełniają one kryteria publikacji na- ukowej w recenzowanym czasopiśmie. Publikacje marketingowe firm z reguły nie podają szcze- gółów badania, przez co niemożliwa jest weryfikacja po- prawności doboru metod, analizy wyników itd. Pomijają zwykle istotne szczegóły, dotyczące warunków badania: liczebność i charakterystykę grup badawczych, okres ob- serwacji, miary efektów (punkt końcowy badania) itd. Brak tych informacji nie pozwala na faktyczną ocenę jakości i wiarygodności deklarowanych efektów. Materiały reklamowe nie mogą stanowić miarodajnego źródła informacji naukowej na temat produktu. Ich celem jest przede wszystkim zachęcenie do zakupu. Tymczasem badania, na podstawie których można wysuwać wnioski oparte na dowodach, mają postać artykułów opublikowa- nych w recenzowanych czasopismach naukowych czy abs- traktów z wystąpień na konferencjach naukowych. Muszą tam przejść niezależną ocenę metodologów (recenzję). BEZPIECZEŃSTWO TERAPII Bezpieczeństwo i skuteczność terapii opartych na egzoso- mach i polideoksyrybonukleotydach pozostają nie w pełni udowodnione z naukowego punktu widzenia. Jednak nie oznacza to, że są to metody pozbawione wartości. Przeciw- nie, wykazują one ogromny potencjał terapeutyczny, który wymaga dalszych badań. Proces badań klinicznych składa się z kilku etapów, z któ- rych każdy ma istotne znaczenie: 1. Pilotażowe próby kliniczne i opisy przypadków (case studies) stanowią wstępny krok w ocenie nowej terapii. Pozwalają zweryfikować bezpieczeństwo na niewiel- kiej liczbie ochotników oraz zebrać pierwsze dane o po- tencjalnej skuteczności. Jednak z uwagi na małą liczbę uczestników, ograniczenia metodologiczne i brak grupy 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 45 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E kontrolnej, nie pozwalają jednoznacznie określić rzeczy- wistej wartości terapeutycznej metody. 2. Późniejsze fazy badań, obejmujące randomizowane, po- dwójnie ślepe próby z kontrolą placebo, dostarczają bar- dziej miarodajnych i wiarygodnych danych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności terapii u ludzi. 3. Systematyczny nadzór po wprowadzeniu na rynek po- zwala na długoterminową ocenę bezpieczeństwa i sku- teczności w warunkach rzeczywistego stosowania. Warto zauważyć, że w dostępnych badaniach nie odno- towano poważnych skutków ubocznych stosowania eg- zosomów czy PDRN. Mimo stosunkowo dobrego profilu bezpieczeństwa, brakuje pełnych danych odnośnie do po- tencjalnego ryzyka czy skutków ubocznych, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu. W przypadku egzosomów, Zhao i jego zespół wskazują na potencjalne ryzyko immunogenności, ale podkreślają, że do- tychczasowe badania kliniczne nie wykazały znaczących efek- tów ubocznych. Niemniej jednak autorzy zalecają ostrożność i dalsze badania, szczególnie w kontekście długotrwałego sto- sowania. Brak doniesień o poważnych skutkach ubocznych nie oznacza braku ryzyka. Dlatego też, zgodnie z zasadami medy- cyny opartej na dowodach, konieczne są dalsze, systematycz- ne badania kliniczne, aby w pełni ocenić profil bezpieczeństwa tych terapii, szczególnie w kontekście ich długotrwałego stoso- wania w kosmetologii i medycynie estetycznej Podobnie, warto wiedzieć, że badania pilotażowe, choć niedoskonałe, są niezbędnym krokiem w fazie odkrywa- nia nowych rozwiązań biomedycznych. Pozwalają ocenić wstępny punkt odniesienia i ukierunkować dalsze, bardziej pogłębione prace badawcze. Medycyna i nauka opierają się na empirycznej weryfikacji hipotez, a nie na spekulacjach. Z uwagi na skomplikowaną biologię ludzkiego organi- zmu, żadna metoda terapeutyczna nie jest całkowicie wol- na od ryzyka wystąpienia skutków ubocznych. Nawet leki dopuszczone do obrotu i stosowane od lat niosą ze sobą pewne zagrożenia, które starannie monitoruje się w trak- cie masowego stosowania. PODSUMOWANIE Egzosomy i PDRN to dwie obiecujące grupy związków, któ- rych zastosowanie w odmładzaniu i regeneracji skóry budzi spore zainteresowanie i nadzieje. Dotychczas przeprowadzo- no liczne badania przedkliniczne na hodowlach komórko- wych i modelach zwierzęcych, sugerujące korzystne działa- nie egzosomów i PDRN na skórę. Wykazano m.in. stymulację proliferacji keratynocytów i fibroblastów, syntezy kolagenu i procesów gojenia ran. Zaobserwowano również wpływ na niektóre mechanizmy starzenia się skóry, związane ze stre- sem oksydacyjnym czy przewlekłym stanem zapalnym. Jednak dane te, uzyskane na modelach in vitro i in vivo, mają ograniczoną wartość predykcyjną i nie pozwalają przesądzać o rzeczywistej skuteczności klinicznej u ludzi. Na obecnym etapie zarówno egzosomy, jak i PDRN to raczej obiecujące kierunki badań niż gotowe do szerokiego stoso- wania metody terapeutyczne czy zabiegi estetyczne. By po- twierdzić ich potencjał konieczne są dalsze prace badawcze. Dlatego, podchodząc krytycznie do informacji marketingo- wych sugerujących cudowne efekty, należy zachować zdrowy rozsądek i traktować je wyłącznie w kategoriach reklamowo- -informacyjnych. Zarówno egzosomy, jak i PDRN to bardzo obiecujące pole badawcze i potencjalny przełom w dziedzinie naturalnych terapii przeciwstarzeniowych. Jednak, aby mo- gły być uznane za udowodnione i rekomendowane metody w kosmetologii, konieczne są dalsze systematyczne badania: od randomizowanych prób klinicznych po wieloletnie obser- wacje bezpieczeństwa po wprowadzeniu do standardowych terapii w kosmetologii i medycynie estetycznej. BIBLIOGRAFIA 1. Tienda-Vázquez MA, Hanel JM, Márquez-Arteaga EM, et al. Exosomes: A Promi- sing Strategy for Repair, Regeneration and Treatment of Skin Disorders. Cells. 2023;12(12):1625. 2. Galeano M, Pallio G, Irrera N, et al. Polydeoxyribonucleotide: A Promising Bio- logical Platform to Accelerate Impaired Skin Wound Healing. Pharmaceuticals. 2021;14(11):1103. 3. Zhang Y, Liu Y, Liu H, Tang W. Exosomes: Biogenesis, biologic function and cli- nical potential. Cell Biosci. 4. Zhao G, Liu F, Liu Z, et al. MSC-Derived Exosomes Attenuate Cell Death thro- ugh Suppressing AIF Nucleus Translocation and Enhance Cutaneous Wound Healing. Stem Cell Research & Therapy. 2020;11(1):1-15. 5. Wang T, Jian Z, Baskys A, et al. MSC-Derived Exosomes Protect Against Oxida- tive Stress-Induced Skin Injury via Adaptive Regulation of the NRF2 Defense System. Biomaterials. 2020;257:120264. 6. Cho BS, Kim JO, Ha DH, et al. Exosomes derived from human adipose tissue-de- rived mesenchymal stem cells alleviate atopic dermatitis. Stem Cell Research & Therapy. 2018;9(1):1-9. 7. Li L, Ngo HTT, Hwang E, et al. Conditioned Medium from Human Adipose-Deri- ved Mesenchymal Stem Cell Culture Prevents Uvb-Induced Skin Aging in Hu- man Keratinocytes and Dermal Fibroblasts. International Journal of Molecular Sciences. 2020;21(1):49. 8. Kim S, Kim J, Choi J, et al. Polydeoxyribonucleotide improves peripheral tissue oxygenation and accelerates angiogenesis in diabetic foot ulcers. Archives of Plastic Surgery. 2017;44(5):482. 9. Shin DY, Park J-U, Choi M-H, et al. Polydeoxyribonucleotide-delivering thera- peutic hydrogel for diabetic wound healing. Scientific Reports. 2020;10(1):16811. 10. Kim Y-J, Kim M-J, Kweon D-K, et al. Polydeoxyribonucleotide activates mito- chondrial biogenesis but reduces MMP-1 activity and melanin biosynthesis in cultured skin cells. Applied Biochemistry and Biotechnology. 2019;191(2):540- -554. 11. Atta-Motte M. Unlocking the Potential of Exosomes, PDRN and Peptides Through Laser Assisted Delivery. Liverpool: BMLA Conference; 2024. 12. Gao W, Yuan LM, Zhang Y, et al. MiR-1246-Overexpressing Exosomes Suppress UVB-Induced Photoaging via Regulation of TGF- β/Smad and Attenuation of MAPK/AP-1 Pathway. Photochemical & Photobiological Sciences. 2022;22:135- 13. Andreoli G, Migliore A, Sansone V, et al. The Influence of a Combination of Extracorporeal Shock Waves and Polydeoxyribonucleotide on Pain Features in Postmenopausal Women Affected by Cellulite. Dermatology and Therapy. 2021;11(6):1687-1695. 14. Squadrito F, Bitto A, Irrera N, et al. Pharmacological Activity and Clinical Use of PDRN. Frontiers in Pharmacology. 2017;8:224. 15. Kim JH, Jeong JJ, Lee YI, et al. Preventive effect of polynucleotide on post-thy- roidectomy scars: A randomized, double-blinded, controlled trial. Lasers Surg Med. 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 46 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P EGZOSOMY Niewielkie pęcherzyki o średnicy 30-150 nm, wydzielane do przestrzeni zewnątrzkomórkowej przez różne typy komórek. Zawierają bogaty ła- dunek bioaktywnych cząsteczek, takich jak biał- ka, lipidy, kwasy nukleinowe (mRNA, miRNA, DNA) oraz metabolity. Dzięki zdolności do prze- kazywania informacji między komórkami oraz modulowania ekspresji genów i procesów na- prawczych, egzosomy budzą duże nadzieje, m.in. w regeneracji i leczeniu chorób skóry. POLIDEOKSYRYBONUKLEOTYDY PDRN, czyli polideoksyrybonukleotydy, to krót- kie fragmenty DNA pozyskiwane głównie z na- sienia łososia lub pstrąga. Wykazują szereg ko- rzystnych aktywności biologicznych, w tym działanie przeciwzapalne, angiogenne i stymu- lujące procesy gojenia ran. PDRN aktywują re- ceptory purynergiczne, zwłaszcza podtyp A2A, prowadząc do zwiększonej produkcji czynników wzrostu (VEGF, FGF, TGF- β) o raz innych media- torów odpowiedzi regeneracyjnej. Stymulują także proliferację i aktywność fibroblastów oraz syntezę składników macierzy zewnątrzkomór- kowej (kolagen, elastyna, glikozoaminoglikany). PEPTYDY Krótkie łańcuchy aminokwasów o zróżnico- wanych funkcjach biologicznych. W kontek- ście regeneracji skóry szczególnie obiecujące wydają się peptydy sygnałowe, takie jak peptyd miedziowy GHK-Cu, pentapeptydy czy heksa- peptydy. Wykazują one zdolność do promowania syntezy kolagenu, elastyny i innych składników ECM, a także działają przeciwzmarszczkowo i przeciwzapalnie. Peptydy łatwo penetrują przez skórę, nie bez powodu mówi się o nich jako kon- kurencji dla zabiegów estetycznych. STUDIUM PRZYPADKU Do Dagra Cosmetics, zgłosiła się 42-letnia kobieta w poszukiwaniu produktu, który pomógłby jej w pro- blemie wrzodziejących zmian skórnych. Pojawiły się one w obrębie tułowia i nóg po kąpieli siarkowej, któ- rą zalecono kobiecie jako element leczenia utrzymu- jącego się od ponad 7 lat przewlekłego kaszlu. W poszukiwaniu przyczyn dolegliwości ko- bieta odbyła wcześniej konsultacje z lekarzami różnych specjalności: alergologiem, pulmonolo- giem, laryngologiem oraz lekarzem rodzinnym. Pomimo wyczerpującej diagnostyki i farmakote- rapii, jej stan nie ulegał zadowalającej poprawie. Kobieta została poproszona o wykonanie róż- nych badań, takich jak: morfologia krwi, wymaz, poziom trójglicerydów, amylaza, CRP, lipaza, TSH, RF, anty-CCP, PPJ, cholesterol całkowity, kreatyni- na, eGFR, kwas moczowy, glukoza, ALT, AST i GGTP. Dodatkowo, przeprowadzono badanie ogólne i osadu moczu oraz test na obecność krwi utajonej w kale. Wykonano również zdjęcie rentgenow- skie zatok oraz testy alergiczne (panel alergenów wziewnych IgE, testy skórne). Oznaczono poziomy przeciwciał IgG i IgM dla Mycoplasma pneumoniae oraz Chlamydia pneumoniae IgM, IgG i IgA. Wyniki przeprowadzonych badań pokazały jedynie obecność alergii kontaktowej na nikiel i białe złoto podczas testów skórnych. Poza tym mieściły się w normach referencyjnych. Mimo terapii farmakologicznej, kobieta nadal odczu- wała dużą słabość i zmęczenie. Kaszel nasilał się rano i wieczorem, a problemy skórne nie tylko utrudniały codzienne funkcjonowanie, ale także negatywnie wpływały na stan psychiczny. W Dagra Cosmetics wdrożono miejscową terapię preparatami: Dermafirm RX Elysee Exosome Am- poule P oraz Dermafirm RX Bio Exosome Ampoule Sulfur-AC 50, zawierającymi egzosomy, PDRN i po- lipeptydy. Zalecono aplikację 1 kropli preparatu na każdą zmianę skórną raz dziennie przez 6 tygodni. Egzosomy i polideoksyrybonukleotydy (PDRN) coraz śmielej wkraczają na rynek usług be- auty. Budzą nadzieję jako metody odmładzania i poprawiania kondycji skóry. Obie te sub- stancje wykazują działanie regenerujące i przywracają optymalne funkcjonowanie komórek skóry. Ich potencjał stał się również obszarem zainteresowań medycyny. Terapie oparte na egzosomach, PDRN i polipeptydach to obiecujące metody leczenia wielu schorzeń skórnych. EGZOSOMY, PDRN, POLIPEPTYDY REGENERACJA I TERAPIA SKÓRY Grażyna Panek kosmetolog, wykładowca akademicki na kierunku Kosmetologia na Akademii Górnośląskiej, właścicielka Dagra Cosmetics, specjalizuje się w pielęgnacji azjatyckiej, interesuje się metodami anti-aging z wykorzystaniem aktywnych substancji, nieustannie podnosi swoje kompetencje w tej dziedzinie, uczestnicząc w konferencjach i szkoleniach międzynarodowych DAGRA Cosmetics dystrybutor marki DERMAFIRM ul. św. Jana Pawła II 46MA/1 43-215 Studzienice +48 660 511 160 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 47 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P DYSKUSJA I WNIOSKI Już po pierwszym tygodniu stosowania preparatów z egzo- somami, PDRN i polipeptydami owrzodzenia na ciele ko- biety uległy zmniejszeniu i złagodzeniu, przestały sączyć. Po 6 tygodniach terapii widoczne było znaczące zagoje- nie i redukcja. Pozytywne efekty terapeutyczne w postaci przyspieszenia gojenia zmian skórnych można przypisać współdziałaniu tych trzech grup składników aktywnych. Egzosomy, dzięki małym rozmiarom i specyficznym białkom powierzchniowym, mogły precyzyjnie dostarczać do komórek naskórka i skóry właściwej swój cenny ładunek bioaktywnych cząsteczek (czynniki wzrostu, miRNA, cy- tokiny), bezpośrednio stymulując procesy regeneracyjne. Jednocześnie, indukując korzystne zmiany w ekspresji genów keratynocytów, fibroblastów i komórek immunolo- gicznych, egzosomy mogły modulować mikrośrodowisko sprzyjające gojeniu i odnowie. PDRN, aktywując szlaki sygnałowe zależne od recep- torów A2A, promowały angiogenezę, proliferację komó- rek i syntezę składników ECM, działając synergistycznie z czynnikami wzrostu dostarczanymi przez egzosomy. Dodatkowo, właściwości przeciwzapalne PDRN prawdopo- dobnie hamowały nadmierną reakcję zapalną towarzyszą- cą zmianom skórnym, optymalizując proces gojenia Zawarte w preparatach peptydy sygnałowe natomiast mo- gły dodatkowo stymulować aktywność fibroblastów i synte- zę białek strukturalnych skóry, uzupełniając regeneracyjne działanie egzosomów i PDRN. Równoczesna aplikacja tych trzech grup składników aktywnych pozwoliła prawdopodob- nie na uzyskanie spójnego, addytywnego efektu naprawczego. PODSUMOWANIE Przypadek 42-letniej kobiety z przewlekłym kaszlem i zmianami wrzodziejącymi skóry sugeruje potencjalne ko- rzyści terapeutyczne płynące z preparatów zawierających egzosomy, polideoksyrybonukleotydy i peptydy sygnałowe w procesie gojenia i regeneracji uszkodzeń skóry. Obser- wowane złagodzenie objawów po 6 tygodniach lokalnego stosowania nie pozwala jeszcze na wyciąganie wiążących wniosków, ale zachęca do dalszych badań nad synergicz- nym działaniem tych obiecujących substancji klinicznych w dermatologii. Warto też precyzyjniej zbadać molekular- ne mechanizmy komplementarnego działania egzosomów, PDRN i peptydów, w celu lepszego zrozumienia ich synergii i optymalizacji protokołów terapeutycznych. Kolejną istotną kwestią, jest kompleksowa ocena innych potencjalnych przyczyn dolegliwości kobiety. Utrzymu- jący się przewlekły kaszel i zmiany skórne mogą wynikać ze złożonych zaburzeń o podłożu alergicznym, immuno- logicznym czy mikrobiologicznym. Zasadne wydaje się poszerzenie diagnostyki. Wyniki tych badań pozwoliłyby na bardziej holistyczne spojrzenie na stan zdrowia klientki i zaplanowanie indywidualnej terapii. ŹRÓDŁO FOTOGRAFII: Dagra Cosmetics Fot. 1 Wrzodziejące zmiany skórne w obrębie tułowia i kończym dolnych Fot. 2 Efekty terapii Dziękujemy za udzielone wsparcie merytoryczne dr Magdalenie Atta-Motte, które było dla nas źródłem wiedzy i inspiracji oraz wskazało drogę do dalszych badań.Next >