< Previous5 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna 139 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIE PROBLEMU OPADAJĄCYCH POWIEK Skóra wokół oczu jest wyjątkowo delikatna, wrażliwa i podatna na działanie czynników zewnętrz- nych. Jej grubość jest znacznie mniejsza niż w innych partiach twarzy. Pozbawiona jest gruczo- łów potowych, a ilość gruczołów łojowych i warstwy podskórnej jest niewielka, co sprawia, że woda znacznie szybciej z niej odparowuje. Efektem jest przed- wczesna utrata elastyczności i jędrności. Wpływ na kondycję skóry okolic oczu mają rów- nież nasze codzienne wybory: styl życia, stres, brak snu, brak ochrony UV, używki, zła dieta czy zaniedbania w codziennej pielęgnacji. Nie bez znaczenia są też mechanizmy, na które nie mamy wpływu, takie jak wzmo- żona mimika, wahania hormo- nalne, infekcje czy przewlekłe schorzenia. – Urządzenie Intraject marki Biotec łączy w sobie wiele tech- nologii stosowanych w kosme- tologii i medycynie estetycznej. W szybki i mało inwazyjny spo- sób redukuje problemy skórne związane z procesem starzenia. Spośród wielu zabiegów, które oferujemy w naszym Centrum, na szczególną uwagę zasługuje niechirurgiczny lifting opada- jących powiek. Zastosowanie plazmy azotowej daje możliwo- ści opracowania partii, które są wyjątkowo delikatne i wrażli- we. Przy opadających, wiotkich powiekach metoda ta pozwala zredukować nadmiar skóry i cie- szyć się młodym, wypoczętym spojrzeniem – mówi kosmetolog. Plazma to czwarty stan skupienia najbardziej rozpo- wszechniony we wszechświecie, ale zarazem najmniej trwały. Powstaje na skutek jonizacji gazu (azotu). Impulsy elektrycz- ne prowadzą do mikrowyłado- wań – efektu uderzenia pioruna w skali mikro. Pomiędzy igłą urządzenia Intraject a skórą tworzy się łuk elektryczny. Wy- soka temperatura plazmy od- parowuje wodę z powierzchni skóry, tworząc perforacje. Dzię- ki wykorzystaniu tych zjawisk fizycznych nie dochodzi do bez- pośredniego kontaktu igły ze skórą. Bezpośredni efekt poza- biegowy to kontrolowane liczne uszkodzenia powierzchni skóry powiek i miejscowe opuchnię- cie. Skóra pokryta jest drobny- mi brązowymi strupkami, któ- re następnie schodzą, a skóra w ich miejscu naturalnie i inten- sywnie się regeneruje. Wszelkie procedury zabiegowe odbywają się z zachowaniem najwyższej czystości, z wykorzystaniem ja- łowych materiałów. – Rekonwalescencja pozabiego- wa trwa zwykle około tygodnia. Skróciliśmy ten czas dzięki zastosowaniu innowacyjnego żelu kolagenowego, który jest wyrobem medycznym produ- kowanym w naszym rodzimym laboratorium Generica. Dzię- ki naturalnemu kolagenowi wspomagamy proces regene- racji, przyspieszając gojenie. Termiczna przebudowa skóry rozpoczyna się już w trakcie za- biegu. Wzmacniamy ją, stosując ratużel, stymulując syntezę ko- lagenu przez kolejne tygodnie. Miesiąc po zabiegu powieki są wyraźnie uniesione, a skóra gładsza, jędrniejsza i młod- sza. Takie połączenie zabiegu przy użyciu aparatury Intraject marki Biotec oraz wyrobu me- dycznego RATUŻEL pozwala nam dogłębnie zregenerować i odmłodzić skórę. Uzyskujemy spektakularny efekt liftingu – wyjaśnia Agnieszka Żyła. U wielu osób opadające powieki stanowią nie tylko defekt kosmetyczny, ale mogą też przyczyniać się do rozwoju zaburzeń czynnościowych i niedowidzenia, wynikających z przesłonięcia źrenicy. Z powodu opadającej powieki może rozwinąć się astygmatyzm, różnowzroczność, a także choroba zezowa. Problem ten dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn i nawet jeśli nie powoduje problemów z widzeniem, to dodaje lat i zaburza pewność siebie. – Skutecznym i mało inwazyjnym rozwiązaniem redukującym opadające powieki – stosowanym w naszej poradni medycyny estetycznej – jest zabieg z wykorzystaniem plazmy azotowej przy użyciu aparatury Intraject marki Biotec i wyrobu medycznego RATUŻEL – poleca Agnieszka Żyła, kosmetolog z Regionalnego Centrum Zdrowia w Zbąszyniu. Agnieszka Żyła kosmetolog, specjalizuje się w terapiach kolagenowych w Regionalnym Centrum Zdrowia w Zbąszyniu Wyłączny dystrybutor INTRAJECT Biotec Lasers Polska Sp. z o.o. Sp.k. +48 58 355 00 455 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna 140 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P Magdalena Jezierska bizneswoman, właścicielka kilku firm, w tym od 2017 r. kliniki 5th Avenue Medicial Clinic oraz sklepu zaopatrującego kliniki sprzedaży produktów medycznych i leków generycznych na Wielką Brytanię, Irlandię i Arabię Saudyjską, RP zarejestrowany przy MHRA (Medicines and Healthcare products Regulatory Agency), członek AMRSPH (Medicines and Healthcare products Regulatory Agency), BMLA (British Medical Laser Association), BBC (British Beauty Council) AMRSPH Magdalena Jezierska ESTHRODOME Ltd Worldwide Certificate Verification CEO +44 07736820395 WIZJA W dobie, gdy świat estetyczny kształtuje się na coraz bar- dziej kompleksowy, gdzie coraz szybciej ewoluuje w kierunku nowych procedur i technik, gdzie coraz więcej ludzi znaj- duje w nim swoje powołanie, a klienci stają się coraz bardziej otwarci na nowości przez nich oferowane, potrzeba profesjo- nalizmu przez duże P, wysokich standardów – szczególnie cer- tyfikowania poszkoleniowego – które w tym szybkim rozwoju usług i w wyścigu na rezulta- ty pozostały znacznie w tyle. A przecież to wizytówka każde- go profesjonalisty, a często też przepustka do dalszej kariery. ESTHODROME to przesłanie dla grupy estetyków: kosme- tyczek, kosmetologów, pielę- gniarek, lekarzy działających w branży beauty, freelancerów oraz pracowników klinik. Gdziekolwiek jesteście, gdzie- kolwiek się udajecie w swojej karierze, chcę, byście byli roz- poznawalni w Waszym profe- sjonalnym świecie. Moim ce- lem jest, aby ścieżka Waszego rozwoju była udokumentowana nie tylko na papierze, ale także w ogólnodostępnej bazie człon- kowskiej, gdzie każdy certyfikat będzie potwierdzony i walido- wany przez jego wystawcę, oraz aby przy wyborze szkolenia móc wybierać te miejsca, które szczy- cą się transparentnością oraz zaufaniem ich adeptów i rynku. Zastanawiałam s ię, czy można dokonać jeszcze czegoś nowatorskiego, czegoś potrzebnego, na rynku tak pełnym, niemalże kompletnym i konkurencyjnym, i jeszcze przekonać tych, którzy są jego uczestnikami, a może nawet dołożyć swoją cegiełkę do stworzenia w przyszłości nowych regulacji. Tak, można, zrobiłam to, choć jeszcze długa droga. Nazywam się Magdalena Jezierska i chciałam przedstawić Esthodrome. Pierwszą na świecie, mię- dzynarodową stronę-wyszukiwarkę, której jestem pomysłodawczynią i twórczynią, weryfikującą osoby i ich certyfikaty w branży estetycznej. ESTHODROME™5 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna 141 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P WIZJA, KTÓRA STAŁA SIĘ FAKTEM ESTHODROME to przesłanie dla właścicieli klinik, rekruterów, firm ubezpieczeniowych, szkole- niowców, uczestników branży. Dajemy możliwość spraw- dzenia osoby z branży, przede wszystkim jej profesjonalnego rozwoju. Ta osoba może wkrótce bę- dzie reprezentowała daną kli- nikę, pracując z klientem na reputację miejsca, zwiększając zaufanie do procedur, do pla- cówki, a tym samym zmniejsze- nia ryzyka powikłań i niechcia- nych pozabiegowych reakcji. ESTHODROME to przesłanie dla pacjentów, klientów klinik i freelancerów. Sprawdź, czy certyfikat, któ- rym posługuje się ktoś, do czyje- go gabinetu wchodzisz, oddając się w jego ręce, jest prawdziwy, ważny i pochodzi z reputowanej, zrejestrowanej jednostki. ESTHODROME to przesłanie dla nadawców certyfikatów: szkół, producentów, dystrybu- torów i innych. Pozwólcie, aby Wasze certyfi- katy były rozpoznawalne na ca- łym świecie, aby osoby je posia- dające mogły być zweryfikowane i dumne z tego, że nic nie stoi im na przeszkodzie w dalszym roz- woju, gdziekolwiek postanowią tę karierę kontynuować. Tylko tak jesteśmy w stanie, wspólnie zadbać o bezpieczeń- stwo i dążyć do stworzenia wysokich standardów branży estetycznej. HISTORIA ESTHODROME Jako bizneswoman nigdy nie przestawałam myśleć o nowych celach i wyzwaniach. W 2018 r. rozpoczęłam kolejny projekt, a mianowicie prowadzenie wła- snej kliniki medycyny estetycz- nej. Im bardziej zagłębiałam się w ten temat od strony inwestora i właściciela zdałam sobie spra- wę, że nie jestem w stanie zwe- ryfikować osoby na stanowisko terapeuty, kosmetologa pod kątem profesjonalnym i czy- jej wiedza i doświadczenie są ugruntowane. Wiele z certyfikatów, które wi- działam i zostały mi zaprezento- wane noszą znamiona wysoko nieprofesjonalnych. Więc czy w takim razie szkolenie, które one potwierdzają, również...? Widziałam certyfikaty bez nu- merów, z błędami językowymi w imionach, nazwiskach, cer- tyfikaty często wysyłane w PDF, które łatwo podrobić i zmienić dane. Certyfikaty bez rejestra- cji numerów trudno sprawdzić, proces ten jest czasochłonny, a na odpowiedź często czeka się tygodniami. Widziałam certyfi- katy z innych państw, których nie byłam w stanie sprawdzić, zweryfikować, a profesjonalista potrzebny był od zaraz. Tera- peuta z trzydziestoma certyfi- katami jest nie do zweryfikowa- nia w tempie, pozwalającym na szybkie podjęcie decyzji i dopasowanie do charakteru kliniki. Moim zdaniem jest to niemożliwe, a to ważne, móc spojrzeć, oprócz na CV, również na profesjonalny profil i histo- rię rozwoju terapeuty, popartą weryfikacją. Tak zakiełkowała myśl o ES- THODROME. Myśl, która stała się wizją. Wizja, która stała się faktem. JAK TO DZIAŁA? Każdy terapeuta, tworząc kon- to na ESTHODROME, otrzy- muje Member ID. Dzięki temu demonstrujesz swoje profe- sjonalne nastawienie. Twoje certyfikaty są sprawdzalne i potwierdzone. Jesteś w gru- pie osób godnych zaufania. Po- zostajesz w stałym kontakcie z branżą i będziesz budzić za- ufanie w tych wszystkich, któ- rzy zechcą z Tobą pracować. Jesteś filarem tej branży, to koło nie ruszyłoby bez Ciebie. Jesteś napędem i zależy mi na wspólnym budowaniu grupy zaufanych profesjonalistów dą- żących do podniesienia stan- dartów naszej branży. ESTHODROME rusza już wkrótce. Wejdź, zapisz się do newslettera i bądź uczestnikiem jako pierw- szy. Pierwsze 100 osób otrzyma darmowe konto na pierwszy rok, a wszyscy zainteresowani informacje, kiedy ruszy serwis. Launching już niedługo.143 5 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” STRESZCZENIE Zabiegi estetyczne wykonywane są w celu poprawy samo- poczucia, atrakcyjności fizycznej oraz niwelowania defek- tów skórnych. Procedury zabiegowe wiążą się także z fizjo- logicznymi skutkami pozabiegowymi, działaniami niepożą- danymi oraz powikłaniami. Celem artykułu było omówienie wybranych zabiegów es- tetycznych wraz z charakterystycznymi dla nich powikła- niami oraz przedstawienie rodzajów naturalnych skutków pozabiegowych i niebezpiecznych działań niepożądanych. Znajomość przyczyn i występowania skutków niepożą- danych po różnych zabiegach estetycznych, pozwalają na zwiększenie świadomości zagrożeń związanych z wykony- waniem usług w tym zakresie. Słowa kluczowe: powikłania, działania niepożądane, skutki pozabiegowe, zabiegi estetyczne, kosmetologia, medycyna estetyczna ABSTRACT Aesthetic treatments are performed in order to improve physical attractiveness, well-being, and to eliminate skin defects. These procedures are also associated with physi- ological post-treatment effects, side effects and complica- tions. The aim of the article was to discuss selected aesthetic treatments with their typical complications and to present the types of natural post-treatment effects and dangerous side effects. Knowledge of the causes and occurrence of undesirable effects after various aesthetic treatments allows to increase awareness of the risks associated with the performance of such procedures. Keywords: complications, side effects, postoperative effects, aesthetic treatments, cosmetology, aesthetic medicine Weronika S. Kononowicz1 0000-0002-8448-7068 Beata Malara2 1 Zakład Kosmetologii, Katedra Kosmetologii, Wydział Nauk Farmaceutycznych, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ul. Kasztanowa 3, 41-200 Sosnowiec +48 32 269 98 35 2 Katedra Kosmetologii, Wydział Medyczny, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, ul. Kostki-Napierskiego 38, 40-659 Katowice beata.malara@gwsh.pl Sposób cytowania / Cite Kononowicz WS, Malara B. Post-treatment physiological effects, adverse effects and complications after the selec- ted aesthetic treatments. Review of the literature. Aesth Cosmetol Med. 2021;10(5):211-216. https://doi.org./10.52336/acm.2021.10.5.01 Fizjologiczne skutki pozabiegowe, działania niepożądane oraz powikłania po wybranych zabiegach estetycznych. Przegląd literatury Post-treatment physiological effects, adverse effects and complications after the selected aesthetic treatments. Review of the literature WPROWADZENIE Kosmetologia zajmuje się pielęgnowaniem, przywraca- niem i zwiększaniem atrakcyjności fizycznej ciała człowie- ka przy zastosowaniu metod kosmetycznych, takich jak: kosmetyki, suplementy, interwencje dietetyczne, rehabili- tacja i zabiegi pielęgnacyjne (nieinwazyjne) lub inwazyjne w niewielkim stopniu [1]. Jest to interdyscyplinarna dzie- dzina łącząca w sobie wiedzę z zakresu nauk biologicznych, chemicznych, nauk o zdrowiu i o kulturze fizycznej oraz medycznych, w szczególności związanych z zagadnieniami dermatologii i medycyny estetycznej [2]. Medycyna estetyczna związana jest z dermatologią i chi- rurgią estetyczną. Obejmuje zabiegi inwazyjne i nieinwa- zyjne, których celem jest poprawa estetyki fizycznej pa- cjenta oraz procedury zastrzeżone wyłącznie dla lekarzy posiadających prawo do wykonywania zawodu, takie jak ordynacja środków farmakologicznych (zarejestrowanych Artykuł przeglądowy / Review article144 5 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” jako produkty lecznicze) wydawanych na receptę z przepi- su lekarza [3]. Celem zabiegów estetycznych jest poprawa, przywraca- nie i kreowanie atrakcyjności fizycznej, w tym działanie profilaktyczne, opóźnianie procesów starzenia, pielęgno- wanie skóry i jej upiększanie oraz niewymagające hospi- talizacji korekcje defektów skórnych o różnym podłożu [4]. Do wybranych zabiegów estetycznych zaliczane są m.in.: peelingi chemiczne, mezoterapia igłowa, karboksyterapia, kriolipoliza, technologia HIFU oraz generator plazmy. Popularność tych zabiegów sukcesywnie wzrasta, przede wszystkim wraz z chęcią poprawy atrakcyjności fizycznej i samopoczucia. Wzrost liczby wykonywanych procedur zabiegowych wiąże się także z występowaniem powikłań pozabiegowych, które pomimo zachowania szczególnych środków ostrożności są nieuniknione. Artykuł koncentruje się na przyczynach działań niepo- żądanych, przedstawia fizjologiczne odczyny pozabiegowe oraz najczęstsze powikłania po wybranych zabiegach este- tycznych. WYBRANE ZABIEGI ESTETYCZNE • Peelingi chemiczne znajdują szerokie zastosowanie w ko- smetologii i medycynie estetycznej. Są to produkty zawie- rające jeden lub więcej związków chemicznych w okre- ślonym stężeniu, które powodują przyśpieszenie odnowy komórkowej, złuszczanie skóry i jej regenerację – dzielo- ne są ze względu na głębokość penetracji i przeznacze- nie. Zabieg z użyciem peelingu polega na aplikacji sub- stancji chemicznej pędzelkiem, patyczkiem kosmetycz- nym lub gazą jałową na odtłuszczoną wcześniej skórę [5]. • Mezoterapia igłowa to metoda polegająca na podaniu śródskórnym małych dawek substancji aktywnych lub leczniczych. Zabieg ma na celu poprawę kondycji i wyglą- du skóry poprzez stymulację produkcji kolagenu przez fi- broblasty na skutek urazu wywołanego przez samą iniek- cję. Preparaty używane podczas zabiegu wspomagają roz- wiązywanie problemów estetycznych takich jak: starzenie się skóry, defekty skórne lub łysienie [6]. Produkty do me- zoterapii igłowej powinny być sterylne, posiadać certyfi- kację potwierdzającą przeznaczenie danego produktu do iniekcji oraz informację o możliwości stosowania danego produktu przez wykwalifikowanych kosmetologów lub le- karzy. Preparaty do mezoterapii mogą zawierać jeden, dwa lub wiele składników (zwane potocznie „koktajlami”) [7]. • Karboksyterapia ma szerokie i skuteczne zastosowanie w kosmetologii i medycynie estetycznej. Jest to zabieg polegający na podaniu śródskórnie lub podskórnie tech- niką iniekcji medycznego dwutlenku węgla [8]. Karbok- syterapia wykorzystywana jest szczególnie w rewitaliza- cji skóry twarzy, wygładzaniu zmarszczek, niwelowaniu cieni pod oczami, redukcji blizn, rozstępów oraz cellulitu i tkanki tłuszczowej [9]. • Kriolipoliza to nieinwazyjna metoda usuwania nadmier- nej i niechcianej tkanki tłuszczowej z wybranych miejsc ludzkiego ciała. Zabieg polega na działaniu w sposób kontrolowany niską temperaturą na adipocyty w celu ich lipolizy. Kriolipolizę wykonuje się za pomocą specjali- stycznego sprzętu z głowicą, która zasysa fałd skóry wraz z tkanką tłuszczową do komory, w której znajdują się ele- menty chłodzące [10]. • Technologia HIFU (High Intensity Focused Ultrasound ) wy- korzystuje skoncentrowaną wiązkę fali ultradźwiękowej o wysokiej częstotliwości. Z głowicy wysyłana jest fala ultradźwiękowa tworząca stożek, na końcu którego sku- piona jest energia, która powoduje podgrzanie tkanek do temperatury ok. 65-70 ℃. Zabieg przeprowadza się z użyciem żelu do ultradźwięków i głowicą z wymienny- mi kartridżami o różnych głębokościach penetracji, dzię- ki którym można dostosować działanie technologii w od- powiednim obszarze zabiegowym. W kosmetologii i me- dycynie estetycznej HIFU jest stosowane do niwelowania zmarszczek, poprawy elastyczności i ujędrnienia skóry oraz redukcji nadmiaru tkanki tłuszczowej [11]. • Generatory plazmy wytwarzają kontrolowaną i celowa- ną mikrowiązkę plazmy za pomocą jonizacji gazów znaj- dujących się w powietrzu. Wygenerowana plazma tworzy niewielki łuk elektryczny między końcówką urządzenia a skórą, powodując w sposób kontrolowany sublimację naskórka i obkurczanie się skóry. Nie powoduje krwa- wienia, stanu zapalnego ani nekrozy otaczających tkanek obszaru zabiegowego, ponieważ działanie plazmy skupia się na granicy od warstwy podstawnej do skóry właściwej [12]. Zabieg plazmy stosowany jest do redukcji zmarsz- czek i wiotkości skóry – najczęściej jako niechirurgiczny zamiennik blefaroplastyki powiek [13]. FIZJOLOGICZNY ODCZYN POZABIEGOWY, DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE I POWIKŁANIE Fizjologiczny odczyn pozabiegowy Fizjologiczny odczyn pozabiegowy to nieunikniona reakcja organizmu na mechaniczne, fizyczne lub chemiczne dzia- łanie danego zabiegu. Występuje w przypadku zabiegów ko- smetologicznych, które swoim działaniem mogą powodo- wać kilkudniowe lub nawet kilkunastodniowe objawy, m.in. płatowe złuszczanie skóry. Osoby poddane takim zabie- gom, ze względu na długi okres rekonwalescencji, powin- ny być pod stałą kontrolą osoby wykonującej zabieg i podle- gać bezwzględnym zasadom postępowania pozabiegowego, w celu niedopuszczenia do późniejszych powikłań. Działanie niepożądane Działanie niepożądane to szkodliwa i niezamierzona reak- cja na mechaniczne, fizyczne lub chemiczne działanie da- nego zabiegu estetycznego, pomimo zastosowania prawi-145 5 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Tabela1 Podział przyczyn działań niepożądanych i powikłań pozabiegowych PRZYCZYNY DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I POWIKŁAŃ POZABIEGOWYCH Zależne od osoby wykonującej zabieg brak odpowiedniego wykształcenia ukończenie niewłaściwego szkolenia błąd w przebiegu procedury zabiegowej brak zachowania higieny i sterylności podczas zabiegu brak odpowiednich warunków, w których zabieg jest przeprowadzany (np. w domu, w pobliżu zwierząt domowych) brak kwalifikacji klienta do zabiegu przeprowadzenie niedokładnego wywiadu zdrowotnego ignorowanie sygnałów od klienta dotyczących jego stanu zdrowia i samopoczucia w trakcie i po zabiegu przedkładanie korzyści finansowych nad bezpieczeństwo zabiegowe wybór preparatu pochodzącego z nieznanego źródła wybór niewłaściwego preparatu (niezgodnego z przeznaczeniem) zastosowanie wadliwego i niskiej jakości sprzętu do zabiegu niepoinformowanie klienta o postępowaniu pozabiegowym Zależne od preparatu użytego podczas zabiegu nadwrażliwość lub uczulenie klienta na zastosowany podczas zabiegu preparat Zależne od osoby poddającej się zabiegowi brak udzielenia / utajenie ważnych informacji na temat stanu zdrowia przed zabiegiem niezachowanie zasad higieny po zabiegu stosowanie niewłaściwej pielęgnacji pozabiegowej Źródło:Opracowanie własne na podstawie [5] dłowych procedur zabiegowych, zachowania szczególnych ostrożności, higieny podczas zabiegu oraz zasad postępo- wania pozabiegowego. W odróżnieniu od fizjologicznego odczynu pozabiegowego, skutki niepożądane są niespo- dziewaną reakcją w trakcie lub po zabiegu. Jeśli nieprawi- dłowość zostanie szybko zauważona podczas zabiegu lub zgłoszona zaraz po nim osobie wykonującej zabieg, to moż- liwe jest opanowanie niepożądanej reakcji pozabiegowej poprzez konsultację i wprowadzenie odpowiedniego lecze- nia przez lekarza lub zmianę dotychczasowych zasad w po- stępowaniu pozabiegowym. Powikłanie Powikłanie najczęściej jest następstwem niewłaściwego le- czenia, błędnie przeprowadzonej procedury zabiegu ko- smetologicznego lub nieodpowiedniego postępowania po- zabiegowego. Nierzadko powikłanie jest zależne od: specy- fiki konkretnego organizmu lub danego preparatu, zdarza się, że jego przyczyna jest nieznana, bądź niemożliwa do ustalenia. W odróżnieniu od fizjologicznych odczynów po- zabiegowych, powikłania mogą pozostawiać nieestetyczne uszkodzenia na skórze w postaci przebarwień, blizn zani- kowych lub hipertroficznych itp., które często są trudne do cofnięcia. Mogą takżebyć niebezpieczne dla zdrowia, nie- kiedy zagrażając życiu, w takich przypadkach wymagane może być zaawansowane leczenie i interwencja lekarza. Przyczyny powikłań pozabiegowych mogą być zależne za- równo od osoby wykonującej zabieg, jak i od osoby podda- jącej się zabiegowi lub wynikać ze specyfiki preparatu bądź procedury zabiegowej. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH FIZJOLOGICZNYCH ODCZYNÓW POZABIEGOWYCH Ból i pieczenie Nasilenie bólu i pieczenia, w zależności od indywidual- nych odczuć klienta, waha się od łagodnego do intensyw- nego. Jest wynikiem fizjologicznej odpowiedzi organizmu na działanie chemiczne, fizyczne lub mechaniczne dane- go zabiegu kosmetologicznego. Może być krótkotrwałe, ustępujące po kilku godzinach po zabiegu oraz długotrwa- łe i w większym nasileniu utrzymujące się przez kilka dni po zabiegu [14].146 5 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Rumień Rumień jest wynikiem rozszerzenia naczyń krwionośnych. Objawia się zaczerwienieniem części lub całej powierzch- ni zabiegowej lub przyjmuje postać czerwonych pojedyn- czych plam. W większości przypadków rumień jest spo- dziewanym skutkiem ubocznym (ponieważ np. wynika z wywołania kontrolowanego stanu zapalnego, będącego fizjologiczną reakcją organizmu po wykonanym zabiegu), jednak w przypadku utrzymywania się zaczerwienienia dłużej niż 48 godzin wymagana jest konsultacja z lekarzem wraz z osobą wykonującą zabieg [14]. Obrzęk, opuchlizna Obrzęk polega na nagromadzeniu płynu o charakterze su- rowiczym, ropnym lub mieszanym w przestrzeni pozako- mórkowej. Powstaje na skutek zapaleń lub reakcji alergicz- nej [15, 16]. Przebiega zwykle łagodnie i ustępuje samoist- nie lub pod wpływem leczenia wdrożonego przez lekarza w ciągu 24-72 godzin po zabiegu. Wynika z reakcji alergicz- nych lub konsekwencji zabiegów, które mają m.in. działa- nie drażniące lub podczas których dochodzi do przerwa- nia ciągłości skóry. Obrzęk może być także bardzo nasilony i utrzymywać się przez kilka dni lub być na tyle poważny, że uniemożliwia np. otwarcie oczu – w takich sytuacjach wy- magana jest konsultacja lekarska [17]. Świąd Świąd może pojawić się w trakcie zabiegu oraz długo po jego zakończeniu, w wyniku reakcji alergicznej oraz w okre- sie złuszczania naskórka i gojenia skóry. Świąd związany z procesem gojenia może być dokuczliwy, dlatego w takich przypadkach wymagana jest konsultacja lekarska, w związ- ku z koniecznością przepisania leków histaminowych do- ustnych lub zewnętrznych w postaci maści i kremów. Na- silenie świądu z towarzyszącym mu rumieniem i drobnym krostkami, może świadczyć o uczuleniu na składnik prepa- ratu stosowanego przy pielęgnacji pozabiegowej [18]. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH Reakcja alergiczna Reakcja alergiczna jest złożoną odpowiedzią immunologicz- ną na kontakt z czynnikiem uczulającym. Przebiega z róż- nym nasileniem – może wywołać obrzęk, rumień lub wy- sypkę na skórze lub zacząć się od kaszlu i świądu, następnie przejść w niewydolność oddechową lub krążeniową, prowa- dząc nawet do zgonu. Objawy mogą pojawić się z opóźnie- niem lub bezpośrednio po kontakcie z alergenem [14]. Reaktywacja objawów wirusa opryszczki HSV Aktywna opryszczka jest przeciwwskazaniem do zabie- gu, bez znaczenia czy zmiany opryszczkowe znajdują się w okolicy zabiegowej czy nie, ponieważ wirus opryszczki pospolitej (Herpes simplex virus) dotyczy całego organizmu. Wykonanie zabiegu w okresie aktywnym spowoduje rozsia- nie zmian, w ciężkim stopniu mogących także zainfekować inne narządy w obrębie twarzy (np. oczy). Linie demarkacyjne Linia demarkacyjna charakteryzuje się linią zmian pig- mentacyjnych tworzących wyraźną różnicę między granicą okolicy poddanej danemu zabiegowi a granicą skóry okoli- cy niezabiegowej [20]. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH POWIKŁAŃ Zakażenie bakteryjne, drożdżakowe i biofilm Podczas wykonywania zabiegów istnieje ryzyko zakażenia mikroorganizmami. Zdarza się to w sytuacjach, kiedy za- biegi przeprowadzane są w nieodpowiednich warunkach, po nieumiejętnym wykonaniu demakijażu, braku dezyn- fekcji obszaru zabiegowego, a także niezastosowaniu ste- rylnych narzędzi [18]. Do zakażenia może dojść również w wyniku braku higieny klienta oraz nieodpowiedniej pie- lęgnacji pozabiegowej, na przykład po stosowaniu prepa- ratów o działaniu okluzyjnym (zawierającym tłuszcz, wa- zelinę) i użyciu substancji nawilżających, które sprzyjają wzrostowi potencjalnych patogenów. Najczęściej odnoto- wane zakażenia dotyczą bakterii Staphylococcus, Streptococ- cus i Pseudomonas oraz drożdżaków Candida. Zakażenie ob- jawia się zaczerwienieniem, obrzękiem, bólem, podwyż- szonym uciepleniem w miejscu zabiegowym oraz gorączką i wykwitami skórnymi [19]. Nieodpowiednio leczone zakażenie bakteryjne powodu- je utworzenie przez bakterie biofilmu. Biofilmy charakte- ryzują się zredukowanym metabolizmem, który powodu- je wytworzenie oporności na antybiotyki oraz różnicowa- niem genetycznym, które chroni przed działaniem układu odpornościowego człowieka, przyczyniając się tym do prze- wlekłej infekcji trudnej do wyleczenia [18]. Przebarwienia Przebarwienia to ograniczone zmiany o odmiennym ko- lorycie niż reszta skóry. Przyczyną powstawania przebar- wień są urazy chemiczne, mechaniczne i fizyczne w wyniku działania danego zabiegu estetycznego, a także niestosowa- nie kremów z filtrem UV po zabiegu lub nadmierna ekspo- zycja na słońce krótko po wykonanym zabiegu [20]. Blizny Blizna to zmiana skórna powstająca w wyniku procesu na- prawczego będącego reakcją organizmu na zranienie – prze- rwanie ciągłości skóry. Blizny atroficzne (zanikowe) powsta- ją w procesie nieprawidłowego gojenia z obniżoną produk- cją kolagenu. Tkanka łączna włóknista nie wypełnia całego 147 5 / 2021 / vol. 10 Kosmetologia Estetyczna Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” ubytku tkanki powstałego na skutek ostrego stanu zapalne- go, pozostawiając niewielkie wgłębienia w skórze. Blizny hi- pertroficzne (przerostowe) powstają w wyniku nieprawidło- wego procesu gojenia się rany. Charakteryzują się zblizno- waciałym, twardym i wypukłym przerostem tkanki ponad powierzchnię skóry, o różnej wielkości i kształcie [21]. Do przyczyn powstawania blizn po zabiegach estetycz- nych należą: nieumiejętna bądź agresywna praca osoby wykonującej zabieg, nieodpowiednia pielęgnacja lub nie- stosowanie zasad pozabiegowych przez klienta. Epidermoliza Epidermoliza to pęcherzowe oddzielanie się naskórka na skutek działania mocnej i głęboko penetrującej substancji użytej podczas zabiegu [22]. CHARAKTERYSTYCZNE ODCZYNY POZABIEGOWE, DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE I POWIKŁANIA DLA WYBRANYCH ZABIEGÓW ESTETYCZNYCH Peelingi chemiczne Peelingi chemiczne niosą ze sobą ryzyko działań niepożą- danych, takich jak: wtórne zakażenie, linie demarkacyjne, osutka trądzikowa, wybroczyny i teleangiektazje. Powikła- nia, jakie mogą wystąpić po substancjach chemicznych, to bliznowacenie, zaburzenia czucia, zmiany struktury skó- ry, zaburzenia barwnikowe oraz epidermoliza. Składni- ki niektórych peelingów chemicznych, takie jak rezorcyna czy kwas salicylowy mogą powodować zatrucia. Wszystkie substancje chemiczne są niebezpieczne dla oczu, dlatego podczas zabiegu należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ niechcące wprowadzenie kilku kropli kwasu do worka spojówkowego może spowodować poparzenie oka charakteryzujące się silnym zaczerwienieniem oka, sucho- ścią, uczuciem piasku lub włosa w oku oraz doprowadze- niem do nieodwracalnych uszkodzeń. Natomiast fizjologicz- nym odczynem po wybranych peelingach chemicznych jest frost objawiający się długotrwałym, płatowym złuszczaniem skóry z towarzyszącym świądem, a także stan zapalny skóry wraz z rumieniem oraz zmiany trądzikowe [19, 22-24]. Mezoterapia igłowa Fizjologicznymi odczynami pozabiegowymi po mezote- rapii igłowej są: ból o różnym nasileniu, zaczerwienienie oraz obrzęk. Charakterystycznymi działaniami niepożąda- nymi w mezoterapii igłowej są: delikatne ślady zadrapań, złuszczanie skóry, infekcje skóry, przebarwienia oraz reak- cja alergiczna na składnik produktu podawany metodą me- zoterapii igłowej. Reakcja alergiczna charakteryzuje się za- zwyczaj długotrwałym zaczerwienieniem i obrzękiem wy- magającym leczenia farmakologicznego wdrożonego przez lekarza. Groźną reakcją na kontakt z alergenem, do które- go może dojść podczas zabiegu, jest wstrząs anafilaktycz- ny, który wiąże się z udzieleniem pierwszej pomocy przez kosmetologa, wezwaniem pomocy medycznej i interwencją lekarza. Do powikłań po mezoterapii igłowej zaliczamy tak- że przebarwienia powstające po niedozwolonej ekspozycji na słońce [25-27]. Karboksyterapia W wyniku iniekcji dwutlenku węgla, w okolicy zabiegowej wyczuwalne są krepitacje, uczucie wzdęcia i zwiększenia ob- jętości tkanek, które utrzymują się nawet kilka godzin po za- biegu i zaliczane są do naturalnych objawów pozabiegowych. Skutkami niepożądanymi karboksyterapii są: obrzęk utrzy- mujący się do 4 dni oraz krwiaki, które są podskórnymi wy- lewami krwi świadczącymi o uszkodzeniu naczyń na skutek wkłucia igły. Obrzęk i siniaki nie są zaliczane do poważnych powikłań, jednak ze względu na nieestetyczny wygląd, są przyczyną do rezygnacji przez klientów z zabiegu karboksy- terapii w obrębie twarzy. Pomimo iż zabieg karboksyterapii jest stosunkowo bezpiecznym zabiegiem, może doprowadzić do powikłania w postaci uszkodzenia nerwu błędnego [28]. Kriolipoliza Powikłania po zabiegu kriolipolizy są bardzo rzadkie. Zazwy- czaj występują w wyniku użycia niskiej jakości sprzętu, złe- go doboru parametrów lub braku zastosowania specjalnej membrany przeciwodmrożeniowej. W takich przypadkach istnieje ryzyko odmrożenia skóry z często towarzyszącymi pęcherzami, które skutkują bliznami i przebarwieniami. Na- tomiast fizjologiczną reakcją organizmu na zabieg kriolipoli- zy jest miejscowe zaczerwienienie i obrzęk skóry [23]. Technologia HIFU Urządzenia wykorzystujące technologię HIFU wywołują na- turalny odczyn pozabiegowy związany z wykonywaniem zabiegu, w postaci rumienia i obrzęku o różnym nasileniu, które ustępują w ciągu kilku godzin, a nawet dni. Działa- niem niepożądanym tego zabiegu są: długotrwały ból poza- biegowy, siniaki, guzki w tkance podskórnej, uczucie pie- czenia oraz bąble pokrzywkowe. Do powikłań zaliczane są poparzenia, w konsekwencji których mogą powstawać pę- cherze i strupy, które zazwyczaj kończą się bliznowaceniem i przebarwieniem. Bardzo poważnym powikłaniem po nie- odpowiednim wykonaniu zabiegu HIFU jest porażenie ner- wów, zaburzenia czucia powierzchownego, poparzenie ko- ści i martwica [29, 30]. Generatory plazmy Charakterystycznymi skutkami niepożądanymi generatora plazmy są strupki, zaczerwienienie skóry i nierzadko dość uciążliwy obrzęk utrzymujący się około 2-3 dni. Ryzykow- nymi powikłaniami dla tego zabiegu są: powstające prze- barwienia, blizny w wyniku zrywania strupów pozabiego-Next >