< Previous4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 58 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N do wystąpienia AZS [20]. Włączenie do jadłospisu probioty- ków poprawia stan skóry atopowej już po 8 tygodniach [22]. Dieta osób z AZS powinna zawierać produkty probiotyczne, przede wszystkim kiszone warzywa i owoce, a także mleczne produkty fermentowane, zawierające szczepy bakterii pro- biotycznych z grupy Lactobacillus, Streptococcus oraz Bifido- bacterium [14]. Dobrym uzupełnieniem diety mogą być także suplementy diety oraz prebiotyki, które selektywnie stymulu- ją wzrost i/lub aktywność mikroflory jelitowej [19]. Zwrócenie uwagi na częste spożywanie pokarmów probiotycznych może być jednym z bardzo istotnych czynników w eliminacji uciąż- liwych symptomów AZS. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe Niedobór NNKT jest jedną z głównych przyczyn występowa- nia schorzeń skórnych, ponieważ stanowią element błon ko- mórkowych oraz są prekursorami immunomodulatorów [2]. NNKT utrzymują właściwą strukturę, elastyczność i funkcjo- nowanie błon komórkowych, są niezbędne w syntezie lipidów wewnątrzkomórkowych w warstwie rogowej naskórka, a tak- że są prekursorami eikozanoidów i mają właściwości regu- lacyjne [23]. NNKT są wbudowywane m.in. w ceramidy i me- tabolizowane w skórze właściwej przy udziale cyklooksyge- naz i lipooksygenaz, spełniają więc rolę bioprotektorów [23]. NNKT nie mogą być syntetyzowane przez organizm człowie- ka, dlatego muszą być dostarczane z pożywieniem. Najważ- niejsze z nich to kwas linolowy (LA, Linolenic acid) (18:2 n-6), który jest prekursorem kwasu arachidonowego (ARA, Ara- chidonic acid), prostaglandyn, leukotrienów i tromboksanów, a także kwas α-linolenowy (ALA, Alpha linolenic acid) (18:3 n-3), który jest prekursorem kwasu eikozapentaenowego (EPA, Eicosapentaenoic acid) i dokozaheksaenowego (DHA, Docosa- hexaenoic acid) [2]. EPA jest uważany za główny czynnik prze- ciwzapalny ze względu na konkurencyjną aktywność wobec ARA o metabolity, udowodniono również silne działanie prze- ciwzapalne i immunomodulujące DHA [23]. Co ważne, LA jest także prekursorem kwasu gamma-linolenowego (GLA, Gam- ma linolenic acid), który wykazuje silne właściwości przeciwza- palne, a więc niedobór LA powoduje obniżenie poziomu GLA w organizmie [2]. U osób z AZS przemiana LA w GLA może być upośledzona lub niewystarczająca z powodu niedoboru del- ta-6-desaturazy, dlatego dostarczanie w diecie NNKT odgry- wa kluczową rolę w przebiegu dermatozy [24]. Źródłem LA są przede wszystkim olej słonecznikowy, kukurydziany, arachi- dowy, sojowy i z pestek winogron. GLA naturalnie występuje w oleju z wiesiołka, nasion konopi i ogórecznika [2]. Dotychczasowe badania kliniczne potwierdzają skutecz- ność suplementacji NNKT w leczeniu AZS, jednak ich wyni- ki nie są jednoznaczne. Badania przeprowadzone w grupie dzieci z AZS wykazały, że dysregulacja metabolizmu kwasów tłuszczowych z rodziny n-6 nie jest związana z AZS, ale ra- czej z produkcją IgE i atopią różnego pochodzenia [25]. Prze- ciwnie, w badaniach Yen i in. deficyty w zakresie NNKT n-6 u dzieci były skorelowane z ciężkością przebiegu AZS po- przez wpływ na funkcję bariery skórnej i stan zapalny [26]. Analiza sposobu odżywiania kobiet w okresie ciąży wykaza- ła, że prenatalna ekspozycja na NNKT jest związana z rozwo- jem AZS u niemowlęcia w ciągu pierwszych 12 miesięcy życia [27]. W cytowanym badaniu, wyprysk atopowy u dziecka był związany z niższą podażą NNKT n-3 i wyższą n-6 przez mat- kę, co wynikało z niewielkiego spożycia ryb i znacznego spo- życia mięsa zwierząt rzeźnych. W takim przypadku AZS może być związane również z obecnością znacznych ilości kwa- su ARA w mięsie zwierząt rzeźnych [28]. Metabolity pocho- dzące z utleniania ARA wprawdzie nie inicjują powstania sta- nu zapalnego, ale przyczyniają się do jego wystąpienia, nie- mniej jednak również prowadzą do generowania mediatorów odpowiedzialnych za ustępowanie stanu zapalnego i gojenie się ran [28]. Witamina D Witamina D jest uznawana za skuteczną w terapii różnych patologii skórnych. Zaangażowana jest w regulację produk- cji przeciwdrobnoustrojowych peptydów skórnych, uczestni- czy w utrzymaniu bariery skórnej oraz w różnicowaniu kera- nocytów [2]. Jej niedobór osłabia ochronną barierę skórną, co może doprowadzić do zakażenia skórnego m.in. przez gron- kowca złocistego (Staphylococcus aureus), ponieważ oso- by z AZS wykazują łatwość do kolonizacji drobnoustrojów na skórze [29]. Wykazuje również działanie immunomodulacyj- ne zarówno na wrodzony, jak i adaptacyjny układ odporno- ściowy, co może tłumaczyć rosnącą liczbę dowodów łączą- cych witaminę D z chorobami alergicznymi [2]. Osoby z AZS mają niższy poziom witaminy D w surowicy krwi niż oso- by zdrowe [2]. Wyniki te dotyczyły osób w każdym wieku, ale u dzieci były szczególnie wyraźne. Nieliczne badania nato- miast nie wykazały związku pomiędzy poziomem witaminy D a ryzykiem wystąpienia AZS, np. badania przeprowadzone w Korei w grupie młodzieży szkolnej [30]. Inne badania ko- reańskie wskazały wyraźnie, że niski poziom witaminy D jest związany z AZS u osób dorosłych i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem osteoporozy i złamań kości [31]. Synteza witaminy D w ludzkim organizmie odbywa się w skórze dzięki promieniowaniu słonecznemu (UVB). Pew- na jej ilość jest również dostarczana wraz z dietą: z pokarmów pochodzenia roślinnego jako witamina D2 oraz pochodze- nia zwierzęcego w formie D3 [2]. Witamina D jest lipofilna, w związku z tym jej źródłem są produkty zawierające tłuszcz, jak tłuste ryby, oleje, jaja, mleko i produkty mleczne, można również ją suplementować [32]. Codzienna dieta dostarcza 100-200 IU witaminy D, co pokrywa zapotrzebowanie w ok. 10-20% [32]. Witamina C Witamina C (kwas askorbinowy) odgrywa ważną rolę w utrzy- maniu zdrowia skóry i może promować różnicowanie keraty-4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 59 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N nocytów i zmniejszać syntezę melaniny, co prowadzi do an- tyoksydacyjnej ochrony przed fotouszkodzeniami wywoła- nymi promieniowaniem UV [2]. Uczestniczy w tworzeniu bariery skórnej i kolagenu w skórze właściwej oraz w modu- lowaniu ścieżek sygnałowych wzrostu i różnicowania komó- rek [2]. Witamina C posiada silne właściwości antyoksydacyj- nie, w związku z tym łagodzi przebieg dermatoz, w których stres oksydacyjny jest jednym z charakterystycznych para- metrów fizjologicznych. Z drugiej strony, wysokie dawki dzia- łają prooksydacyjnie, prawdopodobnie dlatego poziom wita- miny C w osoczu jest regulowany na poziomie wchłaniania i wydalania [33]. Dodatkowo, istnieje udowodniona korelacja pomiędzy niedoborem tej witaminy a występowaniem aler- gii. Co więcej, stosowanie wysokich dawek witaminy C poda- wanej dożylnie, wykazuje skuteczność w łagodzeniu objawów alergicznych [34]. Wykazano, że w miarę wzrostu zaawanso- wania klinicznego AZS, poziom witaminy C w osoczu i po- ziom ceramidów w naskórku obniża się, co sugeruje, że pod- czas AZS może dochodzić do zaburzeń w metabolizmie i/lub wchłanianiu witaminy C [35]. Witamina C jest niezbędna do syntezy de novo ceramidów w naskórku [35], wykazuje rów- nież działanie przeciwzapalne [34]. Podstawowym źródłem witaminy C w diecie są świeże owoce i warzywa [13]. Witamina E Witamina E wykazuje duży potencjał jako środek wspoma- gający leczenie AZS dzięki właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. Należy jednak uwzględnić rzadkie przy- padki alergii skórnej. Niemniej jednak witamina E wykazuje działanie nawilżające i ochronne, a także chroni błony komór- kowe przed peroksydacją lipidów, a w konsekwencji uszkodze- niem oksydacyjnym [2]. Co więcej, u osób z AZS stwierdza się niższy poziom witaminy E niż w osoczu osób zdrowych. Ba- danie przeprowadzone w grupie osób z AZS wykazało, że sto- sowana doustnie witamina E może poprawić objawy i jakość życia u pacjentów z AZS, a także, że nie stwierdza się skut- ków ubocznych przy dawce 400 IU/dzień [36]. Także badania przeprowadzone we Włoszech wśród osób z AZS potwierdzi- ły, że istnieje korelacja pomiędzy spożyciem witaminy E, po- ziomem IgE i objawami klinicznymi atopii [37], co wskazuje, że witamina E może być bardzo dobrym narzędziem terapeu- tycznym w AZS. Dlatego osoby zmagające się z AZS powinny w codziennej diecie dostarczać organizmowi odpowiednich ilości tej witaminy. Najlepszym źródłem witaminy E są oleje roślinne, które dodatkowo zawierają NNKT [2]. Karotenoidy Karotenoidy wpływają pozytywnie na budowę i funkcjono- wanie skóry. W przypadku AZS najważniejsze jest działanie fotoprotekcyjne, przeciwutleniające oraz przeciwzapalne [2]. Stwierdzono wzrost poziomu karotenoidów w skórze w ciągu 1-3 dni po spożyciu produktów bogatych w karotenoidy, w tym owoców i warzyw [38]. Beta-karoten wykazuje silne działa- nie przeciwzapalne i przeciwalergicznie − poprawia stan skó- ry w AZS dzięki wzmocnieniu bariery ochronnej. Wykaza- no niższy poziom karotenoidów i retinoidów oraz zmieniony stosunek izomerów likopenu w osoczu osób z AZS w porów- naniu do osób bez objawów choroby [39]. Natomiast badania przeprowadzone na myszach HR-1 z AZS wykazały osłabie- nie objawów skórnych w wyniku dostarczenia w diecie karo- tenoidów (likopen i beta-karoten). Wyniki potwierdziła ana- liza histologiczna pobranych fragmentów skóry [40]. Podob- nie u myszy NC/Nga z AZS stwierdzono poprawę stanu skóry po zastosowaniu doustnie astaksantyny przez 26 dni, nato- miast analiza krwi wykazała obniżenie poziomu wskaźników stanu zapalnego [41]. Bardzo dobrym źródłem karotenoidów są wieże owoce i warzywa, a także jaja, mięso łososia i skoru- piaki [2, 13]. Cynk Cynk (Zn) uczestniczy w wytwarzaniu prostaglandyn regu- lujących funkcje wydzielnicze skóry, wpływa na metabolizm kolagenu, bierze także udział w przetwarzaniu kwasów tłusz- czowych wpływając w ten sposób na regenerację skóry [2]. Niedobór Zn osłabia wydolność układu immunologiczne- go skóry, zwiększając jej skłonność do wystąpienia dermatoz oraz alergii [2]. Cynk wchodzi w skład centrów aktywnych dy- smutazy ponadtlenkowej (SOD, SuperOxide Dismutase) – klu- czowego endogennego enzymu antyoksydacyjnego, wypiera również prooksydacyjnie działające żelazo i miedź z lipidów, białek i kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA, Deoxyri- bonucleic acid), hamując wytwarzanie wolnych rodników tle- nowych [2]. Jest to tym ważniejsze, że stres oksydacyjny jest jednym z głównych markerów fizjologicznych AZS. Niedobo- ry Zn stwierdzono we włosach i surowicy dzieci z AZS [42]. Ba- dania przeprowadzone na myszach z AZS wykazały, że niedo- bór cynku powodował zaostrzenie objawów skórnych, wzrost stężenia IgE w surowicy oraz zwiększoną produkcję cytokin prozapalnych, m.in. IL-13 i γ-IFN, a także zmniejszoną prolife- rację komórek [43]. Z drugiej strony wykazano również, że Zn może obniżać poziom cytokin prozapalnych, takich jak IL-6 i IL-1, a jednocześnie zwiększać poziom cytokin przeciwza- palnych (IL-10) w mechanicznie uszkodzonej skórze u myszy [44]. Cynk w diecie jest dostarczany przede wszystkim z mle- kiem, mięsem, wątrobą, jajami, produktami pełnoziarnistymi oraz orzechami i pestkami [2]. Polifenole Związki fenolowe wywierają korzystny wpływ na przebieg AZS, ponieważ wykazują działanie przeciwutleniające i prze- ciwzapalne [2]. Hamują aktywację i proliferację komórek T, dzięki czemu mogą łagodzić objawy zapalenia skóry i nad- wrażliwości kontaktowej [45]. Badania przeprowadzone na myszach z AZS wykazały poprawę stanu zdrowia skóry oraz obniżenie wskaźników zapalnych w surowicy po doustnym zastosowaniu wyciągu polifenoli z kory akacji [46]. Co więcej, 4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 60 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N cytowani autorzy uzyskany wynik powiązali z poprawą struk- tury mikrobioty jelitowej u myszy z AZS. Doustne podawanie przez 9 tygodni myszom z AZS mieszaniny polifenoli i anto- cyjanów wyizolowanych z Vaccinium uliginosum L. spowodo- wało złagodzenie objawów skórnych, a także obniżenie pozio- mu IgE oraz markerów prozapalnych [47]. Suplement zawie- rający wyizolowane polifenole z jabłek, podawany pacjentom w doustnych dawkach 10 mg/kg codziennie przez 8 tygodni, zmniejszał stan zapalny, lichenizację, pękanie i świąd skó- ry, przy czym poprawa utrzymywała się przez 2 tygodnie [48]. W badaniach klinicznych stwierdzono skuteczność terapeu- tyczną herbaty oolong w nawracającym AZS, co może być wy- nikiem antyalergicznych właściwości polifenoli herbacianych [49]. Badania przeprowadzone na wyizolowanych ludzkich keratynocytach wykazały, że obecna w herbacie kwercetyna może służyć jako potencjalna substancja bioaktywna w lecze- niu AZS, dzięki aktywności przeciwzapalnej i antyoksydacyj- nej, prowadzącej do przyspieszenia gojenia się ran [50]. Polifenole znajdują się w świeżych owocach (szczególnie aronia, truskawki, poziomki, maliny, jagody, borówki, jeżyny) i warzywach (szczególnie brokuły, kapusta czerwona, czo- snek, czerwona papryka, buraki ćwikłowe) oraz w ich prze- tworach, a także w ziołach i przyprawach [13]. Najlepszym źródłem polifenoli w diecie jest herbata, szczególnie zielona. Jej właściwości przeciwutleniające wynikają z dużej zawar- tości polifenoli, przede wszystkim katechin, w tym galusanu epigallokatechiny (EGCG, galusan epigallokatechiny) wystę- pującego w herbacie zielonej, kwercetyny, teaflawiny i tearu- biginy obecnych w herbatach czarnych oraz kwasu taninowe- go [12]. Szczególnie wysoka aktywność antyutleniająca EGCG uwarunkowana jest obecnością aż ośmiu grup –OH [12]. Za- wartość polifenoli ogółem w herbacie wynosi 25-35% suchej masy liści [12]. PODSUMOWANIE Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą przewlekłą o podłożu genetycznym. Markerem fizjologicznym choroby jest stan zapalny oraz zaburzenia w wydolności układu anty- oksydacyjnego organizmu, należy zatem poprzez odpowied- nie żywienie zminimalizować ryzyko wystąpienia tych stanów patologicznych lub osłabić ich wpływ na organizm. Najprost- szym sposobem wspomagania leczenia AZS jest dietoterapia, przede wszystkim wyeliminowanie z diety pokarmów przy- czyniających się do zaostrzenia przebiegu choroby (np. za- wierających substancje alergizujące, barwniki, słodziki, kon- serwanty). Pomocne może być również regularne spożywa- nie pokarmów, które dzięki zawartości substancji czynnych mogą łagodzić objawy AZS. Należy podkreślić, że obecnie nie ma wystarczających dowodów, aby zalecać dietę eliminacyj- ną osobom z AZS profilaktycznie, natomiast wykluczanie po- karmów może doprowadzić do niedoborów składników po- karmowych. Istnieją jednak dowody, że wprowadzenie do diety osób z AZS pokarmów zawierających składniki o działa- niu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym prowadzi do złago- dzenia przebiegu choroby. W codziennym odżywianiu należy uwzględnić żywność probiotyczną, owoce, warzywa, produk- ty zbożowe pełnoziarniste, ryby, orzechy, oleje oraz zielo- ną herbatę. Pokarmy te zawierają żywe kultury bakterii pro- biotycznych i/lub prebiotyki, witaminy i prowitaminy, NNKT, związki fenolowe oraz przeciwutleniająco działające składni- ki mineralne. LITERATURA / REFERENCES 1 . Martin MJ, Estravís M, García-Sánchez A, et al. Genetics and epige- netics of atopic dermatitis: an updated systematic review. Genes (Basel). 2020;11(4):442. https://doi.org/10.3390/genes11040442 2 . Winiarska-Mieczan A, Samolińska W, Kowalczuk-Vasilev E, eds. Czynni- ki żywieniowe a stan skóry, włosów i paznokci. Fizjologia, dietoterapia, su- plementy diety, bezpieczeństwo i skuteczność terapii, toksykologia. Lublin: Wyd. UP w Lublinie; 2022. 3 . Ricci G, Dondi A, Neri I, et al. Atopic dermatitis phenotypes in childhood. Ital J Pediatr. 2014;40:46. https://doi.org/10.1186/1824-7288-40-46 4 . Kanoh H, Ishitsuka A, Fujine E, et al. IFN-γ reduces epidermal barrier function by affecting fatty acid composition of ceramide in a mouse atopic dermatitis model. J Immunol Res. 2019;2019:3030268. https://doi.org/10.1155/2019/3030268 5 . Lee J, Park CO, Lee KH. Specific immunotherapy in atopic dermatitis. Al- lergy Asthma Immunol Res. 2015;7(3):221-229. https://doi.org/10.4168/aair.2015.7.3.221 6 . Simonetti O, Bacchetti T, Ferretti G, et al. Oxidative stress and alterations of paraoxonases in atopic dermatitis. Antioxidants. 2021;10:697. https://doi.org/10.3390/antiox10050697 7 . Millan M, Mijan J. Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnosty- ka, postępowanie lecznicze, profilaktyka. Nowa Pediatr. 2017;21(4):114-122. 8 . Kasznia-Kocot J, Reichmann K, Wypych-Ślusarska A. Wybrane aspek- ty jakości życia w atopowym zapaleniu skóry. Med Środ - Environ Med. 2014;17(2):42-51. 9 . Yaneva M, Darlenski R. The link between atopic dermatitis and asthma- immunological imbalance and beyond. Asthma Res Pract. 2021;7:16. https://doi.org/10.1186/s40733-021-00082-0 10 . Chuang YC, Wang CY, Huang WL, et al. Two meta-analyses of the asso- ciation between atopic diseases and core symptoms of attention deficit hyperactivity disorder. Sci Rep. 2022;12(1):3377. https://doi.org/10.1038/s41598-022-07232-1 11 . Czarnecka-Operacz M. Pielęgnacja skóry chorego na AZS w świetle no- woczesnej wiedzy medycznej. Alergia. 2015;3:24-28. 12 . Winiarska-Mieczan A. Protective effect of tea against lead and cad- mium-induced oxidative stress – a review. Biometals. 2018;31(6): 909-926. https://doi.org/10.1007/s10534-018-0153-z 13 . Gwóźdź E, Gębczyński P. Prozdrowotne właściwości owoców, warzyw i ich przetworów. Post Fitoter. 2015;4:268-271. 14 . Mojka K. Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje. Probl Hig Epidemiol. 2014;95(3):541-549. 15 . Tatka A, Pawliczak R. Czy dieta ma znaczenie w atopowym zapaleniu skóry? Alergol Pol – Polish J Allergol. 2022;9(2):99-105. https://doi.org/10.5114/pja.2022.116416 16 . Christie L, Hine RJ, Parker JG, et al. Food allergies in children affect nutrient intake and growth. J Am Diet Assoc. 2002;102:1648-1651. https://doi.org/10.1016/S0002-8223(02)90351-2 17 . Kim J, Kwon J, Noh G, et al. The effects of elimination diet on nutritio- nal status in subjects with atopic dermatitis. Nutr Res Pract. 2013;7(6): 488-494. https://doi.org/10.4162/nrp.2013.7.6.488 18 . Das A, Panda S. Role of elimination diet in atopic dermatitis: Current evidence and understanding. Indian J Paediatr Dermatol. 2020;22:21-28. https://doi.org/10.1111/pde.13244 19 . Winiarska-Mieczan A, Tomaszewska E, Donaldson J, et al. The role of nutritional factors in the modulation of the composition of the gut mi- crobiota in people with autoimmune diabetes. Nutrients. 2022;14:2498. https://doi.org/10.3390/nu14122498 20 . Kim JE, Kim HS. Microbiome of the skin and gut in atopic dermatitis (ad): understanding the pathophysiology and finding novel management strategies. J Clin Med. 2019;8:444-468. https://doi.org/10.3390/jcm8040444 4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 61 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N 21 . Kaliomaki M, Salminen S, Poussa T, et al. Probiotics and prevention of atopic disease: 4-year follow-up of randomized placebo – controlled trial. Lancet. 2003;361:1869-1871. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(03)13490-3 22 . Rusu E, Enache G, Cursaru R, et al. Prebiotics and probiotics in atopic dermatitis. Exp Therap Med. 2019;18:926-931. https://doi.org/10.3892/etm.2019.7678 23 . Kaczmarski M, Cudowska B, Sawicka-Żukowska M, et al. Supplementa- tion with long chain polyunsaturated fatty acids in treatment of atopic dermatitis in children. Post Dermatol Alergol. 2013;30(2):103-107. https://doi.org/10.5114/pdia.2013.34160 24 . Simon D, Eng PA, Borelli S, et al. Gamma-linolenic acid levels correlate with clinical efficacy of evening primrose oil in patients with atopic der- matitis. Adv Ther. 2014;31(2):180-188. https://doi.org/10.1007/s12325-014-0093-0 25 . Focke M, Sesztak-Greinecker G, Brannath W, et al. Plasma levels of poly- unsaturated fatty acids in children with atopic dermatitis and in atopic and nonatopic controls. Wien Klin Wochenschr. 2005;117(13-14):485-491. https://doi.org/10.1007/s00508-005-0394-z 26 . Yen CH, Dai YS, Yang YH, et al. Linoleic acid metabolite levels and tran- sepidermal water loss in children with atopic dermatitis. Ann Allergy Asthma Immunol. 2008;100(1):66-73. https://doi.org/10.1016/S1081-1206(10)60407-3 27 . Barman M, Stråvik M, Broberg K, et al. Proportions of Polyunsaturated fatty acids in umbilical cord blood at birth are related to atopic eczema development in the first year of life. Nutrients. 2021;13:3779. https://doi.org/10.3390/nu13113779 28 . Tallima H, El Ridi R. Arachidonic acid: physiological roles and potential health benefits - a review. J Adv Res. 2017;11:33-41. https://doi.org/10.1016/j.jare.2017.11.004 29 . Mesquita Kde C, Igreja AC, Costa IM. Atopic dermatitis and vitamin D: facts and controversies. An Brasil Dermatol. 2013;88:945-953. https://doi.org/10.1590/abd1806-4841.20132660 30 . Byun EJ, Heo J, Cho SH, et al. Suboptimal vitamin D status in Korean ad- olescents: a nationwide study on its prevalence, risk factors including cotinine-verified smoking status and association with atopic dermatitis and asthma. BMJ Open. 2017;7(7):e016409. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2017-016409 31 . Cheng HM, Kim S, Park GH, et al. Low vitamin D levels are associa- ted with atopic dermatitis, but not allergic rhinitis, asthma, or IgE sensitization, in the adult Korean population. J Allergy Clin Immunol. 2014;133(4):1048-1055. https://doi.org/10.1016/j.jaci.2013.10.055 32 . Olędzka R. Witamina D w świetle badań ostatnich lat. Bromat Chem Tok- sykol. 2013;2:121-131. 33 . Dosedel M, Jirkovský E, Macáková K, et al. Vitamin C – sources, phy- siological role, kinetics, deficiency, use, toxicity, and determination. Nutrients. 2021;13:615. https://doi.org/10.3390/nu13020615 34 . Vollbracht C, Raithel M, Krick B, et al. Intravenous vitamin C in the treat- ment of allergies: an interim subgroup analysis of a long-term observa- tional study. J Int Med Res. 2018;46(9):3640-3655. https://doi.org/10.1177/0300060518777044 35 . Shin J, Kim YJ, Kwon O, et al. Associations among plasma vitamin C, epidermal ceramide and clinical severity of atopic dermatitis. Nutr Res Pract. 2016;10(4):398-403. https://doi.org/10.4162/nrp.2016.10.4.398 36 . Jaffary F, Faghihi G, Mokhtarian A, et al. Effects of oral vitamin E on tre- atment of atopic dermatitis: A randomized controlled trial. J Res Med Sci. 2015;20(11):1053-1057. https://doi.org/10.4103/1735-1995.172815 37 . Tsoureli-Nikita E, Hercogova J, Lotti T, et al. Evaluation of dietary intake of vitamin E in the treatment of atopic dermatitis: a study of the clinical co- urse and evaluation of the immunoglobulin E serum levels. Int J Derma- tol. 2002;41(3):146-150. https://doi.org/10.1046/j.1365-4362.2002.01423.x 38 . Darvin ME, Patzelt A, Knorr F, et al. One-year study on the varia- tion of carotenoid antioxidant substances in living human skin: In- fluence of dietary supplementation and stress factors. J Biom Optics. 2008;13(4):044028. https://doi.org/0.1117/1.2952076 39 . Lucas R, Mihály J, Lowe GM, et al. Reduced carotenoid and retinoid con- centrations and altered lycopene isomer ratio in plasma of atopic der- matitis patients. Nutrients. 2018;10(10):1390. https://doi.org/10.3390/nu10101390 40 . Hiragun M, Hiragun T, Oseto I, et al. Oral administration of β-carote- ne or lycopene prevents atopic dermatitis-like dermatitis in HR-1 mice. J Dermatol. 2016;43(10):1188-1192. https://doi.org/10.1111/1346-8138.13350 41 . Yoshihisa Y, Andoh T, Matsunaga K, et al. Efficacy of astaxanthin for the treatment of atopic dermatitis in a murine model. PLoS One. 2016;11(3):e0152288. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0152288 42 . Kim JE, Yoo SR, Jeong MG, et al. Hair zinc levels and the efficacy of oral zinc supplementation in patients with atopic dermatitis. Acta Derm Ve- nereol. 2014;94(5):558-562. https://doi.org/10.2340/00015555-1772 43 . Takahashi H, Nakazawa M, Takahashi K, et al. Effects of zinc deficient diet on development of atopic dermatitis-like eruptions in DS-Nh mice. J Der- matol Sci. 2008;50(1):31-39. https://doi.org/10.1016/j.jdermsci.2007.11.002 44 . Banaszczyk K. Zinc and atopic dermatitis – a literature review. Med Og Nauk Zdr. 2021;27(3):261-264. https://doi.org/10.26444/monz/140160 45 . Magrone T, Jirillo E. Influence of polyphenols on allergic immune reac- tions: mechanisms of action. Proc Nutr Soc. 2012;71(2):316-321. https://doi.org/10.1017/S0029665112000109 46 . Ikarashi N, Fujitate N, Togashi T, et al. Acacia polyphenol ameliora- tes atopic dermatitis in trimellitic anhydride-induced model mice via changes in the gut microbiota. Foods. 2020;9(6):773. https://doi.org/10.3390/foods9060773 47 . Kim MJ, Choung SY. Mixture of polyphenols and anthocyanins from Vaccinium uliginosum L. alleviates DNCB-induced atopic dermatitis in NC/Nga mice. Evid Based Complement Alternat Med. 2012;2012:461989. https://doi.org/10.1155/2012/461989 48 . Kojima T, Akiyama H, Sasai M, et al. Anti-allergic effect of apple poly- phenol on patients with atopic dermatitis: a pilot study. Allergol Int. 2000;49(1):69-73. https://doi.org/10.1046/j.1440-1592.2000.00161.x 49 . Uehara M, Sugiura H, Sakurai K. A trial of oolong tea in the manage- ment of recalcitrant atopic dermatitis. Arch Dermatol. 2001;137(1):42-34. https://doi.org/10.1001/archderm.137.1.42 50 . Beken B, Serttas R, Yazicioglu M, et al. Quercetin improves inflamma- tion, oxidative stress, and impaired wound healing in atopic dermati- tis model of human keratinocytes. Pediatr Allergy Immunol Pulmonol. 2020;33(2):69-79. https://doi.org/10.1089/ped.2019.1137 otrzymano / received: 14.02.2023 | poprawiono / corrected: 21.02.2023 | zaakceptowano / accepted: 03.03.20234 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 62 SENSITIVE SMART INFLABIOME Sensitive Smart Inflabiome to zaawansowana linia ukojenia i odmło- dzenia dla skóry wrażliwej. Przeciwdziała skutkom stresu neurogen- nego i stanów zapalnych w wyniku przewlekłego starzenia zapalnego inflamm-ageing. Zabieg redukuje rumień, liftinguje i wzmacnia owal, regeneruje mikrobiom i funkcję bariery skórnej. W formule aktywnej zastosowano wielofunkcyjny peptyd przeciwzapalny Dermosooth P, liftingujący kapsułkowany DMAE (DEANOL) oraz nizynę o działaniu przeciwdrobnoustrojowym. W składach preparatów wykorzystano także silne antyoksydanty – kompleks lewulinianu sodu i soli sodowej kwasu anyżowego. Neutralizuje on wolne rodniki i wspomaga odbudo- wę szczelności bariery naskórkowej. Antyoksydacyjną funkcję pełni też Infra DNA-Renover, który chroni mitochondrialne DNA przed od- działywaniem UV i miejskim zanieczyszczeniami. Wszystkie prepara- ty mają lekko kwaśny odczyn pH 4,5, który sprzyja kwasowo-zasadowej równowadze skóry i wzmacnia ochronę przed patogenami. AKTYWNY BOOSTER Aktywny booster – wcierka do skóry głowy, stymu- lująca wzrost włosów, zmniejszająca wypadanie oraz wspomagająca regenerację podrażnionej skóry głowy. Innowacyjna formuła produktu oparta jest na bogatej recepturze oraz odpowiednim dobraniu substancji czynnych, które działając w sposób synergistyczny, wywołują efekt terapeutyczny. Zawarta w produkcie miedź koloidalna wykazuje właściwości biostatyczne, w szczególny sposób pielęgnując skórę głowy. Capixyl i Capalgin wzmacniają łodygę włosa, hamują wypad- nie włosów i stymulują ich wzrost. Pantenol łagodzi podrażnienia, a niacynamid i nanozłoto silnie odży- wiają skórę i mieszek włosowy. SILIKONOWE PLASTRY NA BLIZNY Wyjątkowe właściwości żelu silikonowego poprawiają wygląd blizn sta- rych i świeżych. Silikonowe plastry stosowane są w leczeniu blizn prze- rostowych (hipertroficznych) oraz w zapobieganiu nieprawidłowemu bliznowaceniu ran zamkniętych. Wspomagają leczenie blizn poopera- cyjnych, pourazowych, pooparzeniowych. Dystrybutor: Verco S.A. To jest wyrób medyczny. Dla bezpieczeństwa używaj go zgodnie z instrukcją lub etykietą.4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 63 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E MIKROBIOTA Bakterie znajdujące się w jelitach mają ogromny wpływ na nasze zdrowie. Produkowane przez mikroby związki penetrują się do krwi i oddzia- łują na narządy. Mikrobiota reguluje również in- tegralność (szczelność) bariery jelitowej. W ten sposób pośrednio decyduje o tym, jakie substan- cje i toksyny będą się przedostawać do naszego organizmu. Naukowcy już od kilku lat podkre- ślają, że ma to spore znaczenie dla procesu sta- rzenia się oraz rozwoju chorób neurodegenera- cyjnych. Zaobserwowano, że wraz ze wzrostem wieku biologicznego zmniejsza się ogólne bo- gactwo mikrobioty jelitowej i zwiększa się ilość bakterii patogennych, szkodliwych dla zdrowia. Nieszczelna bariera jelitowa sprzyja intoksyka- cji organizmu i rozwojowi nisko nasilonego, ale za to przewlekłego stanu zapalnego. Ten stan i to- warzyszący mu wzrost krążących cytokin proza- palnych mają negatywny wpływ na metabolizm, gęstość kości, siłę, tolerancję wysiłku, układ na- czyniowy, funkcje poznawcze i nastrój. Sprzyja to rozwojowi różnych chorób związanych z wiekiem, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona, miażdżyca, choroby serca, insulinooporność, cu- krzyca typu 2, osteoporoza oraz nowotwory. Z ko- lei stulatkowie wykazują wysoki poziom przeciw- zapalnych mediatorów, które mogą opóźniać początek tych chorób. BAKTERIE W JELITACH Badania przeprowadzone na zwierzętach wy- kazały, że rola mikrobioty jelitowej w procesach starzenia jest większa, niż dotychczas myśleli- śmy. Przeszczepienie mikrobioty, pochodzącej ze starych myszy, do jelit młodych myszy, wywołało zapalenie OUN (ośrodkowego układu nerwowe- go), charakterystyczne dla myszy w starszym wieku. Penetracja przez barierę jelitową lipopo- lisacharydu (LPS, lipopolysaccharide) – związku pochodzenia bakteryjnego, sprzyja odkładaniu się płytek amyloidowych w mózgu i związanej z tym chorobie Alzheimera. Akkermansia muciniphila Udowodniono zarówno w badaniach na zwierzę- tach, jak i na ludziach, że podawanie Akkermansia muciniphila uszczelnia barierę jelitową, obniża poziom LPS i redukuje stan zapalny w organizmie oraz sprzyja utracie nadprogramowych kilogra- mów. Aby uzyskać taki efekt, wystarczyły już trzy miesiące podawania bakterii. Co więcej, okaza- ło się, że jeszcze lepsze działanie ma postbiotyk, czyli bakteria pasteryzowana (termicznie zabita). Za działanie Akkermansia odpowiada bowiem białko, które znajduje się na jej błonie komórko- wej, zwane Amuc_1100. Naukowcy podejrzewają, że pasteryzacja bakterii zwiększa biodostępność Amuc_1100 poprzez wpływ na bakteryjne ładun- ki powierzchniowe lub strukturę błony. Akkermansia muciniphila to bakteria naturalnie zasiedlająca ludzkie jelita. U niektórych osób stanowi zaledwie 0,5% mikrobioty jelitowej, u innych aż 5%. Dla- czego Akkermansia jest tak pożądana dla naszych jelit? Okazuje się, że jej większa ilość sprzyja zdrowiu metabolicznemu oraz poprawia insulinowrażliwość, a więc chro- ni przed nadwagą i cukrzycą. W przeciwień- stwie do osób z prawidłową wagą, ludzie otyli mają jej w swojej mikrobiocie mniej. Z kolei stulatkowie mają w swoich jelitach dużo więcej tej prozdrowotnej bakterii. Czy to możliwe, że Akkermansia sprzyja długo- wieczności i spowalnia proces starzenia? Okazuje się, że najprawdopodobniej tak. Bakteria Akkermansia muciniphila Klucz do zdrowego starzenia i długowieczności Natasza Staniak dr n. farm., neuropsychofarmakolog i wykładowca, jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia związane ze zdrowiem psychicznym i probiotykoterapią, na UM w Lublinie prowadzi badania naukowe nad psychobiotykami, popularyzatorka wiedzy na temat probiotykoterapii oraz zdrowia mózgu 4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 64 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E Wykazano również, że pasteryzowana Akkermansia sil- niej niż żywa bakteria wpływa na wytwarzanie w jelitach związków, które mają udokumentowany związek ze sta- rzeniem się organizmu. Należą do nich spermidyna, 2-hy- droksymaślan i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. • Spermidyna poprawia funkcję bariery jelitowej i ma wyraźne działanie przeciwotyłościowe, przeciwcukrzy- cowe i przeciwnowotworowe. Spermidyna odpowiada także za procesy autofagii, czyli usuwania zmutowanych komórek. Jest także znanym antyoksydantem o działa- niu przeciwstarzeniowym; • 2-hydroksymaślan ma działanie przeciwnowotworo- we. Co ciekawe, ilość 2-hydroksymaślanu zwiększa się w trakcie diety keto, która znana jest ze swego działania przeciwstarzeniowego; • Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (takie jak maślan i propionian) przyczyniają się do utrzymania funkcji bariery jelitowej oraz wpływają na wytwarzanie GLP-1 – związku re- gulującego uczucie sytości. Zmniejszone spożycie pokarmu, jak pokazują badania, również sprzyja długowieczności. Zaobserwowano również, że podawanie A. muciniphi- la myszom zwiększyło u nich ogólnoustrojowe stężenie α-tokoferolu (wit. E), czyli silnego antyoksydantu, popra- wiającego stan skóry i zwanego „witaminą młodości”. Co ciekawe, metformina – lek przeciwcukrzycowy, dla które- go wykazano działanie przeciwstarzeniowe, zwiększa ilość A. muciniphila w jelitach. PODSUMOWANIE O prozdrowotnych właściwościach Akkermansia muciniphila w świecie nauki mówi się już od kilku lat, ale dopiero niedaw- no opracowano metodę, pozwalającą namnażać tę bakterię na skalę przemysłową. Dzięki temu możliwa jest jej suplemen- tacja. Na rynek wprowadzono formę pasteryzowaną, ponie- waż przeprowadzone doświadczenia wykazały, że działa ona korzystniej niż żywa Akkermansia na zdrowie metaboliczne i wytwarzanie związków o potencjale przeciwstarzeniowym. BIBLIOGRAFIA 1. Du Y, Gao Y, Zeng B, et al. Effects of anti-aging interventions on intestinal mi- crobiota. Gut Microbes. 2021;13(1):1994835. 2. Mangiola F, Nicoletti A, Gasbarrini A, Ponziani FR. Gut microbiota and aging. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2018;22(21):7404-7413. 3. Kim S, Jazwinski SM. The Gut Microbiota and Healthy Aging: A Mini-Review. Gerontology. 2018;64(6):513-520. 4. Parker A, Romano S, Ansogre R, et al. Fecal microbiota transfer between young and aged mice reverses hallmarks of the aging gut, eye, and brain. Microbiome. 2022;10(1):68. 5. Grajeda-Iglesias C, Durand S, R, et al. Oral administration of Akker- mansia muciniphila elevates systemic antiaging and anticancer metabolites. Aging (Albany NY). 2021;13(5):6375-6405.4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 66 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P PREPARATY DMK – PODSTAWA SYSTEMATYCZNEGO PODEJŚCIA DO TERAPII SKÓRY Jakościowe i bezpieczne peelingi DMK uwzględniają indywidualne cechy i stan każdego rodzaju skóry. Sposób wykonania zabiegu, a także stosowane preparaty mają ogromne znaczenie. Peelingi te przebudowują skórę, oczyszczają ją, stymulują mikrokrążenie, dotlenienie i odżywienie niezbędnymi substancjami w głębszych war- stwach skóry właściwej. Dzięki temu mogą być stosowane w leczeniu najbardziej ciężkich chorób: pigmentacji, trądziku różowatego, trądziku, łojo- toku, nużeńca, zapalenia mieszków włosowych, zmian naczyniowych, zmian związanych z wie- kiem, rozstępów, blizn (w tym potrądzikowych). PEELING WYŁĄCZNIE W OKRESIE ZIMOWYM? Stwierdzenie, że peelingi można wykonywać wyłącznie zimą, jest mitem. Rezultat zależy od rodzaju wybranego peelingu, stanu skóry i planu regeneracji po zabiegu. Owszem, docho- dzi do kontrolowanego uszkodzenia komórek, a następnie złuszczania niektórych warstw naskórka, ale później aktywowane są procesy obronne i poprawia się bioregeneracja skóry. Peelingi powierzchniowe DMK mogą być zale- cane osobom w okresie letnim. Aby normalizować wydzielanie sebum i delikatnie złuszczać zrogo- waciałe komórki naskórka, często używam Micro Peel na bazie kwasu mlekowego i glikolowego. Kwasy askorbinowy i cytrynowy mają działanie antyoksydacyjne, regenerujące i rozjaśniające. Exoderma Peel to delikatny żel złuszczający, który pozwala mi usuwać zanieczyszczenia po- wierzchniowe ze skóry pacjentów, stymulować regenerację, poprawiać krążenie krwi i zapobiegać infekcjom. Za pomocą Desquamate Lotion moż- na osiągnąć intensywne złuszczanie martwych komórek naskórka, dzięki zawartemu w składzie ekstraktowi z owoców limonki palczastej. Kwas glukonowy jest łagodnym środkiem keratolitycz- nym, działa detoksykująco i poprawia funkcje ba- riery skórnej. Cyjanokobalamina wzmacnia układ odpornościowy i poprawia krążenie krwi. PRACA Z GRADIENTEM TEMPERATURY W swojej pracy często używam kwasowych peelingów termicznych i krio DMK, nawet w okre- sie letnim. Quick Peel, przenikaniu którego towa- rzyszy uwalnianie pseudociepła, szybko obniża poziom pH skóry. Cryo Pro-X wywołuje uczucie pseudozimna, gdy składniki przenikają przez skórę. Peeling sprawia, że martwe komórki stają się kru- che, więc są złuszczane, ale jednocześnie chroni zdrowe komórki. Moi pacjenci są zawsze zadowole- ni z rezultatów tych zabiegów, ponieważ skóra jest czysta, gładka i nie wymaga dodatkowej regeneracji. GRA NA SKALI PH Z PEELINGAMI DMK Preparaty DMK są naprawdę must have w moim gabinecie. Dzięki peelingom, zawierającym kwasy, zasady i enzymy, zawsze jestem pewna rezultatów leczenia ciężkich chorób skóry. Peeling alfa-hydroksylowy Pro Alpha Peel – jest moim niezawodnym pomocnikiem w leczeniu klinicznych objawów zmian skóry, związanych z wiekiem, trądziku, nużeńca, trądziku różowatego, hiperpigmentacji, fotouszkodzeń, blizn i rozstępów. Kwasy AHA i BHA w obu se- rum zapewniają skuteczne złuszczanie, aktywują regenerację skóry i stymulują syntezę kolagenu, glikozaminoglikanów i ceramidów. Peeling alkaliczny DMK Alkaline Wash – to specjalny preparat o działaniu zasadowym na skórę. Podnosi poziom pH do 12,7, w ciągu kilku minut rozluźniając i rozpuszczając skórę. Al- kaline Wash zwiększa przepuszczalność skóry dla innych preparatów DMK i ma silne dzia- łanie keratolityczne i bakteriobójcze. Stosuję protokół peelingu alkalicznego, gdy wymagane Intensywny tryb życia zmusza nas do pośpiechu i ciągłego planowania. Wielu klientów gabinetów beauty oczekuje natychmiastowych efektów po wizycie. Peelingi są jednym z najpopularniejszych i najbardziej lubianych zabiegów, ponieważ skóra od razu wygląda zdrowo i świeżo. Nie rozwiążą one jednak wszystkich problemów, ponieważ skuteczność terapii osiąga się poprzez oddziaływanie na głębsze warstwy skóry i całego organizmu. PEELINGI DMK PEWNY SPOSÓB NA IDEALNĄ SKÓRĘ Grażyna Wojciechowska kosmetyczka z 30-letnim doświadczeniem zawodowym, właścicielka Gracja Salon SPA w Strzelcach Opolskich, specjalizująca się w terapiach naprawy i pielęgnacji skóry, opartych na naturalnych kosmoceutykach, witaminach, enzymach, aminokwasach i peptydach, łączonych z najnowszymi technologiami regeneracyjnymi oraz stymulującymi +48 698 542 524 +48 600 486 685 4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 67 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P jest skuteczne leczenie hiperkeratozy, nadmiernego owło- sienia, trądziku, hiperpigmentacji, zmian związanych z wiekiem, blizn, zapalenia mieszków włosowych. Peeling alkaliczny może być również stosowany do usuwania nie- chcianego owłosienia na ciele lub do przygotowania skóry do depilacji, takiej jak depilacja laserowa. Jest to istotne dla wielu moich pacjentów, szczególnie latem. Peeling enzymatyczny Prozyme z enzymami proteoli- tycznymi pomaga w leczeniu nadmiernego rogowacenia. Usuwa martwe komórki, zapobiega stanom zapalnym, a ja używam go do poprawy struktury i kolorytu skóry dojrzałej. TERAPIA ENZYMATYCZNA DMK – SKUTECZNE WSPARCIE DLA PROTOKOŁÓW Przygotowanie do zabiegu jest nie mniej ważne niż sam zabieg, dlatego certyfikowani kosmetolodzy DMK przygotowują skórę pacjentów z wyprzedzeniem. Dotyczy to zwłaszcza peelingów, takich jak peeling sześciowarstwowy lub RP-Revision, które poprzedzone są kilkoma zabiegami terapii enzymatycznej, stymulującymi przywrócenie fi- zjologicznych funkcji skóry i aktywującymi mechanizmy obronne. Preparat Revitosin z kilkoma rodzajami retinoidów w swoim składzie służy do przygotowania skóry do tych zabiegów. Głęboka stymulacja skóry w połączeniu z kwa- sami AHA pozwala na uzyskanie optymalnych rezultatów w korygowaniu defektów estetycznych skóry. Ważnym krokiem jest również regeneracja skóry po pe- elingu. Zastosowanie Enzyme Masque #1 po peelingach ma na celu usuwanie produktów rozpadu toksyn, utlenionych związków i wolnych rodników. Ważnym etapem regenera- cji jest odbudowa bariery naskórkowej skóry. Stosowanie Beta Gel po zabiegu pomaga złagodzić skórę, stymuluje regenerację, przywraca funkcję ochronną i nawilża. Krem Hydroloc ma również działanie regenerujące i łagodzące, a także dobrze przywraca nawilżenie po peelingu i zatrzy- muje wilgoć wewnątrz skóry. PIELĘGNACJA DOMOWA – PODSTAWA DŁUGOTRWAŁYCH EFEKTÓW Żaden zabieg nie przyniesie oczekiwanych, długotrwa- łych i widocznych rezultatów bez dodatkowego wsparcia. Kluczem jest prawidłowe zalecenie preparatów DMK do pielęgnacji domowej. Dobiera je kosmetolog, uwzględniając cechy i potrzeby skóry pacjenta. Głównym celem preparatów do pielęgnacji domowej jest nawilżenie i ochrona skóry, co zapewniają kremy i serum DMK do twarzy i okolicy oczu. Ochrona przed promieniowaniem UV jest również bardzo ważna, na przykład za pomocą Soft Touch Sunscreen (SPF 30). Ekstrakt z rdestu ptasiego pomaga łagodzić i leczyć uszkodzoną skórę. Ekstrakt z kory świerku czarnego chro- ni skórę przed stresem oksydacyjnym i fotouszkodzeniami. Zawarty w składzie tlenek cynku działa jak filtr dla szero- kiego zakresu promieni UVA i UVB. Soft Touch Sunscreen (SPF 30) jest obowiązkowym, ostatnim krokiem w zabiegach profesjonalnych i pielęgnacji domowej. Aby zachować zdrowie i piękno skóry od wewnątrz, za- lecam stosowanie DMK Efa+, suplementu diety, który odżywia i wspiera układ odpornościowy skóry, pomagając w leczeniu chorób. Moja praca i wdzięczność moich klientów są naprawdę największą satysfakcją, a dzięki preparatom DMK zawsze mam pewność, że mogę dobrać zabiegi odpowiednio do problemu skóry. Next >