< Previous4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 129 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E Natalia Moskal specjalista podolog z wieloletnim doświadczeniem, na co dzień prowadzi szkolenia – pokazy krajowe i zagraniczne, autorka artykułów branżowych, nieustannie podnosi swoje kwalifikacje Zrogowacenia, inaczej hiperkeratozy, to nad- mierne rogowacenia naskórka. Najczęściej występują na stopach, rzadziej dłoniach. Zgru- biały naskórek o żółtoszarej barwie wygląda nieestetycznie, często ma tendencje do pękania i powstawania bolesnych rozpadlin. Preparaty specjalistyczne mają wpływ na rozpuszczanie keratyny. Są to najczęściej produkty kwasowe, zasadowe, enzymatyczne lub oparte na wyso- kich stężeniach mocznika. Używane w odpo- wiedni sposób przez specjalistów są bezpieczne i skuteczne. Bardzo często przygotowują skórę do zabiegu z wykorzystaniem takich narzędzi, jak skalpel, dłuto czy frezarka. Zdarza się, że skórę stóp osób zgłaszających się do gabinetu cechuje nadmierne przesuszenie. Wtedy, oprócz działania keratolitycznego, wymagane jest rów- nież przywrócenie skórze odpowiedniego po- ziomu nawilżenia. Czy istnieją rozwiązania dla podologii w kwe- stii zmiękczania i usuwania zrogowaceń u osób ze skórą bardzo suchą i odwodnioną, u których oprócz usunięcia zrogowaceń niezbędne jest na- tychmiastowe nawodnienie naskórka i ochrona przed utratą wody? Przyjrzyjmy się bliżej sub- stancjom nawilżających, których skumulowane działanie może zostać wykorzystane w produk- tach zmiękczających hiperkeratozy. Tego typu nowoczesne preparaty, oparte na synergicznym działaniu humektantów, aminokwasów, osmoli- tów, emolientów i polisacharydów, to nowe spoj- rzenie na zmiękczanie i usuwanie zrogowaceń. HUMEKTANTY Humektanty to higroskopijne substancje nawil- żające o budowie cząsteczkowej, która pozwala na pobieranie i wiązanie cząsteczek wody z oto- czenia. Rolą humektantów jest zatrzymywanie wilgoci w warstwie rogowej naskórka, czego efektem jest najczęściej podniesienie poziomu nawilżenia, uelastycznienie, ujędrnienie skóry i poprawienie jej wyglądu i estetyki. Dobrymi humektantami są np.: mocznik, gliceryna, sól sodowa kwasu piroglutaminowego, kwas mle- kowy, alantoina. Zmiękczenie przez nawilżenie Usuwanie zrogowaceń połączone z pielęgnacją stóp Nadmierne rogowacenie stóp to dokucz- liwy i częsty problem, objawiający się zgrubiałym naskórkiem o żółtoszarej barwie. Używane w podologii produkty keratolitycz- ne zawierają składniki aktywne, które zmięk- czają namnażającą się warstwę skóry. Dobór preparatu jest szczególnie istotny w przypad- ku osób ze skórą bardzo suchą i odwodnioną, gdzie oprócz usunięcia zrogowaceń niezbęd- ne jest natychmiastowe nawodnienie na- skórka i ochrona przed utratą wody.4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 130 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E AMINOKWASY Aminokwasy są to związki organiczne. Ich dobroczynny wpływ na skórę jest znany od wieków. Oprócz funkcji budul- cowej białek macierzy skóry mają duże znaczenie w utrzy- maniu odpowiedniego poziomu nawodnienia komórek skóry. Są istotnym elementem tzw. naturalnego czynnika nawilżającego (NMF, natural moisturizing factor). NMF zbu- dowany jest w ok. 40% z aminokwasów, w tym z seryny, cy- truliny, alaniny, treoniny, proliny, asparaginy, ornityny, wa- liny, leucyny i histydyny. Aminokwasy mają znaczący wpływ na nawilżenie skóry, ponieważ wykazują zdolność wiązania cząsteczek wody, a następnie zatrzymywania ich w naskór- ku. Działa to na zasadzie oddziaływania elektrostatycznego. OSMOLITY Osmolity to cząstki, które biorą udział w zjawisku osmozy. Mogą rozpuszczać się we wnętrzu komórki lub w otacza- jącym ją płynie. Osmolity mają ogromny wpływ na na- wodnienie skóry i zachowanie jej odporności na stresory mechaniczne. Obniżenie poziomu nawilżenia będzie skut- kowało obniżeniem rozciągliwości skóry, a co za tym idzie – szybko spowoduje utratę jej elastyczności. Takie zjawisko możemy nazwać stanem zaburzonej równowagi osmotycz- nej. Dzieje się tak, gdy odwodnionej skórze brakuje wody, bo nie jest ona w stanie zatrzymać odpowiednich jej ilości. W przyrodzie osmozą nazywamy ruch wody i osmolitów do i z komórki, co pomaga utrzymać równowagę w jej wnętrzu i otoczeniu zewnętrznym. Naskórek nasycony osmolitami zwiększa tzw. osmolarność wewnątrzkomórkową, a także powoduje, że komórki zachowują właściwą objętość. EMOLIENTY Emolienty to składniki kosmetyków, które mają za zada- nie nawilżać i natłuszczać skórę, pozostawiając na jej po- wierzchni warstwę okluzyjną, która uszczelnia naskórek i zapobiega odparowaniu wody. Co to jest warstwa oklu- zyjna? Jest to film ochronny na powierzchni naskórka, który zabezpiecza właśnie przed transepidermalną utratą wody przez naskórek (TEWL, transepidermal water loss). Emolienty odbudowują warstwę hydrolipidową naskórka. Zapewniają odpowiedni poziom nawilżenia i natłuszcze- nia skóry. Zaliczamy do nich: oleje, masła, woski, alkohole tłuszczowe, a także syntetyczne oleje mineralne, silikono- we oraz estry kwasów tłuszczowych. POLISACHARYDY Polisacharydy to cukry złożone lub wielocukry o dużej masie cząsteczkowej, zbudowane z reszt monosachary- dowych i ich pochodnych. Nie rozpuszczają się w wodzie, ale tworzą z nią układy koloidalne. Wykazują działanie nawilżające i zapobiegają wysuszaniu skóry. Przykładem znanego i cenionego w kosmetyce polisacharydu jest Alfa- -glukan, otrzymywany z maltozy. Wykazuje on właściwości nawilżające, ochronne i prebiotyczne. Chroni skórę przed negatywnymi czynnikami zewnętrznymi, zmniejsza łusz- czenie i pękanie suchej skóry, stymuluje wzrost pożytecz- nych bakterii, a także wzmacnia barierę naskórkową. Al- pha-glucan oligosaccharide tworzy na skórze film, który ogranicza nadmierną ucieczkę wody z naskórka. OSMOZA W PROCESIE ZMIĘKCZANIA NASKÓRKA Osmoza znajduje zastosowanie w wielu różnych działaniach we współczesnym świecie, m.in. filtrowaniu wody czy kon- serwowaniu żywności. Termin osmoza po grecku oznacza „impuls”. Osmoza ma wiele praktycznych zastosowań zarów- no w przemyśle, jak i przyrodzie, a teraz również w kosmetyce. Według powszechnie znanej definicji osmoza to „prze- mieszczanie się rozpuszczalnika (takiego jak woda) przez półprzepuszczalną membranę do roztworu o wyższym stężeniu substancji rozpuszczonej, która ma tendencję do wyrównywania stężeń substancji rozpuszczonej po obu stronach membrany”. Aby wytłumaczyć ten proces bardziej obrazowo, wyobraź- my sobie suszony owoc, który moczy się w wodzie. Taki owoc pęcznieje i to wszystko dzieje się z powodu osmozy. Długie kąpiele w wodzie powodują również rozpulchnia- nie skóry. Jest to także spowodowane osmozą. Skóra wchła- nia wodę i powiększa swoją objętość. WIĘCEJ WODY W WODZIE Do idealnego nawilżenia nie wystarczy sama woda. Aby mogła nawadniać naskórek, musi mieć mniejszą cząstecz- kę, a więc musi być pochłonięta przez substancję o mniej- szej cząsteczce, mającej właściwości higroskopijne, np.: gli- ceryna, aminokwasy, mleczany. Działanie wygładzające i nawilżające – przechodzi w działanie zmiękczające. Jeśli na skórę bardzo odwodnio- ną nałożymy pojedyncze składniki, takie jak humektanty, emolienty i związki modyfikujące warstwę rogową, nie zapewnią jej one samodzielnie dobrego nawilżenia, sub- stancje te muszą być stosowane razem, wówczas działają synergistycznie. PODSUMOWANIE Dzięki kolejnym odkryciom naukowym w laboratoriach powstają nowe produkty oraz rozwiązania poszerzające możliwości podologów w zakresie pielęgnacji stóp. Prepa- rat powinien być odpowiedzią na rodzaj problemu, ale rów- nież upodobania danego specjalisty. Dać mu możliwość rozwoju, podniesienia kompetencji i rozszerzenia portfolio usług oferty gabinetowej o zabiegi pielęgnacyjne stóp4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 131 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E Anna Żórawska pielęgniarka, podolożka z bogatym doświadczeniem, koncentruje się na zapewnieniu kompleksowej opieki oraz usług najwyższej jakości, opartych na solidnej wiedzy medycznej, umiejętnościach i pasji, autorka artykułów do magazynów branżowych, doświadczona instruktorka w zakresie pedicure’u estetycznego i podologii, szkoleniowiec Paznokcie u stóp rosną znacznie wolniej niż pa- znokcie na dłoniach, średnio ok. 1-1,5 mm w ciągu miesiąca, co jest trzykrotnie wolniejszym tem- pem wzrostu w porównaniu z paznokciami na dłoniach. Niestety, mało kto zwraca uwagę na konieczność regularnych wizyt kosmetycznych, w celu utrzymania odpowiedniej kondycji pa- znokci u stóp. W rezultacie często można zoba- czyć kobiety z nadmiernie długimi paznokciami lub stylizacją na paznokciach stóp z dużym od- rostem. Osoby noszące stylizację hybrydową na paznokciach stóp powinny być szczególnie świa- dome potrzeby regularnej jej zmiany, zgodnie z zaleceniami producenta, który określa trwa- łość produktu na 21 dni. Niewłaściwie skracane paznokcie, przenoszona stylizacja lub urazy nio- są ze sobą przykre konsekwencje. ZAKAŻENIE BAKTERIĄ PSEUDOMONAS AERUGINOSA Bakteria Pseudomonas, znana również jako „zielo- na bakteria” lub pałeczka ropy błękitnej, jest Gram- -ujemną bakterią, wywołującą różnego rodzaju infekcje skórne. Jej naturalnym środowiskiem występowania jest gleba, sierść zwierząt, woda i rośliny. W warunkach sprzyjających zakażeniu, bakteria może wniknąć do różnych partii ciała człowieka. Długie paznokcie są bardziej narażone na pęknięcia lub złamania, a każdy uraz mecha- niczny tworzy idealne ku temu warunki. Zaka- żenie pałeczką ropy błękitnej jest jednym z naj- częstszych problemów, dotykających osoby, które zaniedbują regularną pielęgnację paznokci u stóp. Realnym zagrożeniem dla zdrowia jest przesta- rzała stylizacja hybrydowa z długim odrostem. Zakażenie może prowadzić do nieprzyjemnych objawów, takich jak: zmiana koloru paznokcia, nie- przyjemny zapach, ból i obrzęk. W zaawansowa- nych przypadkach infekcji może dojść nawet do deformacji paznokcia i trudności w chodzeniu. Letnie miesiące to czas, w którym kobiety noszą sandały, klapki lub inne otwarte buty, eksponując swoje stopy. Chcąc prezentować ich estetyczny wygląd, skupiają się na kosmetyce paznokci i podeszwy stopy. Zadbane paznok- cie są często uważane za atrakcyjne i stanowią element letniego wizerunku. Wraz z nadej- ściem jesieni, zmieniająca się pogoda wymusza zmianę obuwia i stopy zostają zakryte. Wła- śnie w tym okresie wiele kobiet decyduje się na wizytę w gabinecie podologicznym. Eksperci podkreślają, że letnia pielęgnacja stóp to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim zdrowia. Niedostateczna higiena i zaniedbanie paznokci mogą prowadzić do poważnych pro- blemów, takich jak zakażenia bakteryjne, grzy- bicze czy wrastające paznokcie. Zakażenie bakterią Pseudomonas aeruginosa a stylizacje hybrydowe Fot. 1 Zakażenie w wyniku nieoczyszczenia krwiakaFot. 2 Zakażenie w wyniku osłabionego układu odpornościowego4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 132 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E Rozwój infekcji Warunki sprzyjające rozwojowi „zielonej bakterii” to wil- gotne środowisko. Przestrzeń między stylizacją a natu- ralnym paznokciem staje się idealnym środowiskiem dla jej rozwoju. Noszenie zbyt długich paznokci u stóp, któ- re wystają poza opuszek, prowadzą do ciągłych urazów, zwłaszcza w obuwiu, skarpetkach czy rajstopach. Takie urazy prowadzą do zapowietrzenia, czyli powstania wolnej przestrzeni między naturalną płytką paznokciową a styli- zacją hybrydową lub żelową, czy też do rozwoju onycholi- zy, czyli powstaniem wolnej przestrzeni między łożyskiem a naturalnym paznokciem. Przestrzenie te są idealnym środowiskiem do namnażania się patogenów. W przypad- ku poważnych urazów dochodzi do uszkodzenia naczyń i powstania krwiaka podpaznokciowego. Jeśli krwiak nie zostanie odbarczony, a paznokieć prawidłowo oczyszczo- ny przez specjalistę, istnieje wysokie ryzyko wystąpienia zakażenia. Krew stanowi pożywkę dla bakterii, co z kolei będzie tylko pogłębiało infekcję. Zakażenie paznokcia pa- łeczką ropy błękitnej może wywołać nieprzyjemne kon- sekwencje, takie jak zmiana koloru paznokcia na zielony, niebieski czy czarny, powstanie nieprzyjemnego zapachu, powstanie stanu zapalnego w wale, a tym samym ból czy obrzęk. Bakteria Pseudomonas to powszechny patogen, który może prowadzić do zakażeń paznokci u stóp i dło- ni. Jednak zakażenie tą bakterią może również wystąpić w innych obszarach ciała. W przypadku takich infekcji, w zależności od lokalizacji, stosowane jest inne leczenie. W sytuacji gdy „zielona bakteria” atakuje płytkę paznokcio- wą, konieczne jest mechaniczne usunięcie zainfekowanej części paznokcia i przeprowadzenie specjalistycznego za- biegu oczyszczającego u podologa. W przypadku zakażeń bakterią w innych obszarach ciała niż paznokcie, lekarz przeprowadza szczegółową ocenę stanu pacjenta i określa odpowiednią terapię. Leczenie zazwyczaj polega na poda- niu antybiotyków w formie doustnej, aby zwalczać infekcję wewnętrznie. Często stosowane leki obejmują karbape- nemy, aminoglikozydy, fluorochinolony lub ceftazydym, jednak to lekarz dobiera lek w zależności od antybiogramu. Ważne jest przestrzeganie zaleceń, dotyczących dawkowa- nia i czasu trwania terapii. Należy kontynuować leczenie przez cały wskazany okres, nawet jeśli objawy zakażenia znikną wcześniej. Przerwanie leczenia może prowadzić do nawrotu infekcji lub rozwoju oporności bakterii na stoso- wane antybiotyki. Bakteria Pseudomonas aeruginosa jest jednym z najbardziej opornych na antybiotyki patogenów, co czyni leczenie infekcji trudnym zadaniem. Z tego wzglę- du terapia może być długotrwała i kosztowna. Bakteria ta może powodować zakażenia różnych części ciała, takich jak płuca, układ moczowy, jama ustna, gałka oczna, skóra czy rany. Jej obecność może prowadzić do poważnych po- wikłań, zwłaszcza u osób o obniżonej odporności. Aby uniknąć zakażenia bakterią Pseudomonas należy przestrzegać kilka ważnych zasad: • Korzystać tylko z czystych i zdezynfekowanych narzędzi do manicure’u i pedicure’u, zarówno w domu, jak i w sa- lonie kosmetycznym; • Unikać współdzielenia narzędzi kosmetycznych z inny- mi osobami; • Nosić odpowiednie obuwie. Zbyt ciasne i nieprzewiewne może prowadzić do nadmiernego pocenia się stóp i wilgot- ności, co tworzy idealne środowisko dla rozwoju bakterii; • Stosować odpowiedni, lekki krem w okresie letnim, do- stosowany do potrzeb skóry stóp, co pozwala zminima- lizować potliwość; • Regularnie skracać paznokcie – co 7-10 dni, aby zacho- wać odpowiednią długość. Krótsze paznokcie są bardziej odporne na urazy, takie jak złamania, oderwania czy po- wstanie krwiaków, a także zmniejszają ryzyko tworzenia się przestrzeni, w których mogą rozwijać się bakterie. Re- gularne skracanie paznokci pozwala utrzymać je w zdro- wym stanie i zapobiegać potencjalnym infekcjom; • W przypadku złamania czy zapowietrzenia paznokcia nie należy zaklejać go, a udać się do specjalisty; Fot. 3 Zakażenie w wyniku przenoszenia rekonstrukcjiFot. 4 Zakażenie w wyniku przenoszenia stylizacji, nieskracania paznokci. Odrost malowany był dodatkowo lakierem tradycyjnym4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 133 • W przypadku stosowania stylizacji hybrydowej na pa- znokciach, czyli nałożenia na hybrydowego lakieru, prze- strzegać zaleceń producenta, dotyczących regularnej wymiany stylizacji co 21 dni; • Regularnie stosować serum do paznokci i skórek – to po- może utrzymać ich elastyczność i zapobiega nadmierne- mu przesuszeniu. Nie tylko odpowiednia pielęgnacja zewnętrzna, ale także odpowiednie odżywienie organizmu jest istotne dla zdro- wych paznokci. Suplementacja witaminą D ma korzystny wpływ na ich kondycję. Witamina D odgrywa ważną rolę w procesach odnowy komórek, również w przypadku pa- znokci. Bakterie atakują osoby z obniżonym układem odpor- nościowym, a leczenie antybiotykami dodatkowo osłabia układ odpornościowy, czyniąc organizm bardziej podatny na inne infekcje. Wzmacnianie układu odpornościowego, prawidłowe nawadnianie i odżywianie organizmu mogą pomóc w skutecznym zwalczaniu infekcji. Zdrowa dieta, bo- gata w witaminy i minerały, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i minimalizowanie stresu są kluczo- we dla wzmocnienia układu odpornościowego. PODSUMOWANIE Regularne skracanie paznokci oraz wymiana stylizacji hy- brydowej co mniej więcej 3 tygodnie to nie tylko profilak- tyka, ale ważna praktyka w pielęgnacji paznokci. To proste działanie może pomóc w utrzymaniu ich w odpowiedniej długości, zapobiegać infekcjom i zachować estetyczny wy- gląd. Dodatkowo, suplementacja witaminą D wspomaga ogólną kondycję organizmu. Pamiętajmy, że odpowiednia pielęgnacja paznokci jest kluczowa dla zdrowia i estetyki. Paznokcie pełnią nie tylko funkcję ozdobną, ale są również ważnym wskaźnikiem ogólnego stanu zdrowia – jedną z ich głównych funkcji jest funkcja diagnostyczna. Dodatkowo, zadbajmy o odpowiednie odżywienie organizmu, które wpłynie na zdrowie i kondycję naszych paznokci. Zbilanso- wana dieta bogata w składniki odżywcze, takie jak witaminy, minerały i białka, będzie miała pozytywny wpływ na nasze paznokcie. Wreszcie, pamiętajmy o regularnych wizytach u specjalisty. Profesjonalny pedicurzysta lub specjalista ds. podologii może przeprowadzić skuteczne zabiegi, takie jak oczyszczanie paznokci, przycinanie i pielęgnacja skórek, które pomogą utrzymać nasze paznokcie w zdrowym stanie. Regularne wizyty pozwolą również skonsultować wszelkie problemy dotyczące paznokci i zasięgnąć profesjonalnej po- rady. Pamiętajmy, że zdrowe paznokcie są oznaką dobrego stanu organizmu. Niedobory witamin, złe nawyki, choroby czy zakażenia mogą wpływać na ich kondycję. ŹRÓDŁO FOTOGRAFII: Archiwum autora4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 135 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E Jolanta Madaj dyplomowany trycholog, ekspert w dziedzinie diagnostyki i pielęgnacji włosów oraz skóry głowy wykładowca, instruktor współautor i autor artykułów oraz skryptów o tematyce fryzjerskiej i trychologicznej, biegły sądowy w dziedzinie trychologii W ostatnich latach obserwujemy znaczny wzrost częstości występowania łysienia oraz derma- toz owłosionej skóry głowy zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Do licznych czynników wyzwa- lających zalicza się m.in. stres cywilizacyjny, niewłaściwą dietę, obciążenia genetyczne, za- burzenia hormonalne, uszkodzenia mikrobio- mu, spowodowane niewłaściwą pielęgnacją, zaburzenia mikrobioty jelitowej itp. Wszystko to poniekąd zarówno wymusza ciągłe udosko- nalanie trychologicznych metod zabiegowych, trychokosmeceutyków, jak i sięganie po coraz to bardziej innowacyjne metody diagnostyczne, w tym ultrasonografię wysokich częstotliwości. Stosowane dotąd trichoskopy o różnych właści- wościach technicznych umożliwiają rozróżnie- nie i diagnostykę poszczególnych patologii skó- ry głowy i łodygi włosa. Nie umożliwiają jednak obrazowania głębokości zmian, a co za tym idzie – idealnej lokalizacji danego problemu oraz ob- serwacji postępów zastosowanych terapii w po- szczególnych warstwach skóry. DIAGNOSTYKA ŁYSIENIA Wraz z rozwojem technologii, a także większą dostępnością do aparatury, ultrasonografia skó- ry staje się coraz bardziej powszechna. Wzrasta również liczba publikacji naukowych, poświę- conych ultrasonografii tkanek miękkich, w tym również skalpu i włosów. Obecnie do najczęściej wykorzystywanych przez trychologów metod diagnostycznych zali- cza się tricho- i dermoskopię. Wbudowane w nie kamery wyposażone są najczęściej w trzy różne rodzaje światła (LED, UV, polaryzacja/filtr pola- ryzacyjny) oraz różne możliwości powiększenia (najczęściej od 20x do 500x). Za pomocą tricho- skopii możemy obserwować i oceniać struktury naskórka, obszary okołomieszkowe i mieszkowe oraz łodygę włosa. Umożliwia to różnicowanie diagnostyczne dermatoz oraz różnych typów ły- sień. Załączone do urządzeń intuicyjne oprogra- mowanie pozwala na sporządzenie karty klienta wraz z dokładnym opisem i zdjęciami. Dużą zale- tą tej metody jest dostępność i stosunkowo niska cena kamer oraz ogólnodostępne szkolenia i ma- teriały dydaktyczne. Ultrasonografia wysokich częstotliwości do- piero wkracza do gabinetów trychologicznych. Jest to związane z innowacyjnością tej metody oraz ciągłą potrzebą dalszych badań, publikacji oraz szkoleń. Może też wydawać się, że nie jest metodą niezbędną, co z punktu rozwoju samej trychologii wydaje się założeniem błędnym. Zastosowanie ultrasonografii wysokich częstotliwości cieszy się coraz większą popularnością nie tylko w gabinetach der- matologicznych. Praktycy sięgają po USG podczas zabiegów z zakresu medycyny es- tetycznej, mikropunktury blizn, ale także w diagnostyce trychologicznej. Ta nieinwa- zyjna i bezbolesna metoda obrazowania tka- nek ułatwia zarówno rozpoznanie problemu, dobór technik zabiegowych, jak i kontrolę po- stępów i efektów zastosowanych terapii. Obrazowanie ultrasonograficzne w diagnostyce trychologicznej4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 136 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E PODSTAWY OBRAZOWANIA ULTRASONOGRAFICZNEGO Badanie ultrasonograficzne skóry można wykonać apa- ratami klasycznymi o minimalnej częstotliwości 15 MHz. W diagnostyce skóry głowy najczęściej wykorzystujemy specjalnie dedykowane urządzenia wysokich częstotliwo- ści od 20 MHz do 100 MHz, które umożliwiają zobrazowanie i rozróżnienie trzech warstw: naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej oraz mieszków włosowych, drobnych naczyń czy ujść poszczególnych gruczołów. Przed przystąpieniem do badania skalpu należy poznać podstawowe pojęcia, związane z obrazowaniem ultrasono- graficznym skóry. Echogeniczność Określa zdolność badanej struktury do odbijania fal dźwię- kowych wysokiej częstotliwości. Upraszczając, jest to ja- sność i ciemność poszczególnych obszarów: • jasne strefy (podwyższona echogeniczność/hiperecho- geniczność), cechować będą struktury zbite, twarde, mało uwodnione; • ciemne strefy (obniżona echogeniczność/hipoechoge- niczność), charakterystyczne będą dla struktur mięk- kich, uwodnionych; Dla przykładu, naskórek cechować będzie wysoka echo- geniczność. Skóra właściwa stanowi część o różnych stop- niach nasycenia, co uwarunkowane jest jej kondycją skóry, występowaniem naczyń, gruczołów czy zmian zapalnych. Tkanka podskórna to obszar o niskiej echogeniczności, z cechami podwyższonej echogeniczności w zakresie struktur łącznotkankowych. • hipoechogeniczne pasmo tuż pod echem wejścia (SLEB, subepidermal low-echogenic band), uściślając, hipoecho- geniczna warstwa tuż pod naskórkiem lub między skórą właściwą a tkanką podskórną. Najczęściej zauważamy ją w stanach zapalnych skóry oraz fotostarzeniu; • artefakty – fałszywe echa, które nie odpowiadają istnie- jącym strukturom anatomicznym lub prezentują je w nie- właściwej lokalizacji. W diagnostyce ultrasonograficznej skalpu duża obecność artefaktów w postaci fali odbitej od łodygi włosa czyni badanie nieco skomplikowanym. ULTRASONOGRAFICZNY OBRAZ SKÓRY GŁOWY Wykorzystując oprogramowanie ultrasonografu możemy dokonać pomiarów poszczególnych elementów skóry czy zmian. Badania potwierdzają anatomiczne zróżnicowanie grubości skóry głowy w poszczególnych obszarach. W czę- ści ciemieniowej i czołowej jest ona cieńsza niż w części potylicznej. Ultrasonograficzny obraz niezmienionej cho- robowo skóry skalpu pokazuje typową echogeniczność różnych warstw: hiperechogeniczny naskórek, skórę wła- ściwą o zróżnicowanej echogeniczności (niższej niż na- skórek), hipoechogeniczną tkankę podskórną z cienkimi hiperechognicznymi pasmami (tkanka łączna włóknista). Zwiększenie jej echogeniczności widoczne jest w przypad- ku chorób związanych z przerostem tkanki łącznej włókni- stej, a duże zmniejszenie w przypadku procesów zapalnych. Hiperechogeniczna powięź o jednolitej strukturze. W przy- padku procesów zapalnych powięzi obserwować będziemy porozciągane niewielkie hipoechogeniczne obszary. Fot. 1 Ultrasonograficzny obraz skóry, zdjęcie wykonane aparatem USG wysokich częstotliwości Naskórek To warstwa hiperechogeniczna i nieregularna. W litera- turze często określana mianem echa wejścia ze względu na tezę Altmeyera (1922), która została podważona przez późniejsze badania. Altmeyer stwierdził, że linia nie jest naskórkiem, a stanowią ją jedynie odbicia ech między że- lem a powierzchnią skóry, odbicia od naskórka i drobnych pęcherzyków powietrza. Nazwał ją echem wejścia. Grubość echa naskórkowego może być zróżnicowana. Ma na to wpływ np. obecność zmian chorobowych, czyli dermatoz. W łuszczycowym zapaleniu skóry głowy naskó- rek będzie pogrubiony, nierównomierny. W jego obrazo- waniu obserwować będziemy również hipoechogeniczne obszary związane z obecnością pęcherzyków powietrza w obrębie łuski. Fot. 2 Ultrasonograficzny obraz naskórka Skóra właściwa Cechuje się dużą zmiennością nie tylko ze względu na badany obszar (czoło-potylica), ale również ze względu na obecność naczyń krwionośnych, przydatków, stopnia 4 / 2023 Kosmetologia Estetyczna 137 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E nawodnienia, stanów zapalnych itp. W jej obrębie będziemy obserwować obszary zarówno o podwyższonej, jak i obni- żonej echogeniczności. W dermatozach: łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry, atopia, stan zapalny mieszków, obrazujemy pasmo SLEB o zróżnicowanej grubości, które jest wynikiem obrzęku skóry i nacieku zapalnego. Można je zaobserwować w gór- nych i dolnych warstwach skóry. W przypadku silnych sta- nów zapalnych w obrazowaniu ultrasonograficznym za- tarciu ulegają granice i warstwy skóry. Im silniejszy stan zapalny, tym trudniej je zobrazować. Analiza poszczególnych przypadków ułatwi zrozumienie przedstawionych aspektów. Wykazując się odpowiednimi umiejętnościami oraz cierpliwością, możemy w skórze właściwej zobrazować zróżnicowane położenie mieszka włosowego w zależności od fazy cyklu wzrostu włosa. W fa- zie telogenu lub spoczynku będzie to obszar powierzchow- ny, podnaskórkowy, a w fazie anagenu niemal na granicy między tkanką podskórną a skórą właściwą. W obrazowaniu różnicowym tego obszaru szczególną uwagę musimy zwrócić na obecność artefaktów w postaci pionowych hypoechogenicznych pasm w korelacji do zbli- żonych obrazowo mieszków włosowych. Fot. 3a) Artefakty i mieszki włosowe w obrazowaniu USG wysokich częstotliwości, b) hipoechogeniczne pasmo SLEB w łuszczycowym zapaleniu skóry PRZYPADEK 1 Łuszczyca Mężczyzna w wieku 64 lat. Nawrót aktywnego stanu zapal- nego po około 5 latach remisji. W aktywnej fazie choroby widzimy znacznie pogrubioną, nierównomierną, hiper- echogeniczną warstwę naskórka. Tuż pod nim znajduje się hipoechogeniczne pasmo SLEB, którego grubość wraz z odpowiednio zastosowaną terapią zaczyna ulegać znacz- nemu zmniejszeniu. Fot. 4 Łuszczyca: a) w obrazowaniu trichoskopowym b) ultrasonograficzny obraz łuszczycy w fazie aktywnej, c) dwa tygodnie po wykonaniu zabiegu trychologicznego a) b) a) b) c) Next >