< Previous1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 8 ARTYKUŁ EKSPERCKI E OD STAROŻYTNOŚCI PO DZIŚ Francja uważana jest za nowożytną ojczyznę aro- materapii, choć użycie substancji roślinnych o wła- ściwościach aromatycznych i terapeutycznych było znane w wielu kulturach już w starożytności. Egipcjanie znali technikę destylacji i wykorzysty- wali olejki eteryczne w celach perfumeryjnych, do pielęgnacji ciała, a także w obrzędach religijnych. Rzymianie stosowali olejek eteryczny lawendowy do dezynfekowania wody służącej do kąpieli nie- mowląt. Jednak prawdziwy rozwój aromaterapii jako systemu leczenia i pielęgnacji ciała rozpoczął się dopiero w XX w., gdy francuski chemik René- -Maurice Gattefossé w 1910 r. przypadkowo odkrył lecznicze właściwości olejku lawendowego, kiedy użył go do leczenia poparzenia. Jego badania nad olejkami eterycznymi zapoczątkowały rozwój no- woczesnej aromaterapii, a olejek lawendowy jest bodaj najbardziej znanym i najchętniej wykorzy- stywanym, tak w domowym zaciszu, jak w formu- łach kosmetyków. O EEK ETERYCZNY – AROMATYCZNA DUSZA ROŚLINY Olejek eteryczny to naturalna, aromatyczna sub- stancja roślinna, która jest pozyskiwana z róż- nych części roślin, takich jak kwiaty, liście, kora, korzenie, owoce, a także nasiona. W świecie ro- ślin jest niezbędny m.in. do przywabiania owadów zapylających, ochrony przed szkodnikami i drob- noustrojami. Dzieje się tak za sprawą lotnych związków chemicznych zawartych w olejkach, które nie tylko odpowiadają za charakterystycz- ny zapach danej rośliny, ale mają właściwości ochronne, bakterio- i wirusobójcze. Dla nas zaś olejki eteryczne to kopalnia związków chemicz- nych o właściwościach terapeutycznych. Olejek eteryczny nie jest olejem w tradycyj- nym sensie, ponieważ nie zawiera tłuszczu. Jest to substancja o wysokiej koncentracji, dlatego jego stosowanie wymaga ostrożności i odpo- wiednich dawek. W skład olejków eterycznych wchodzą różne związki chemiczne, takie jak terpeny, aldehydy, fenole, alkohole, ketony czy estry, które mają właściwości biologiczne, w tym A romaterapia to dziedzina fitoterapii, któ- ra zajmuje się badaniem i stosowanieô naturalnych olejków eterycznych pochodze- nia roślinnego w celach leczniczych i pielę- gnacyjnych. Aromaterapeuci często używają mieszanki olejków eterycznych, które mogą być stosowane do masażu, inhalacji, kompre- sów lub kąpieli. Aromaterapia – zastosowanie olejków eterycznych w pielęgnacji skóry Aleksandra Mielcarz konsultantka SPA, naturoterapeutka, refleksolożka i aromaterapeutka 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 9 ARTYKUŁ EKSPERCKI E przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, uspokajające, prze- ciwbólowe, modulujące nastrój i wiele innych. Dla przy- kładu, olejek eteryczny z liści szałwii Salvia officinalis ma w swoim składzie aż 300 aktywnych związków chemicz- nych. Nierozcieńczone olejki poddane dyfuzji szybko ulat- niają się i aromatyzują pomieszczenia lub służą do inhalacji, a trzeba zaznaczyć, że droga wziewna jest jedną z najsku- teczniejszych dróg ich stosowania w celach zdrowotnych. Podstawą skuteczności aromaterapii jest jej wpływ na układ limbiczny w mózgu, który odpowiada za emocje, pa- mięć i nastrój. Wdychanie zapachów olejków eterycznych może wpłynąć na nasze samopoczucie, poziom stresu oraz zdolność do koncentracji. Zaś w gabinecie kosmetycznym pozwalają na stworzenie odpowiedniego klimatu, sprzyja- jącego relaksowi i regeneracji. APLIKACJA NA SKÓRĘ Olejki eteryczne nie powinny być stosowane na skórę w for- mie nierozcieńczonej. Ich nośnikiem może być olej, np. mig- dałowy, kokosowy frakcjonowany, jojoba, lub odpowiedni składnik preparatów kosmetycznych. Olejki „lgną” do tłusz- czów, są lipofilne i mają zdolność przenikania przez skórę, szczególnie przez lipidową barierę naskórka. Są kompatybil- ne z lipidami w skórze, a ich cząsteczki są wystarczająco małe, często poniżej 500 daltonów, by pokonać tę barierę i dotrzeć do głębszych warstw skóry. Proces ten odbywa się zgodnie z gradientem przenikania, co oznacza, że olejek eteryczny przechodzi z miejsca o wyższym stężeniu (powierzchnia skó- ry) do miejsca o niższym stężeniu (głębsze warstwy skóry). Przenikanie olejków eterycznych przez skórę może od- bywać się poprzez dyfuzję przez naskórek, gdzie związki chemiczne w olejkach eterycznych, takie jak terpeny, np. limonen czy linalol, przechodzą przez warstwę rogową naskórka, wnikając do wnętrza skóry i docierając do skóry właściwej lub poprzez gruczoły skórne. Z racji niezwykle małej masy molekularnej, kosmetologia wykorzystuje substancje te nie tylko jako składniki aktyw- ne same w sobie, ale także jako promotory przenikania dla innych substancji, takich jak peptydy czy kwas hialuronowy. OLEJKI ETERYCZNE I ICH ZASTOSOWANIE W KOSMETOLOGII Każdy olejek eteryczny zawiera szereg substancji aktywnych, które mogą działać na skórę na poziomie komórkowym, wpływając na procesy regeneracyjne, działając przeciwza- palnie czy przeciwutleniająco. Oto niektóre zastosowania: Olejek lawendowy Lavandula angustifolia Olejek lawendowy, od zastosowania którego rozpoczęła się nowoczesna aromaterapia, to jeden z najczęściej stosowa- nych olejków eterycznych w kosmetologii. Zawiera takie związki, jak linalol i octan linalolu, które mają silne właści- wości przeciwzapalne, łagodzące oraz antyseptyczne. Sam linanol (C10H18O) jest jednym z najczęściej wystę- pujących związków chemicznych w olejkach eterycznych. Jego właściwości łagodzące na skórę są wynikiem jego struktury chemicznej oraz wpływu na różne mechanizmy biologiczne skóry. Działanie linalolu na skórę jest wielo- płaszczyznowe i obejmuje zarówno właściwości fizyczne, jak i biochemiczne, które przyczyniają się do łagodzenia podrażnień, redukcji stanów zapalnych oraz ogólnej po- prawy kondycji skóry. Jako naturalny terpenoid, może modulować odpowiedź zapalną poprzez wpływ na mecha- nizmy układu odpornościowego. Badania wykazują, że li- nalol hamuje produkcję prozapalnych cytokin, takich jak interleukiny (np. IL-6 i IL-1 β ), które są kluczowe w rozwoju stanów zapalnych w skórze. Działanie to może zmniejszać zaczerwienienie, opuchliznę i ból związany z zapaleniami skórnymi, takimi jak wyprysk, łuszczyca czy trądzik. Dodatkowo, dzięki zdolności do oddziaływania z recepto- rami GABA w układzie nerwowym, linalol może redukować reakcje bólowe i stanowić ulgę w przypadku podrażnionej skóry. W badaniach przeprowadzonych przez S.D.F.B. Macha- do i wsp. (2016), udowodniono, że linalol działa podobnie do niektórych leków uspokajających, co pozwala na złagodzenie objawów stresu, który może pogarszać stan skóry w przypad- ku takich chorób, jak egzema. Związek ten ma także działa- nie pośrednio nawilżające. Dzięki swoim właściwościom penetrującym, linalol może ułatwiać przenikanie innych substancji aktywnych do skóry, takich jak humektanty. Cho- ciaż mechanizm działania linalolu w kontekście nawilżenia nie został dokładnie zbadany, przypuszcza się, że jego struk- tura cząsteczkowa może wpływać na poprawę funkcji barie- rowej skóry, co zmniejsza transepidermalną utratę wody. Do licznych właściwości linalolu zawartego w olejku la- wendowym, należy zaliczyć także antyoksydację. Poprzez swoje właściwości neutralizujące wolne rodniki, może przyczyniać się do ochrony komórek skóry przed stre- sem oksydacyjnym i zmniejszać ryzyko uszkodzenia DNA, a tym samym spowalniać procesy starzenia skóry. Badanie przeprowadzone przez D.A. Schieber i wsp. (2012) wykazało, że linalol ma zdolność do obniżania poziomu peroksydacji lipidów w komórkach skóry, co wskazuje na jego potencjał w ochronie przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Olejek z drzewa Ho Cinnamomum camphora Choć mało znany, wykazuje podobne, a nawet silniejsze dzia- łanie łagodzące i regenerujące niż lawenda. Jest szczególnie wartościowy w kosmetykach do pielęgnacji skóry wrażliwej, podrażnionej i tłustej. Olejek z drzewa Ho, dzięki obecności eukaliptolu oraz alfa-terpineolu, wykazuje silne działanie an- tybakteryjne i przeciwgrzybicze. Jego stosowanie na skórze może pomóc w walce z infekcjami skórnymi, w tym trądzi- kiem, zapaleniami skóry wywołanymi przez bakterie, a także z grzybicą. Z badań wynika, że olejek może wspierać terapię trądziku, zmniejszając liczbę bakterii Propionibacterium acnes. 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 10 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Olejek z drzewa herbacianeoo Melaleuca alternifolia Olejek z drzewa herbacianego jest uznawany za jeden z naj- lepszych olejków o działaniu antybakteryjnym i przeciwgrzy- biczym. Zawiera w swoim składzie terpinolen, γ -terpinene oraz 1,8-cineol, które wykazują działanie przeciwzapalne i oczyszczające skórę. Badanie przeprowadzone przez Ellis i wsp. (2002) wykazało, że olejek herbaciany jest skuteczny w leczeniu trądziku, łagodzeniu stanów zapalnych i redukcji zmian skórnych wywołanych przez bakterie. Jego silne działanie przeciwgrzybicze, w przypadku grzybicy stóp, paznokci, kandydozie, zostało potwierdzo- ne w wielu badaniach naukowych. Jego składnik aktywny terpinen-4-ol działa poprzez uszkodzenie struktury błony komórkowej grzybów, powodując ich obumieranie. Terpi- nen-4-ol może także zakłócać procesy metaboliczne grzy- bów, np. zaburzając wytwarzanie niezbędnych do ich życia białek i kwasów nukleinowych. W efekcie grzyby stają się mniej zdolne do wzrostu i rozmnażania. Olejki cytrusowe i ich kluczowy związek chemiczny – limonen Limonen jest jednym z głównych składników chemicznych występujących w olejkach eterycznych ekstrahowanych z cytrusów, takich jak pomarańcza, cytryna, grejpfrut czy limonka. Jako terpen wykazuje wiele interesujących wła- ściwości biologicznych, w tym działanie przeciwstarzenio- we. Działa antyoksydacyjnie, wspomaga aktywność fibro- blastów, hamuje syntezę enzymów degradujących białka podporowe – elastazy i kolagenazy, a także wspiera mi- krokrążenie, przez co zwiększa dotlenienie komórek skóry i dystrybucję składników odżywczych. Olejki do walki z przebarwieniami Olejki eteryczne z krwawnika pospolitego, pietruszki, mar- chwi, bazylii, selera… po części brzmi jak przepis na danie kulinarne. Mają one jednak inny wspólny mianownik niż kulinaria – stanową naturalną oręż do walki z przebarwie- niami. Te i inne olejki wpływają hamująco na proces me- lanogenezy, przez co przyczyniają się do wyrównania ko- lorytu skóry. W badaniach przeprowadzonych na zlecenie Laboratoires Jerodia (2009) wykazano zmniejszenie synte- zy melaniny o 17% w odpowiedzi na zastosowany kompleks olejków eterycznych (z krwawnika, pietruszki, marchwi, bazylii, selera, golterii, drzewa różanego) oraz ekstrak- tów z lukrecji, mącznicy lekarskiej i aceroli, pod nazwą PWE®. Rozjaśnianie przebarwień i wyrównanie kolorytu skóry opiera się tu na kilku mechanizmach. Po pierwsze, mamy tu do czynienia z inhibitorami tyrozynazy, kluczo- wego enzymu w procesie melanogenezy (olejki eteryczne z krwawnika Achillea millefolium oraz pietruszki Carum pe- troselinum seed oil); po drugie, z tymczasowym „uśpieniem” melanocytów (marchew – Daucus carota sativa seed oil), a także z delikatnym działaniem keratolitycznym (golteria – Gaultheria procumbens leaf oil). Działanie wyżej opisanego kompleksu potwierdza się w badaniach satysfakcji (2015) – 100% badanych ochotników potwierdziło rozjaśnienie przebarwień po 28 dniach stosowania produktu. Rys. 1 Spektrofotometryczny pomiar ilości melaniny obecnej w prawidłowo funkcjonujących ludzkich melanocytach inkubowanych przez 10 dni w obecności badanego kompleksu Źródło: Archiwum własne autora BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA OLEJKÓW ETERYCZNYCH W KOSMETOLOGII Stosowanie olejków eterycznych w kosmetykach, jak wszelkich składników aktywnych, wiąże się z konieczno- ścią przestrzegania zasad. Certyfikat IFRA (International Fragrance Association) stanowi istotne narzędzie w zapew- nianiu bezpieczeństwa stosowania olejków eterycznych w kosmetykach z podziałem na ich kategorie, określając maksymalne dozwolone stężenia i wprowadzając regu- lacje w odniesieniu do różnych grup użytkowników. Zbyt wysokie stężenia olejków mogą wywołać podrażnienia. Dlatego tak ważne jest, aby olejki eteryczne były stosowane w odpowiednich stężeniach, szczególnie jeśli samodzielnie przygotowujemy mieszankę oleju bazowego z olejkami ete- rycznymi do wykonywanego masażu. Maksymalne stężenia olejków eterycznych w kosme- tykach to 1-2% w przypadku preparatów na twarz i 3-5% w produktach do ciała. Jest to zalecenie bardzo ogólne, a każdy surowiec należy rozpatrywać indywidualnie. Dla przykładu, maksymalne rozcieńczenie olejku z szałwii wy- nosi 0,4%. Istnieją także obostrzenia w stosowaniu olejków eterycznych na skórę dzieci (np. mięta pieprzowa, kamfo- ra), co producenci kosmetyków słusznie rozszerzają na ob- ostrzenia wobec stosowania ich przez kobiety w ciąży. Biorąc pod uwagę fakt, że kosmetyk przed wprowadzeniem na rynek jest poddany badaniom toksykologicznym, może- my czuć się bezpiecznie, wiedząc, że producent dochował zasad bezpiecznej formulacji produktu. Innym aspektem bezpieczeństwa jest czystość ekstrak- tu w postaci olejku eterycznego. Dlatego olejki eteryczne wykorzystywane w kosmetykach i szerzej – w aromaterapii, powinny pochodzić z upraw ekologicznych, aby wykluczyć ryzyko zanieczyszczeń chemicznych i zapewnić ich naj- wyższą jakość. W przypadku wszelkich ekstraktów roślin- nych warunki uprawy, tzw. terroir, klimat, sposób uprawy, 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 11 ARTYKUŁ EKSPERCKI E stosowanie lub nie środków ochrony roślin i inne czynniki ma ogromne znaczenie dla jakości ekstraktu, w tym olej- ków eterycznych pozyskiwanych z danej rośliny. Gwaran- cją najwyższej jakości, czystości i potencjału terapeutycz- nego wyciągu roślinnego jest certyfikat potwierdzający pochodzenie surowca z rolnictwa ekologicznego. Jeśli w składzie kosmetyku znajdzie się odpowiednia procentowa zawartość składników pochodzących z upraw ekologicznych i jednocześnie producent spełni szereg kryteriów dotyczących procesu produkcji, stosowanych opakowań itp., może uzyskać dla swojego kosmetyku cer- tyfikat produktu ekologicznego. Do najpopularniejszych należą COSMEBIO, ECOCERT czy BDIH. Rys. 1 Wiodące certyfikaty kosmetyków BIO Źródła: www.cosmebio.org, www.eurobiolab.com PODSUMOWANIE Aromaterapia w kosmetologii to dziedzina, która wykorzy- stuje potencjał olejków eterycznych do pielęgnacji skóry, leczenia jej chorób oraz spowalniania procesów starzenia. Właściwie dobrane olejki eteryczne mogą być skutecznym wsparciem w terapii przeciwzapalnej, regeneracyjnej czy antyoksydacyjnej. Zastosowanie olejków w kosmetykach pozwala na wprowadzenie naturalnych składników aktyw- nych, które wspomagają codzienną pielęgnację skóry i przy- spieszają procesy jej odbudowy. Ważnym elementem jest jednak zachowanie ostrożności. Olejki eteryczne muszą być stosowane w odpowiednich stężeniach, z zachowaniem ści- słych norm bezpieczeństwa, a ich jakość powinna być moni- torowana przez odpowiednie certyfikaty i standardy. BIBLIOGRAFIA 1. Hwang E, Kim H, Lee Y. Effects of Lavender Oil on Wound Healing. Journal of Essential Oil Research. 2016;28:448-454. 2. Ellis D, Tamiya S. Tea Tree Oil and Its Effects on Acne. Dermatology Times. 2002;23:54-58. 3. Xu J, Liu J, Wang Z. The Effect of Camphor and Its Derivatives on Wound Healing. Journal of Traditional Chinese Medicine. 2016;36:603-607. 4. Imai S, Okuyama T, Ohyama M. Chemical Composition and Antibacterial Ac- tivities of Essential Oil from Cinnamomum camphora. Journal of Essential Oil Research. 2003;15:305-308. 5. Bagot PA, Thorne J, Touchette P et al. The Anti-Inflammatory Effects of Linalool. International Journal of Aromatherapy. 2008;18:126-131. 6. Machado SDFB, Silva JR, Nascimento L, et al. Sedative and Anxiolytic Effects of Linalool. Phytotherapy Research. 2016;30:1118-1123. 7. Michalak M. Plant-Derived Antioxidants: Significance in Skin Health and the Ageing Process. International Journal of Molecular Sciences. 2022; 23(2):585. 8. Worwood VA. The Complete Book of Essential Oils and Aromatherapy. Novato: New World Library; 2016. 9. Laboratoires Jerodia, materiały własne. ZABIEG MODELOWANIA TWARZY KINÉPLASTIE ® Pionierski zabieg modelowania twarzy od PHYT’S w niczym nie przy- pomina klasycznych zabiegów kosmetycznych. To sesja treningowa dla twarzy, szyi i dekoltu, będąca bezbolesną i nieinwazyjną alternatywą dla zabiegów medycyny estetycznej. Swą nazwę̨ czerpie z greckiego Kinesis – ruch, oraz Plastês – modelowanie. Jest profesjonalną metodą masażu, bazującą na kinezyterapii oraz wysoce skutecznej pielęgnacji w oparciu o 100% naturalne, certyfikowane BIO, ekologiczne preparaty zamknięte w szklanych ampułkach – rozwiązanie opatentowane przez PHYT’S. MASAŻ POWITALNY Każda sesja zabiegu rozpoczyna się od masażu powitalnego, swoistej uwertury i koniecznego elementu każdego zabiegu PHYT’S. Połączenie relaksujących i drenujących technik manualnych sprawia, że skóra jest bardziej receptywna na preparaty, które zostaną zastosowane później. MASAŻ URZĄDZENIEM DERMOPHYT’S W drugiej fazie wykonujemy 18-minutowy zabieg modelowania z uży- ciem urządzenia Dermophyt’s. Fala akustyczna o częstotliwości 50 Hz lub 100 Hz umożliwia głęboką pracę na tkankach. Spięte i przykurczo- ne mięśnie są rozluźniane lub stymulowane do pracy w celu popra- wy ich napięcia. Uzyskujemy także efekt rozbicia tkanki tłuszczowej w niechcianych miejscach, rozluźnienia struktur, poprawy krążenia oraz szybszą odnowę komórkową. Efekt jest widoczny bezpośrednio po wykonanym zabiegu. TECHNOLOGIA W DŁONIACH Kolejnym etapem jest 20-minutowy masaż manualny „na sucho”. Ma- jąc dobrze przygotowane tkanki, możemy skutecznie wykonać masaż głębokotkankowy i dostosować intensywność, siłę i czas poświęcony danej partii. Masaż wygładza zmarszczki, działa liftingująco, podkre- śla naturalne rysy twarzy. Jest nieodzownym elementem terapii prze- ciwstarzeniowej, przeciwdziałającej wiotczeniu skóry. RELAKS I PIELĘGNACJA Nieodzownym elementem zabiegu jest pielęgnacja: 100% naturalna, certyfikowana BIO, ekologiczna, na bazie wysoce skoncentrowanych BIOkosmeceutyków, bez syntetycznych konserwantów, sztucznych substancji zapachowych czy barwników.1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 12 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Anna Tsankova ekspertka ds. estetyki skóry, laureatka międzynarodowych nagród w masażu twarzy, twórczyni innowacyjnych metod pielęgnacji, ceniona prelegentka i edukatorka, współpracuje z najlepszymi spa na świecie, podnosząc standardy branży kosmetycznej Kiedy patrzymy na czyjąś twarz, nie widzimy tylko zmarszczek lub zwiotczałej skóry. Widzi- my rezultaty przeciążonych mięśni, napięcia, zatrzymania wody z powodu ograniczonego przepływu limfy lub głębszych zmian struktu- ralnych zachodzących w całym ciele. Na przy- kład, pochylona postawa powoduje wysunięte do przodu ustawienie głowy, co zwiększa siłę grawitacji na tkanki twarzy, prowadząc do wiot- kości konturu twarzy lub linii żuchwy, głębokich bruzd nosowo-wargowych i zmarszczek na szyi. Przewlekłe napięcie mięśni szyi i ramion ogra- nicza przepływ krwi do twarzy, przyczyniając się do matowej cery i zwiększonego obrzęku. Na- wet zdrowie układu trawiennego odgrywa rolę w witalności twarzy. Gdy narządy wewnętrzne są ospałe, toksyny gromadzą się w organizmie, co prowadzi do stanu zapalnego, zatrzymania płynów i przekrwienia skóry. MASAŻ Twarz nie starzeje się w izolacji, a masaż oferuje jeden z najskuteczniejszych sposobów odwró- cenia widocznych efektów starzenia się poprzez oddziaływanie na połączone ze sobą systemy całego ciała. W przeciwieństwie do miejscowej pielęgnacji skóry, która wpływa tylko na najbar- dziej zewnętrzne warstwy skóry, masaż działa na wielu poziomach twarzy i ciała: • Manipulacja powięzią uwalnia ograniczenia, które naciągają struktury twarzy, poprawiając jej elastyczność. • Korekcja postawy zapobiega starzeniu się gra- witacyjnemu poprzez podnoszenie i ponowne ustawienie szkieletu ciała. • Drenaż limfatyczny usuwa nadmiar płynów i toksyn, które przyczyniają się do opuchlizny i matowej skóry. • Masaż trzewny może wspomagać funkcjono- wanie narządów, zmniejszając stan zapalny i promując czystszą, zdrowszą skórę. • Masaż skóry głowy i szyi uwalnia przewlekłe wzorce napięcia, które powodują asymetrię twarzy i przedwczesne starzenie się. Dzięki zrozumieniu i wykorzystaniu synergii mię- dzy technikami masażu twarzy i ciała możemy osiągnąć głębokie, długotrwałe ulepszenia este- tyki twarzy, nie tylko poprzez bezpośrednie „lecze- nie” twarzy, ale poprzez zajęcie się rolą całego ciała w procesie starzenia. Powięź, postawa, przepływ limfy, napięcie mięśni i funkcja trzewna odgrywa- ją ważną rolę i mogą przyczyniać się do starzenia się twarzy. Tylko kompleksowe podejście do masa- żu terapeutycznego jest kluczem do trwałego, na- turalnego odmłodzenia. W kosôetolooii estetycznej zabieoi od- mładzania koncentrują się głównie na rozwiązaniach w obszarze twarzy. ednak prawdziwego, długotrwałego odmłodzenia nie można osiągnąć, skupiając się tylko na tej okolicy. Okazuje się, że relacja między twarzą a ciałem jest bardzo zawiła a starzenie się to proces systemowy, który wpływa nie tylko na skórę, ale także na leżącą pod nią powięź, mięśnie, krążenie, funkcje limfatyczne, po- stawę, a nawet zdrowie narządów. Synergia twarzy i ciała w terapii masażu Fot. 1 Ocena zakresu ruchu stawu barkowego1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 13 ARTYKUŁ EKSPERCKI E POWIĘŹ Powięź, czyli ukryta sieć łącząca twarz i ciało — od stóp do mięśnia czołowego. Dlaczego ma to znaczenie dla terapeutów masażu? Powięź jest jedną z najbardziej pomijanych, a jedno- cześnie niezbędnych struktur w ciele. Ta trójwymiarowa sieć tkanki łącznej przeplata się przez mięśnie, kości, nerwy i na- rządy, łącząc twarz z resztą ciała w sposób, który jest często ignorowany w tradycyjnych zabiegach kosmetycznych. Zdrowa powięź jest nawodniona, elastyczna i adapta- cyjna, co umożliwia płynny ruch, optymalne krążenie i wsparcie strukturalne. Jednak ze względu na starzenie się, powtarzające się wzorce ruchu, stres i odwodnienie, powięź może stać się napięta, ograniczona i odwodniona, tworząc napięcie, które ciągnie struktury twarzy, prowa- dząc do obwisania, zmarszczek i asymetrii. Zrozumienie połączonej natury powięzi pomaga terapeutom docenić, w jaki sposób napięcie lub ograniczenia w odległych rejo- nach ciała mogą wpływać na twarz. Jednym z najbardziej przekonujących przykładów tego połączenia jest powierzchowna linia tylna (SBL, superficial back line), ścieżka powięziowa, która rozciąga się od powię- zi podeszwowej w stopach, wzdłuż tylnej części ciała i nad czaszką, do mięśnia czołowego na czole. Ponieważ powięź jest ciągłą siecią w całym ciele, problem w jednym obszarze może wpływać na odległe regiony, w tym na twarz. Zrozu- mienie połączonej natury powięzi wyjaśnia, dlaczego tech- niki uwalniania powięzi całego ciała mogą znacznie popra- wić rezultaty masażu twarzy. EWOLUCJA BADAŃ I TERAPII POWIĘZI Przez dziesięciolecia powięź była pomijana w medycynie i estetyce, uważana jedynie za bierną strukturę podporową. Jednak współczesne badania zrewolucjonizowały nasze rozumienie powięzi, pokazując, że odgrywa ona kluczową rolę w postawie, krążeniu, ruchu i starzeniu się. Endosko- powe obrazowanie żywej powięzi Jean-Claude’a Guimber- teau wykazało, że nie jest to sztywna struktura, ale płynna, adaptacyjna tkanka, co wzmacnia potrzebę delikatnych, ale ciągłych technik uwalniania powięzi. Dzięki włączeniu technik i rozciągania powięzi całego ciała terapeuci mogą uwolnić głęboko osadzone wzorce napięcia, przywrócić równowagę ciała i twarzy oraz pro- mować naturalny, młodzieńczy wygląd. ZŁA POSTAWA A STARZENIE SIĘ TWARZY I CIAŁA Postawa jest kluczowym czynnikiem determinującym sta- rzenie się twarzy i wygląd ciała, wpływając na wszystko – od napięcia mięśni po drenaż limfatyczny. Jeśli ciało jest nieprawidłowo ustawione, twarz również kompensuje to poprzez napięcie, asymetrię i zatrzymanie płynów. Typowe zaburzenia postawy, które przyspieszają starze- nie się twarzy, obejmują: • Postawa głowy wysunięta do przodu („szyja techniczna”). Naciąga powięź i mięśnie szyi karkowej, ogranicza prze- pływ krwi i limfy i może powodować ściąganie struktur twarzy w dół i tworzenie zwiotczałej linii żuchwy, głębokich zmarszczek i bólów głowy spowodowanych napięciem. • Garbienie się i ucisk klatki piersiowej. Zmniejsza przepływ tlenu i krążenie, pozbawiając komórki skóry składników odżywczych i prowadząc do matowej, odwodnionej skóry. • Nieprawidłowe ustawienie miednicy. Wpływa na krę- gosłup, ramiona i szczękę, powodując asymetrię twarzy i przedwczesne zwiotczenie. Jak korekcja postawy poprawia odmłodzenie twarzy Dzięki integracji technik masażu postawy terapeuci mogą unieść i wyrównać całe ciało, tworząc podstawę dla długo- trwałej młodości. Oto przykłady, w jaki sposób ukierunko- wany masaż może wspierać funkcje ciała: Fot. 2 Rozciąganie łydek i mięśni czworogłowych Fot. 3 Rozciąganie szyi i barkuARTYKUŁ EKSPERCKI E • Przywracanie ustawienia szyi i ramion poprawia drenaż limfatyczny, zmniejszając obrzęki. • Otwieranie klatki piersiowej i korygowanie wzorców od- dechu zwiększa natlenienie i krążenie, poprawiając pro- mienność skóry. • Równoważenie miednicy i kręgosłupa – tworzy równo- wagę mięśniową, zapobiegając nierównomiernemu sta- rzeniu się twarzy. MASAŻ TRZEWNY Połączenie jelit z twarzą Powięź trzewna, która otacza i łączy narządy wewnętrzne, jest często pomijana w zabiegach masażu estetycznego lub ciała. Jednak zdrowie układu trawiennego i metabolicznego odgrywa ważną rolę w starzeniu się twarzy. Napięcie w prze- ponie i żołądku naciąga kręgosłup, tworząc napięcie kom- pensacyjne, które wpływa również na linię żuchwy i szyję. • Słabe trawienie prowadzi do stanu zapalnego, powodując obrzęki, worki pod oczami i wypryski. • Zastój wątroby spowalnia detoksykację, co prowadzi do matowej, zmęczonej cery. Dzięki zastosowaniu delikatnych technik masażu trzew- nego terapeuci mogą: • Poprawić funkcjonowanie jelit, zmniejszając stan zapalny. • Poprawić krążenie krwi w twarzy, promując bardziej pro- mienną cerę. • Złagodzić napięcie w przeponie, poprawiając postawę i pracę oddechową — oba kluczowe dla przeciwdziałania starzeniu. PODSUMOWANIE Starzenie się nie polega tylko na wiotkości skóry i nie obja- wia się wyłącznie poprzez zmarszczki na twarzy. To proces obejmujący całe ciało, na który wpływają postawa, napięcie mięśni, zdrowie powięzi, funkcja limfatyczna i witalność organów. Poprzez rozluźnienie powięzi, wyrównanie posta- wy, masaż trzewny, drenaż limfatyczny, masaż skóry głowy i szyi możemy zapobiec starzeniu grawitacyjnemu, poprawić trawienia i detoksykację oraz złagodzić napięcia i wesprzeć lifting twarzy. Twarz jest prawdziwym odbiciem całego ciała, a traktując ją jako połączony system, możemy odblokować długoterminowe, naturalne rezultaty i odmłodzenie. ŻRÓDŁO FOTOGRAFII Slav Marinov1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 15 ARTYKUŁ EKSPERCKI E POJĘCIE PIĘKNA Co oznacza termin „piękne ciało”? Zygmunt Bau- man twierdzi, że piękno to doskonałość. Jest to taki stan rzeczy, w którym dokonanie jakiejkol- wiek zmiany, jest niepożądane i niewskazane. Osiągnięcie piękna jest kresem wszelkiego dzia- łania, ponieważ po pięknie nie ma już nic. Wyda- je się, że rola współczesnych kosmetologów i try- chologów polega na wskazaniu drogi ku pięknu w oparciu o dobrostan wielowymiarowego zdro- wia i atrakcyjność fizyczną. W humanistyczno-filozoficznym ujęciu kon- cepcji zdrowia i choroby, Hans Georg Gadamer podkreśla, że zdrowie istnieje w momencie jego trwania na swoistej niezauważalności. Dopiero gdy pojawia się choroba, powrót do zdrowia polega na "zapomnieniu że jest się cho- rym", a fakt troski o zdrowie stanowi "pierwotny fenomen bycia człowiekiem". Żeby wyjaśnić nasze postrzeganie emocji zapi- sanych w twarzy i kondycji włosów klientów, nale- ży wziąć pod uwagę fakt, że istnieje wiele aspektów, które pozwalają zamanifestować ślady przeżywa- nych sytuacji stresogennych. Czasem wizyta w ga- binecie kosmetologicznym lub trychologicznym jest końcową stacją rozładowania emocji lub uka- zania cierpienia zapisanego na skórze. KSZTAŁTOWANIE WŁASNEJ TOŻSAMOŚCI I KRYZYSY ZDROWOTNE MŁODEGO POKOLENIA W czasie wchodzenia w dorosłość, kształtuje się osobowość człowieka, która pośrednio wpływa na wyznaczone cele i wartości. Młody dorosły, wkraczając na drogę samorealizacji osobistej i zawodowej, uczy się radzenia sobie z problema- mi. Z analizy literatury przedmiotu i przeprowa- dzonych wywiadów wprowadzających do sesji dermokosmetycznej wyłania się często obraz człowieka borykającego się z niepokojem, z ni- skim poziomem wytrwałości w podejmowanych aktywnościach dla zdrowia i samoakceptacji. Pojawia się poczucie niepewności i dezorientacji w określaniu tego, co jest dzisiaj ważne, a co nie. Jonathan Haidt, amerykański psycholog spo- łeczny, a wcześniej Howard Gardner w 2014 r., na podstawie analizy licznych badań nad zacho- waniem młodego pokolenia adolescentów i osób u progu dorosłości, wskazują drastyczny spadek zainteresowania młodych ludzi życiem interak- tywnym w realu. Nieustrukturyzowany czas z przyjaciółmi drastycznie skurczył się w okresie dorastania, kiedy młodzież zamieniła zwykłe te- lefony na smartfony, czyli ok. roku 2000, podczas tzw. wielkiego przełączenia. Po „wielkim przełą- czeniu” spędzanie długich godzin na interakcji ze smartfonem, wstawianie postów w mediach społecznościowych, tworzenie filmików i kon- sumowanie treści pochodzących zarówno od obcych osób, jak i od znajomych stało się bardzo powszechne. Po 2015 r., według Haidt, dorastają- ca młodzież miała o wiele mniej czasu i motywa- cji do podejmowania wspólnych spotkań. Dostrojenie społeczne, rozumiane jako inte- rakcje „obserwuj, reaguj”, tworzą fundament rozwoju emocjonalnego. Młodzi dorośli, którzy doświadczyli braku więzi z rówieśnikami w realu (czas izolacji w pandemii odcisnął swoje piętno emocjonalne), więzi rodzinnych, w póżniejszych latach napotykają na emocjonalne trudności P iękno jest wartością, z którą mierzą się młodzi klienci gabinetów zdrowia i urody. Dyskurs urody ciała, ze szczególną uważno- ścią skierowaną na twarz i włosy, jest wszech- obecny we współczesnej kulturze. Osobnicza wrażliwość skóry twarzy, szyi i owłosionej skóry głowy klienta i determinuje dobór za- biegów zarówno w praktyce kosmetoloów, trychologów, jak i osób specjalizujących się w masażu. W przywróceniu homeostazy w powięzi głowy i twarzy istotną rolę odgry- wa znajomość technik czaszkowych. Waż- nyô eleôenteô pracy jest inspiracja do zmiany zachowań zdrowotnych. Neuromasaż, czyli rozmowa z układem nerwowym Sława Połoczańska-Godek dr n społ., kosmetolog, prof. WSEiT, od 2020 r. związana z Wyższą Szkołą Edukacji i Terapii K. Milanowskiej w Poznaniu, specjalista w zakresie pracy z tkanką miękką w przywróceniu zdrowia skóry i symetrii twarzy. Tworzy autorskie programy szkoleniowe z zakresu neuromasażu, autorka i współautorka książek, artykułów naukowych i branżowych webinarów, dotyczących zdrowia i estetyki twarzy 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 16 ARTYKUŁ EKSPERCKI E i wykazują niekonsekwencje w działaniu. Jako dorośli, zda- niem badaczy, są mniej zdolni do radzenia sobie z nieocze- kiwanymi wyzwaniami, nie potrafią regulować emocji czy podejmować decyzji w sytuacji ryzyka. Konflikt emocjonalny dotyka też dwóch potrzeb: pra- gnienia i tęsknoty, zarówno w kreowaniu własnej tożsamo- ści, jak i atrakcyjności. Tęsknotę rozumiemy jako potrzebę bycia bezpiecznym w grupie, a z drugiej strony samoroz- wojowi jednostki towarzyszy praonienie kreatywności, na- bierania orginalności, wyjatkowości. W tym miejscu pojawia się konflikt wartości człowieka jako istoty społecznej. Jak sugeruje Zygmunt Bauman, na- rasta lęk przed wyodrębnieniem w grupie społecznej i co za tym się kryje – ryzyko rozmazania swojej indywidualno- ści. Próby zrównoważenia obu wartości w dobie ogólnego kryzysu emocjonalnego młodego pkolenia zawsze znajdą napięcie w ciele człowieka. PSYCHOSOMATYKA Aspekt psychokosmetologii i psychodermatologii Psychosomatyka, psychokosmetologia i psychodermato- logia to terminy, które przewijają się w opisie dobrostanu klienta w gabinecie kosmetologiczno-trychologicznym. Psychokosmetologia Rozumiana jest jako subiektywne odczuwanie świądu na skórze lub bólu twarzy pochodzenia idiopatycznego, czyli niemającgo wyraźnego czynnika wywołującego zmiany. Młoda osoba, zgłaszająca rozdrażnienie spowodowane zmęczeniem, zmianami temperatury, silnym wiatrem lub przebywaniem w miejscu przeciągu, skarży się na od- czuwanie pieczenia na twarzy, świądu lub bólu. Odczucia te mogą być zmienne w natężeniu. Świąd związany jest z aktywacją zakończeń nerwowych w skórze poprzez różne mediatory prozapalne Przewlekły stały ból wymaga kon- sultacji lekarza neurologa lub psychodermatologa. Psychodermatologia W tym przypadku nakładają się dwie determinanty wy- wołujące świąd i ból. Są to zachowania kompulsywno-ob- sesyjne i samouszkodzenia skóry albo dermatoz, które wywołują odczucia silnego świądu lub bólu. Swędzenie definiuje się jako nieprzyjemne uczucie na skórze, które powoduje chęć drapania. Drapanie tymczasowo łagodzi uczucie swędzenia poprzez aktywację włókien czuciowych bólu, które mogą hamować uczucie swędzenia na poziomie rdzenia kręgowego. Przewlekłe uczucie swędzenia może prowadzić do uporczywych reakcji drapania, które mani- festuje się mechanicznym uszkodzeniem skóry. Czynnikiem wywołującym zmiany reaktywności na bodźce może być jednostka autoimmunologiczna, alergi- zująca lub autoimmunologiczna wywołująca nadmierną keratynizację keratynocytów, chorób skóry wywołanych pasożytami, które mogą powodować dyskomfort w odbio- rze wrażeń czuciowych. Drapanie prowadzi do mikroura- zów skóry, co wywołuje ból, ranę i gojenie. W końcowej fazie gojenia występuje odczuwanie świądu. Fizjologiczna reak- cja na ostry stres angażuje dwa układy: współczulny układ nerwowy i układ hormonalny. Gdy kosmetolog rozważa kryteria piękna poprzez pro- porcję zapisaną w twarzy, gładką skórę i kondycję sktuk- tury jednostki włosowo-łojowej, doświadcza dysonansu poznawczego na widok ciała zmienionego na skutek samo- uszkodzeń lub zaburzeń natury psychosomatycznej. Neuro- tic excoriations, dermatotillomania, czyli samouszkodzenia o podłożu nerwicowym, mogą być zainicjowane przez nie- znacznie nasilone swędzenie. W rezultacie tego powstaje błędne koło swędzenia i drapania (itching-scratching cycle), czego przykładem może być trądzik z zadrapania, przeczo- sowy, psychogenny, neurogenny (acne excoriee). Samouszkodzenia pełnią w życiu osób zadających sobie cierpienie fizyczne wiele funkcji. Służą one regulacji na- pięcia, lęku, radzeniu sobie z gniewem, poczuciu kontroli nad swoim życiem, demonstrowaniu i wyrażaniu wobec siebie własnych doświadczeń, ponownemu przeżywaniu urazu, nawiązaniu kontaktu z innymi, wywieraniu wpły- wu na innych. Skóra zmieniona dermatologicznie często manifestu- je przyjęty sposób radzenia sobie w sytuacjach złożonych społecznie. Zachowania autodestrukcujne przynoszą, pa- radoksalnie, chwilową ulgę w cierpieniu – znoszą ból psy- chiczny, z którym cierpiącej osobie trudno poradzić sobie w inny sposób. Trichodynia to dolegliwość określana jako „ból włosów”, związana jest z odczuwaniem pieczenia, świą- du i właśnie bólu w trakcie dotykania włosów. Jej przyczyny jak dotąd nie zostały dokładnie poznane. Trichodynia rozu- miana jest jako nadwrażliwość skóry głowy, występowanie nieprzyjemnych odczuć w odpowiedzi na neutralne bodź- ce. Jest dosyć częstą dolegliwością, dotyczącą nawet 45% populacji osób dorosłych. Może być wywołana przez bodź- ce zarówno endo-, jak i egzogenne, do których należą m.in. stres emocjonalny, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, nieprawidłowo dobrana pielęgnacja skóry głowy i włosów, również niedobory żywieniowe i czynniki środowiskowe: promieniowanie UV. Wrażliwość skóry głowy może być również wywołana neuralgią nerwu trójdzielnego, neu- ralgią nerwu potylicznego. Etiologia trichodynii nie jest do końca znana. Jeden z rozpatrywanych czynników to nad- mierna produkcja neuropeptydu, nazwanego substancją P (SP), ale również choroby psychiczne czy zaburzenia żywie- niowe, skutkujące brakiem substancji odżywczych Neuropeptyd – substancja P, jest uwalniany z zakończeń nerwowych. Uważa się, że zmiany w ilości syntetyzowa- nego SP w zakończeniach nerwowych mieszków włoso- wych mogą prowadzić do bólu i pieczenia. Mieszki włosowe 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 17 ARTYKUŁ EKSPERCKI E unerwione są niezmielinizownymi włóknami nerwowymi, usytuowa- nymi wokół komórek macierzystych mieszków włosowych. Te włókna ner- wowe zawierają neuropeptydy: SP oraz peptyd związany z genem kalcytoniny (CGRP). Peptydy odgrywają zasadniczą rolę w procesie regulacji wzrostu wło- sów. Są związane z neuronalnymi sta- nami zapalnymi (np. w skórze głowy, prowadzącymi do wypadania włosów), podczas których następuje uwolnie- nie mediatorów prozapalnych związa- nych z bólem neuropatycznym. SP jest również zaangażowany w modyfikację cyklu wzrostu włosa, np. powodowa- nej stresem, poprzez oddziaływanie na komórki tuczne ( za: M.A. El-Hamd i wsp. 2022). NEUROMASAŻ DLA ZDROWIA Na funkcje metaboliczne skóry i dobre samopoczucie ma wpływ krążenie (na- czynia krwionośne, żylne i limfatyczne), a także unerwienie przywspółczulne i współczulne. Informacje płynące z oto- czenia mogą mieć charakter zmysłowy, sensoryczny, hormonalny, refleksogen- ny lub emocjonalny. Różne połączone między sobą ośrodki zarządzają aktyw- nością autonomiczną naszego organi- zmu na poziomie rdzenia kręgowego, pnia mózgu, móżdżka i mózgu. Odruchy to najprostsza i najszybsza forma odpowiedzi na bodźce, ponie- waż angażują one ograniczoną liczbę neuronów. Bicie serca oraz rytm odde- chu są sterowane za pomocą odruchów. Znany jest również odruch ściśnięcia szpary oka w odpowiedzi na nagły bo- dziec mechaniczny, np. ukłucie rzęsą, lub bodźca chemicznego, np. promie- niowania słonecznego czy podrażnie- nia kosmetykiem brzegów powiek. Spośród nerwów czaszkowych wy- różniamy dwa kluczowe nerwy czasz- kowe, które odgrywają istotną rolę w regulacji emocji i niwelowaniu skutków permanentnego stresu. Pierwszy z nich – najważniejszy w psychokosme- tologii, to nerw błędny, następnie nerw trójdzielny i nerw twarzowy. Chroniczna potliwość skóry, uczucie ucisku w żołądku, tachykardia i/lub poczucie lęku manifestują za- burzenie równowagi homeostazy w górnych kwadrantach ciała. Wzmożone napięcie mięśni w układzie stamato- gnatycznym generuje neuralgie nerwu trójdzielnego. Ru- chliwość w tkance miękkiej ma dwa aspekty: jak daleko możemy przesunąć daną część struktury powięziowo- -mięśniowej i ile wysiłku (wydatku energetycznego) jest wymagane, by przejść każdą fazę ruchu. Fot. 1-2 Techniki relaksacji powięzi szyi Fot. 3 Opracowanie punktów spustowych mm. pochyłych. Celem jest rozluźnienie mięśniowo-powięziowe tylnej strony szyi oraz obniżenie łopatki Fot. 4 Technika dynamiczna recoil (odskoku). Rotacja tkanek w kierunku kości jarzmowej, a) na zakończenie ruchu, b) wprowadza się technikę wibracji. Celem jest uwolnienie napięć mięśni żwaczy i stymulacja drenażu chłonki tej okolicy Fot. 5 Rozluźnienie tkanek głębokich w okolicy ucha i powięzi przyuszniczo-żwaczowej, a) trakcja powięzi skroniowej i wykonanie mobilizacji uciskowej przyśrodkowej strony małżowiny usznej, b) trakcja powięzi skroniowej i wykonanie naprężania membran małżowiny usznejNext >