< Previous1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 129 ARTYKUŁ PROMOCYJNY P Nowoczesne urządzenia polskiego producenta Criss umożliwiają pracę w oparciu o tlen tech- niczny w zakresie ciśnienia od 0 aż do 8 barów, co stwarza nowe możliwości zabiegowe i pozwa- la na ich bezpieczne wykonywanie nawet u osób z cerą wrażliwą i naczyniową. Warto zaznaczyć, że w otaczającym nas powietrzu znajduje się je- dynie ok. 21% tlenu, podczas gdy czystość tlenu technicznego sięga aż 99,7%, co znacząco zwięk- sza skuteczność terapii w porównaniu z korzy- staniem ze sprężarek czy kompresorów. WSZECHSTRONNOŚĆ ZASTOSOWAŃ Wykorzystanie tlenu w kosmetologii profesjo- nalnej to krok milowy w pielęgnacji skóry. Od- powiednie urządzenia pozwalają na wykonanie takich zabiegów, jak: • Oxybrazja. Innowacyjny peeling wodno-tle- nowy, który oczyszcza, dotlenia i odmładza skórę, czyniąc ją promienną i napiętą. • Infuzja tlenowa. Metoda, która aplikuje i wpro- wadza substancje aktywne w głębsze warstwy skóry, wzmacniając efekt odmładzający i rege- neracyjny. • Masaż tlenowy. Ekskluzywna technika sty- mulująca mikrokrążenie i poprawiająca meta- bolizm komórkowy. TRYCHOLOGICZNE KORZYŚCI TERAPII TLENOWYCH Dotlenienie komórek skóry głowy stanowi po- tężne wsparcie w leczeniu dermatoz oraz takich problemów, jak łojotok, łupież, nadmierne wy- padanie włosów czy osłabienie cebulek. Infuzja tlenowa skutecznie dostarcza do mieszków wło- sowych substancje odżywcze, pobudzając je do wzrostu i regeneracji, natomiast oxybrazja sta- nowi skuteczną metodę higienizacji skóry głowy. ZAAWANSOWANE TERAPIE CIAŁA Nie tylko twarz i włosy mogą czerpać korzyści z terapii tlenowych. Innowacyjne zabiegi na cia- ło pomagają w: • redukcji cellulitu i poprawie sprężystości skóry, • przyspieszaniu regeneracji blizn i rozstępów, • poprawie mikrokrążenia, co wpływa na ogól- ną kondycję skóry. TLEN TECHNICZNY – KLUCZ DO SUKCESU TERAPII Jakość tlenu wykorzystywanego w kosmetologii ma kluczowe znaczenie. Używanie tlenu technicz- nego o wysokiej czystości w urządzeniach Criss zapewnia skuteczność oraz maksymalne bezpie- czeństwo zabiegów, podnosząc ich efektywność i wydłużając trwałość rezultatów pielęgnacyjnych. BEZPIECZEŃSTWO I PROFESJONALIZM Profesjonalni kosmetolodzy i trycholodzy po- winni przestrzegać kilku kluczowych zasad, aby maksymalnie wykorzystać potencjał zabiegów tlenowych: • korzystać z bezpiecznych urządzeń renomo- wanych producentów, takich jak Criss, • indywidualnie dostosowywać parametry za- biegowe do potrzeb klienta, • dbać o regularne serwisowanie sprzętu, aby zapewnić najwyższą jakość usług. Technologie pielęgnacyjne oparte na tlenie to przyszłość branży beauty. Ich skuteczność i bez- pieczeństwo sprawiają, że stają się niezastąpio- nym narzędziem w gabinetach profesjonalistów. Nowoczesne urządzenia firmy Criss umożli- wiają realizację kompleksowych terapii, dając specjalistom możliwość kreowania indywidu- alnych, wysoko skutecznych procedur zabiego- wych – odpowiednich nawet dla skór wrażliwych i naczyniowych. W spółczesna branża beauty nieustannie poszukuje innowacyjnych metod, które nie tylko podnoszą jakość usług, ale także zapewniają klientom spektakularne rezultaty. ednyô z najdynamiczniej rozwijających się trendów jest wykorzystanie czystego tlenu w zaawansowanych terapiach kosmetycznych, trychologicznych i pielęgnacyjnych ciała. TLEN W ZABIEGACH KOSMETYCZNYCH I TRYCHOLOGICZNYCH idia Witusik kosmetolog, kierowniczka działu szkoleń, instruktorka Criss Biuro i Centruô Szkoleniowe Aycoô Criss ul. Rzemieślnicza 9 05-070 Sulejówek +48 22 777 40 45 marketing@aycom.pl criss.pl AYCOM.CRISS aycom_criss1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 131 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Justyna Dąbrowska kosmetolog kliniczny, trycholog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, specjalizuje się w nowoczesnych terapiach przeciwtrądzikowych oraz schorzeń skóry głowy, ma bogate doświadczenie w doborze indywidualnych metod pielęgnacyjnych, dostosowanych do potrzeb skóry i włosów Eliminacja komórek starych jest ściśle związana z ich odpornością na apoptozę, czyli kontrolowaną śmierć komórki. Komórki stare (D – stare, Deleta- rius – szkodliwe), inaczej mówiąc „komórki zombie” charakteryzują się innym fenotypem niż komórki zdrowe – mówimy tu o tzw. fenotypie SASP proza- palnym. Komórki te wydzielają cytokiny oraz czą- steczki sygnałowe wpływające na przyspieszenie procesów starzeniowych innych komórek. Wsku- tek tego powstaje przewlekły stan zapalny, który ma znaczący wpływ na starzenie się skóry. Regu- larne stosowanie senolityków bądź senostatyków może kontrolować stan zapalny, ilość komórek sta- rych, a tym samym opóźnić procesy starzeniowe. TEORIE STARZENIA SIĘ SKÓRY Teoria wolnych rodników Jedną z najstarszych, ale wciąż aktualnych teorii jest hipoteza wolnych rodników, zaproponowana przez prof. Denhama Harmana w 1956 r. Zgod- nie z tą teorią, wolne rodniki, będące cząstkami o niesparowanych elektronach, mają zdolność uszkadzania komórek organizmu, w tym komó- rek skóry. Wolne rodniki powstają naturalnie w wyniku procesów metabolicznych, natomiast ich nadmierna ilość może prowadzić do przy- spieszonego starzenia. Uszkadzają one organel- la komórkowe, w tym mitochondrium i jądro komórkowe, co prowadzi do ich dezaktywacji i śmierci komórki. Dzisiejsze badania donoszą, że teorię tę powinniśmy rozszerzyć nie tylko o wol- ne rodniki, ale również reaktywne formy tlenu (ROS, reactive oxygen species) oraz reaktywne formy azotu (RNS, reactive nitrogen species). Przewaga wolnych rodników w organizmie przyspiesza procesy starzeniowe, w tym starzenie skóry. Wolne rodniki uszkadzają kolagen, elastynę oraz inne włókna podporowe skóry, powodując utratę jędrności i elastyczności. Z tego powodu substancje działające przeciwutleniająco mogą pomóc w opóźnianiu procesów starzenia, neutra- lizując szkodliwe działanie wolnych rodników. Teoria starzenia komórkowego Komórkowa teoria starzenia się zakłada, że w miarę starzenia organizmu, w tym skóry, w ko- mórkach gromadzą się „komórki senescencyjne”, czyli komórki stare, które utraciły zdolność do dzielenia się. Są one niefunkcjonalne i charak- teryzują się zmienionym fenotypem niż komórki funkcjonalne – są większe, mają inne właściwo- ści, w tym ziarnistości. Komórki te, mimo że nie dzielą się, nadal pozostają aktywne metabolicz- nie i wytwarzają szkodliwe substancje, takie jak cytokiny, które w konsekwencji mogą prowadzić do stanu zapalnego. Komórki senescencyjne gro- madzą się w tkankach, w tym w skórze, w wyniku czego dochodzi do narastającego stanu zapalne- go. Ten przewlekły stan zapalny sprzyja uszko- dzeniu zdrowych komórek, co przyspiesza pro- cesy starzenia i prowadzi do utraty funkcji skóry. Choć część komórek senescencyjnych może jednak odgrywać pozytywną rolę, np. w różnico- waniu keratynocytów, są to tak zwane komórki H-senscencyjne, z ang. helpers, pomocnicze. STARZENIE SIĘ SKÓRY GŁOWY Jednym z markerów starzejącej się komórki jest wzrost aktywności związanej ze starzeniem beta- -galaktozydazy (SA-β-gal, senescence associated β-galactosidase), wzmożona ekspresja wszystkich inhibitorów cyklu komórkowego p21 i p16 oraz wy- dzielany przez szkodliwe komórki D-senescencyjne fenotyp wydzielniczy związany ze starzeniem się (SASP, senescence-associated secretory phenotype). Fenotyp wydzielniczy SASP może obejmować: • cytokiny prozapalne, proapoptotyczne, indu- kujące insulinooporność, takie jak czynnik martwicy nowotworów (TNF α , tumor necrosis factor α), interleukiny (IL-) 2, -6, -8 i inne, • chemokiny, • metaloproteinazy macierzy (MMP, matrix me- talloproteinases), trawiące m.in. kolagen, • egzosomy. S tarzenie się organizmu to proces fizjolo- oiczny. Z wiekiem, komórki, w tym skóry głowy, zaczynają wchodzić w stan senescen- cji, co wpływa na ich zdolność do regenera- cji i utrzymania zdrowych struktur, w tyô mieszków włosowych. Senescencja to proces starzenia komórkowego, w którym komórki tracą zdolność do dzielenia się i regeneracji, stając się mniej funkcjonalne. Starzenie się skóry głowy a wypadanie włosów Artykuł powstał przy współpracy merytorycznej z prof. dr hab. n. med. Magdaleną Górską- Ponikowską1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 132 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Składniki SASP wytwarzane przez komórki D-starzejące się zależą od: typu komórki, która się zestarzała, oraz przy- czyny starzenia się: stres mechaniczny, radioterapia bądź chemioterapia. SENOLITYKI – PRZEŁOM W WALCE ZE STARZENIEM SIĘ SKÓRY? W odpowiedzi na teorię starzenia komórkowego, naukowcy opracowali tzw. senolityki – substancje, które mają na celu usuwanie komórek senescencyjnych, czyli komórek sta- rych. Senolityki to substancje, które kierują komórki stare na drogę apoptozy, czyli na zaprogramowaną śmierć komór- ki – w komórkach, które już nie pełnią swojej funkcji w orga- nizmach, a ich obecność przyspiesza procesy starzenia. Równie ważną rolę odgrywają senostatyki – związki hamujące konwersję do komórek senescencyjnych. Zapo- biegają one transformacji młodszych, aktywnych komórek w komórki senescencyjne. Działają one poprzez różne me- chanizmy, takie jak modulowanie szlaków sygnałowych, które kontrolują proces starzenia, a także zmniejszają pro- dukcję szkodliwych czynników prozapalnych, które wy- dzielają komórki w stanie senescencji. Tego typu substancje wykazują obiecujący potencjał, nie tylko w kontekście starzenia się skóry, ale również w lecze- niu chorób związanych z procesem starzenia oraz w choro- bach nowotworowych. MECHANIZMY STARZENIA SIĘ SKÓRY GŁOWY Zmiany w cyklu wzrostu włosa Starzenie się skóry głowy, wpływając na mieszki włosowe, skutkuje zaburzeniem cyklu wzrostu włosa: skrócenie fazy anagenu, czyli czasu, w którym zachodzą liczne podziały komórkowe, wskutek czego dochodzi do stymulacji wzro- stu włosa oraz wydłużenia fazy telogenu (spoczynku). Taki mechanizm prowadzi do przerzedzenia włosów, szczegól- nie w okolicy korony, oraz znacząco osłabia włosy. Skrócenie fazy anagenu, która jest okresem intensywne- go wzrostu włosa, ma istotny wpływ na liczbę komórek ma- cierzystych znajdujących się w mieszku włosowym. Faza anagenowa to czas, w którym włos wykształca się i rośnie, a komórki macierzyste w mieszku włosowym odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu tego procesu. Są one odpowie- dzialne za produkcję nowych komórek, które przekształca- ją się w komórki tworzące trzon włosa. Jeśli faza anagenu ulega skróceniu, oznacza to, że cykl wzrostu włosa jest zaburzony i krótszy. To z kolei prowadzi do mniejszej aktywności komórek macierzystych, ponieważ mają one mniej czasu na regenerację i produkcję nowych komórek. Zmniej- szona liczba komórek macierzystych skutkuje ograniczoną zdolnością do odnowy włosów, co może prowadzić do ich osła- bienia i wypadania. Długotrwałe skrócenie fazy anagenu może zatem prowadzić do trwałych uszkodzeń mieszków włosowych, zmniejszając zdolność do produkcji nowych włosów, a w konse- kwencji może przyczynić się do problemów takich jak łysienie. Zmniejszenie produkcji melaniny Siwienie włosów jest naturalnym procesem fizjologicznym. Coraz częściej proces ten przebiega przedwcześnie, nawet u osób po 20. roku życia. W fazie anagenowej, czyli fazie ak- tywnego wzrostu włosa, w mieszkach włosowych i cebulce włosowej znajduje się mniejsza liczba melanocytów, co jest jednym z głównych czynników prowadzących do siwienia. Zwiększona produkcja reaktywnych form tlenu oraz stresu oksydacyjnego w obrębie mieszka włosowego przyczynia się do uszkodzenia melanocytów – komórek odpowiedzialnych za produkcję melaniny. Czynnikiem nasilającym ten proces jest promieniowanie UV, które jest głównym czynnikiem generowania szkodliwych działań wolnych rodników. Z cza- sem, w wyniku tego procesu, melanocyty mogą ulegać apo- potozie, czyli zaprogramowanej śmierci komórki, co prowa- dzi do stopniowej utraty pigmentu włosa. Spadek elastyczności i nawilżenia skóry głowy Z wiekiem, skóra traci swoją naturalną elastyczność z po- wodu spadku poziomu kolagenu i elastyny, które odpowia- dają za sprężystość i napięcie skóry. Mniej elastyczna skóra głowy może utrudniać prawidłowe funkcjonowanie miesz- ków włosowych, co skutkuje ich osłabieniem. Zmniejszona elastyczność sprawia, że mieszki włosowe mogą się kur- czyć, a krążenie krwi w skórze głowy – kluczowe dla do- starczania składników odżywczych, budulcowych i tlenu do mieszków włosów – może być mniej efektywne. To z ko- lei prowadzi do zmniejszenia tempa wzrostu włosów oraz ich osłabienia, co może przyczynić się do ich wypadania. Procesom starzenia towarzyszy również zmniejszona produkcja sebum, która pomaga utrzymać odpowiedni po- ziom nawilżenia skóry głowy. Niedobór nawilżenia spra- wia, że skóra głowy staje się sucha, podrażniona i bardziej podatna na stany zapalne. Tego rodzaju zmiany mogą pro- wadzić do zaburzenia równowagi mikroflory skóry, co z ko- lei wpływa na mieszki włosowe. Sucha skóra głowy może również prowadzić do łupieżu, swędzenia, a nawet stanu zapalnego, co negatywnie wpływa na kondycję włosów i może przyczynić się do ich wypadania. Zmiany hormonalne Spadek poziomu estrogenów u kobiet oraz wzrost aktyw- ności enzymu 5-alfa-reduktazy u mężczyzn są kluczowy- mi czynnikami prowadzącymi do miniaturyzacji miesz- ków włosowych, co jest głównym mechanizmem łysienia androgenowego. U mężczyzn ten proces ma swoje źródło w hormonach płciowych, a w szczególności w działaniu te- stosteronu i jego pochodnej – dihydrotestosteronu (DHT, di- hydrotestosterone). Na skutek przekształcenia testosteronu w dihydrotestosteron, pod wpływem enzymu 5-alfa-reduk- tazy dochodzi do miniaturyzacji mieszków włosowych, czyli stopniowego przerzedzenia i ścieńczenia włosów, wskutek czego możemy mówić o łysieniu androgenowym typu mę- skiego. DHT oddziałuje na mieszki włosowe, szczególnie te 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 133 ARTYKUŁ EKSPERCKI E w okolicach czoła, skroni i korony głowy. To właśnie w tych obszarach mieszki są wrażliwe na działanie DHT, co powo- duje, że stają się one coraz mniej aktywne, a włosy rosną coraz słabsze i cieńsze. Z czasem, w wyniku długotrwałe- go działania DHT, mieszki włosowe ulegają miniaturyzacji, a w końcu mogą zaniknąć, co prowadzi do trwałego łysienia. U kobiet, spadek poziomu estrogenów, który występuje szczególnie w okresie menopauzy, również może prowa- dzić do miniaturyzacji włosów. W wyniku obniżonego po- ziomu estrogenów, kobiety mogą doświadczyć zwiększone- go wypadania włosów oraz ich stopniowego przerzedzania, szczególnie na czubku głowy. Co ciekawe, komórki D-senscencyjne pochodzące ze skalpu pacjentów podlegających łysieniu androgenowemu są bardziej wrażliwe na działanie DHT w porównaniu z ko- mórkami normotypowymi. KONSEKWENCJE STARZENIA SIĘ SKÓRY GŁOWY DLA WŁOSÓW Miniaturyzacja mieszków włosowych Miniaturyzacja mieszków włosowych to proces, w którym mieszki włosowe stają mniej zdolne do produkcji zdrowych, grubszych włosów. W wyniku tego procesu, włosy stają się cieńsze, słabsze, a ich cykl wzrostu – w tym długość fazy ana- genowej – jest skrócony. W efekcie, na głowie pojawiają się co- raz cieńsze włosy, które w konsekwencji mogą zaniknąć, pro- wadząc do łysienia. Miniaturyzacja jest szczególnie widoczna u mężczyzn, w postaci charakterystycznego łysienia typu męskiego (AGA, androgenetic alopecia), które najczęściej obej- muje obszar na koronie głowy. W przypadku kobiet, miniatu- ryzacja mieszków włosowych powoduje charakterystyczne przerzedzenie przedziałka, przypominające „choinkę”. Nadmierna utrata włosów Wraz z wiekiem, obserwujemy nadmierną utratę włosów i ich przerzedzenie. Przyczyną jest osłabienie mieszków włosowych, które w miarę starzenia ulegają miniaturyza- cji, co oznacza, że stają się mniej zdolne do produkcji wło- sów o prawidłowej grubości. Dodatkowo, cykl wzrostu wło- sa – który obejmuje fazy anagenową (wzrostu), katagenową (przejściową) i telogenową (spoczynkową) – zostaje zabu- rzony. Z wiekiem, faza anagenowa staje się krótsza, a faza telogenowa dłuższa, co skutkuje zwiększoną utratą włosów oraz opóźnionym odrastaniem nowych. Zmniejszona licz- ba aktywnych mieszków włosowych prowadzi do stopnio- wego przerzedzania włosów, co jest szczególnie widoczne na skroniach, czole i koronie głowy. Zmiana struktury włosów Z wiekiem, struktura włosów ulega osłabieniu. Włosy stają się cieńsze, bardziej łamliwe i podatne na uszkodzenia zarówno mechaniczne, chemiczne, jak i środowiskowe. Zmniejszona produkcja keratyny, białka, które odpowiada za ich siłę i ela- styczność, powoduje, że włosy stają się delikatniejsze i bardziej kruche. Ponadto, spadek liczby lipidów na powierzchni skóry głowy prowadzi do utraty nawilżenia. W rezultacie struktura włosów staje się matowa, pozbawiona blasku i elastyczności, co daje efekt zniszczonych i osłabionych włosów. Zmniejszona zdolność regeneracyjna Z biegiem lat zmniejsza się liczba komórek macierzystych znajdujących się w mieszku włosowym, co bezpośrednio wpływa na zdolność skóry do regeneracji. Komórki macierzy- ste są odpowiedzialne za tworzenie nowych komórek, które wchodzą w skład włosów, a także za odbudowę uszkodzonej skóry. Zredukowana ich liczba powoduje, że skóra głowy nie jest w stanie tak efektywnie regenerować się jak wcześniej, co prowadzi do opóźnionego wzrostu nowych włosów oraz ich niższej jakości. W efekcie, włosy mogą stawać się coraz cień- sze, słabsze i mniej odporne na uszkodzenia. Zwiększona podatność na czynniki zewnętrzne Na przestrzeni lat, włosy starzejące się stają się coraz bar- dziej wrażliwe na szkodliwe czynniki zewnętrzne, takie jak promieniowanie ultrafioletowe (UV, ultrafiolet radiation), zanieczyszczenia środowiskowe oraz zmiany temperatury. Zmniejszona produkcja sebum oraz obniżona funkcja barie- ry ochronnej sprawiają, że włosy i skóra głowy są mniej od- porne na te czynniki. Promieniowanie UV uszkadza struktu- rę włosów, prowadząc do ich osłabienia, a zanieczyszczenia mogą przyczyniać się do powstawania stanów zapalnych skóry głowy. W efekcie, włosy stają się słabsze, bardziej na- rażone na zniszczenia i podatniejsze na wypadanie. PODSUMOWANIE Komórkowe starzenie się składa się z dwóch etapów: za- trzymania cyklu komórkowego oraz gerokonwersji, z po- czątkowo odwracalnego zatrzymania, do starzenia się. Starzenie się komórek jest więc spowodowane bezpo- średnio gerokonwersją, a nie zatrzymaniem cyklu komór- kowego. Podstawową cechą starych komórek jest utrata przez nie zdolności do proliferacji, pomimo zapewnienia optymalnych warunków do podziału. Starzenie się skóry głowy leży u podstaw tych samych zasad, co starzenie się skóry. Do najczęstszych objawów za- licza się nadmierną utratę włosów, przedwczesne siwienie oraz utratę struktury włosa. BIBLIOGRAFIA 1. Whiting DA. How real is senescent alopecia? A histopathologic approach. Clin Dermatol. 2011;29(1):49-53. 2. Liu F, Liu S, Luo X, et al. Combatting ageing in dermal papilla cells and promo- ting hair follicle regeneration using exosomes from human hair follicle dermal sheath cup cells. Exp Dermatol. 2024;33(1):e14948. 3. Pappalardo A, Kim JY, Abaci HE, Christiano AM. Restoration of hair follicle in- ductive properties by depletion of senescent cells. Aging Cell. 2025;24(1):e14353. 4. Lemasters JJ, Ramshesh VK, Lovelace GL, et al. Compartmentation of Mitochon- drial and Oxidative Metabolism in Growing Hair Follicles: A Ring of Fire. J Invest Dermatol. 2017;137(7):1434-1444. 5. Jo SK, Lee JY, Lee Y, et al. Three Streams for the Mechanism of Hair Graying. Ann Dermatol. 2018;30(4):397-401.WSPOMAGAMY PielęGnAcję SkórY PAcjentóW 607 696 440 grzegorz@aureapharma.eu www.aureapharma.eu Pielęgnacja skóry • nadmierna suchość • pękające opuszki palców i pięt • potrzeba silnego natłuszczenia • AZS • rewitalizacja skóry • chemioterapia (zespół ręka – stopa) • radioterapia (odczyn popromienny) Pielęgnacja skóry w trakcie i po radioterapii (odczyn popromienny) • oparzenia termiczne • opalanie kosmetyczne (solarium) • podrażnienia po opalaniu • pękające opuszki palców i pięt • zabiegi laserowe • naświetlania łuszczycy • kosmetyczne zabiegi inwazyjne • rewitalizacja skóry Preparat zawiera naturalne składniki: oliwę z oliwek, pantenol, squalen, resweratrol, sylibinę. Preparat zawiera naturalne składniki: kwas hialuronowy, koenzym Q10, oliwę z oliwek, masło Shea, pantenol, wit. B1 i B6.STRESZCZENIE Łuszczyca owłosionej skóry głowy to jeden z najczęściej wy- stępujących problemów trychologicznych. Często mylona jest z łojotokowym zapaleniem skóry lub silnym łupieżem. Choć nie jest chorobą zakaźną, to jej objawy powodują dyskomfort i tym samym pogorszenie psychicznego komfortu życia osób chorych. Celem pracy było przedstawienie problemu łuszczycy owłosionej skóry głowy, charakterystycznych zmian skór- nych, objawów oraz najczęstszych przyczyn. Prawidłowa diagnoza, rozpoznanie czynników prowadzą- cych do występowania zmian w obrębie owłosionej skóry gło- wy pozwalają na dobór skutecznych terapii. Systematyczność oraz odpowiednia dieta mogą w skuteczny sposób poprawić stan skóry oraz zapobiec nawrotom choroby. Słowa kluczowe: skóra głowy, łuszczyca, łuszczyca skóry głowy, trychologia, diagnostyka, terapia ABSTRACT Scalp psoriasis is one of the most prevalent trichological disorders. It is frequently mistaken for seborrhoeic dermatitis or severe dandruff. Despite being non-infectious, its symptoms induce discomfort and thus deteriorate the psychological well-being of patients. This study aimed to elucidate the issue of scalp psoriasis, including its distinctive skin lesions, symptoms, and prevalent causes. An accurate diagnosis and identification of variables contributing to scalp lesions enable the selection of successful treatments. Consistency and a suitable diet can significantly enhance skin condition and prevent recurrences. Keywords: scalp, psoriasis, scalp psoriasis, trichology, diagnosis, therapy Bożena Podobińska Akademia Kultury Fizycznej w Krakowie, Al. Jana Pawła II 78, 31-571 Kraków +48 501 144 051 b.podobinska@pdukrakow.pl Sposób cytowania / Cite Podobińska B. The role of trichological interviewing and imaging in the diagnosis and treatment of scalp psoriasis. Aesth Cosmetol Med. 2025;14(1):7-12. https://doi.org/10.52336/acm.2025.002 Rola wywiadu trychologicznego oraz obrazowania w diagnostyce i terapii łuszczycy skóry głowy The role of trichological interviewing and imaging in the diagnosis and treatment of scalp psoriasis WSTĘP Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną o podłożu za- palnym. Charakteryzuje się występowaniem na ciele dobrze odgraniczonych czerwonych grudek, zazwyczaj pokrytych srebrną łuską. Cechuje się przewlekłym, trudnym do przewi- dzenia przebiegiem i brakiem możliwości całkowitego wyle- czenia. Częstość występowania łuszczycy na świecie wyno- si 2-3%. Zmiany chorobowe najczęściej lokalizują się na łok- ciach, kolanach, plecach i owłosionej skórze głowy, ale mogą zajmować każdą okolicę ciała, w tym paznokcie [1]. To nie- zakaźna choroba skóry, z którą ludzkość boryka się od wie- ków, a dziś coraz częściej diagnozowana w gabinetach der- matologicznych i trychologicznych. Łuszczyca to nadmier- na proliferacja naskórka, wzmożone namnażanie komórek zewnętrznej warstwy skóry, tworzenie się nacieków zapal- nych z komórek zarówno w naskórku jak i w głębszych war- stwach skóry. Taki wygląd skóry i towarzyszące objawy: za- This is an article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 Unported (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ Review article / Artykuł przeglądowy 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 135 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wczerwieniona skóra i dokuczliwy świąd powodują dyskomfort i prowadzą do pogorszenia jakości życia. Łuszczyca stano- wi problem nie tylko dla osób nią dotkniętych, ale także dla wielu osób mających z nimi kontakt: rodziny, przyjaciół, czy współpracowników. Powodem są walory estetyczne tj. wi- doczne zmiany skórne, które mogą być odbierane jako cho- roba zakaźna. Łuszczyca jest chorobą istotnie obniżającą ja- kość życia, wpływającą negatywnie na wszystkie aspekty ży- cia codziennego i relacje z innymi ludźmi. Powoduje poczucie stygmatyzacji i nierzadko przyczynia się do powstania zabu- rzeń lękowych, depresji i nałogów. Chorzy mają ogranicze- nia sprawności fizycznej i funkcjonowania psychicznego, są wycofani społecznie, unikają korzystania z pływalni, wspól- nych pryszniców, opalania się, uprawiania sportu, a nawet re- zygnują z wizyt u fryzjera [2]. Łuszczyca często występuje z innymi schorzeniami ogól- noustrojowymi, w tym: otyłością, nadciśnieniem tętniczym, hiperlipidemią, cukrzycą, zespołem metaboliczym, choro- bą sercowo-naczyniową oraz przewlekłą chorobą nerek [2, 3]. Łuszczyca owłosionej skóry głowy często mylona jest z ło- jotokowym zapaleniem skóry (ŁZS), atopowym zapaleniem skóry (AZS), łupieżem lub grzybicą. W gabinetach trycholo- gicznych i dermatologicznych dokładnie przeprowadzony wywiad, szczegółowa diagnostyka kamerą trichoskopową lub videodermatoskopem oraz prawidłowe różnicowanie umoż- liwiają skuteczną diagnozę problemu, identyfikację jego przyczyny i dobór odpowiedniej terapii. Dzięki temu można stopniowo eliminować objawy łuszczącej się skóry głowy lub przynajmniej zmniejszyć ryzyko nawrotów. ETIOPATOGENEZA ŁUSZCZYCY SKÓRY GŁOWY Łuszczyca skóry głowy ma podłoże wielokierunkowe, a etio- logia tego schorzenia nie została jeszcze w pełni poznana. Należy do schorzeń przewlekłych i nawracających o przebie- gu zapalno-proliferacyjnym, na którą choruje w Polsce ok. 2% populacji dorosłych i 1% dzieci. Objawy choroby najczę- ściej pojawiają się u osób w wieku 22–25 lat, a u dzieci około 8. roku życia. U osób starszych zazwyczaj obserwowana jest po okresie menopauzy. Patogeneza łuszczycy skóry głowy pole- ga na skróceniu cyklu komórkowego z 27 dni do 4-7 dni oraz predyspozycji autoimmunologicznej do stanów zapalnych z udziałem komórek T [2]. Do pierwszych objawów łuszczycy skóry głowy należą zmiany zapalne pokryte łuską o kolorze białosrebrzystym. Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej w okolicy uszu, nad uszami z tyłu głowy lub w linii zgięcia. Zmiany łuszczycowe mogą mieć charakter „wędrujący” lub sukcesywnie zajmować całą powierzchnię skóry głowy. Czynniki wywołujące łuszczycę Zdrowa i normalna skóra głowy łuszczy się tworząc nowe ko- mórki co 27 dni, jednak w przypadku łuszczycy tworzenie no- wych komórek odbywa się w ciągu kilku dni, co utrudnia or- ganizmowi pozbycie się ich nadmiaru. Komórki gromadzą się na powierzchni skóry głowy i tworzą łuskowate białosrebrzy- ste plamy. Do tej pory nie ustalono jednoznacznej przyczyny tak funkcjonującej skóry głowy. Badania i obserwacje wskazu- ją na wiele przyczyn, w tym: słaby układ odpornościowy, ge- netyka, długotrwały stres, nieprawidłowe nawyki żywieniowe [4]. Jedną z przyczyn tej choroby jest genetyczne dziedzicze- nie poligenowe. Kolejne, to czynniki immunologiczne i środo- wiskowe, między innymi: urazy fizyczne, używki (alkohol, pa- lenie tytoniu), stres, leki, ukąszenia owadów, ale też infekcje bakteryjne i wirusowe oraz wahania hormonalne. Schorzenie to związane jest również z wieloma chorobami współistnieją- cymi, takimi jak choroby metaboliczne np. cukrzyca i choroby układu krążenia (nadciśnienie). Wśród leków, które mogą wy- woływać łuszczycę wymienia się: • leki zawierające salicylany, niektóre antybiotyki, a szcze- gólnie nagłe odstawienie sterydów stosowanych ogólnie; • niesteroidowe leki przeciwzapalne, a więc popularne i ogól- nodostępne środki stosowane w leczeniu bólu i gorączki; • β-blokery, czyli leki stosowane m.in. w kardiologii; • lit, stosowany w psychiatrii; • leki przeciwmalaryczne [4]. Pierwsze naukowe doniesienia o genetycznym podłożu łuszczycy pochodzą z początku XIX wieku, ale dopiero w po- łowie XX wieku Gunnar Lomholt w swojej pracy potwierdził genetyczne uwarunkowanie choroby [5]. Łuszczyca należy do chorób uwarunkowanych genetycz- nie. Jej dziedziczenie jest wielogenowe, co oznacza, że nie tyl- ko jeden gen odpowiada za chorobę. Badania wskazują, że łuszczyca występuje znacznie częściej u osób spokrewnio- nych niż u osób niepowiązanych genetycznie. Ryzyko zacho- rowania sięga 14% u potomstwa, gdy jedno z rodziców choruje i aż 40% w przypadku, gdy oboje rodziców cierpi na łuszczycę. Zatem czynniki genetyczne odgrywają znaczną rolę w pato- genezie tej choroby [5, 6]. Niestety nie ma jednego prostego mechanizmu dziedzicze- nia. Przez lata badań zaobserwowano u chorych na łuszczycę obecność licznych zaburzeń chromosomalnych, m.in. takich jak: delecje, obecność aneuploidalnych komórek czy uszko- dzeń strukturalnych chromosomów. Ponadto wykazano silny związek między łuszczycą a ludzkimi antygenami leukocytar- nymi (HLA, human leukocyte antigens) [5, 6]. W rozpoznaniu łuszczycy oraz w diagnostyce różnicowej jej typu, wielką rolę odgrywają badania genetyczne. Oznacze- nie antygenu HLA-Cw6 u danego chorego jest możliwe dzięki specjalnym testom genetycznym lub technikom serologicz- nym. Typowanie molekularne antygenu HLA-Cw6 w diagno- styce łuszczycy opiera się na reakcji łańcuchowej polimera- zy (PCR, polymerase chain reaction) i jest podstawową metodą stosowaną w laboratoriach genetycznych. Wykrywa obecność alleli HLA-C*06 w ludzkim materiale genetycznym [5, 6]. Ba- danie wykonuje się na próbce 1 ml krwi pobranej z dodatkiem antykoagulantu [5, 6]. 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 136 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WTesty genetyczne służące wykryciu HLA-C*06 przewyższa- ją inne metody (serologiczne) czułością oraz swoistością, któ- re dla typowania genetycznego wynoszą 100% [5, 6]. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY I OBJAWY ŁUSZCZYCY OWŁOSIONEJ SKÓRY GŁOWY Zmiany skórne na głowie w przebiegu łuszczycy mają postać złuszczających się grudek, a następnie tarczek, pod którymi znajdują się czerwonobrunatne ogniska, krwawiące punkci- kowato po zdrapaniu (fot. 1, 2). Stan zapalny skóry, rumieniowate plamy, skórne wykwity grudkowe o barwie srebrzystoszarej, odpowiedni obraz na- czyń krwionośnych, towarzyszący świąd i ból skóry głowy to typowe objawy łuszczycy skóry głowy (fot. 3). Charakterystyczne cechy to: • czerwone plamy na skórze głowy, • sucha i napięta skóra głowy, • występujące swędzenie miejsc chorobowo zmienionych, • uczucie pieczenia skóry i boleść, • srebrzystobiała łuska przypominająca cechy łupieżu su- chego, • punktowe krwawienia na skutek drapania zmian skórnych, • utrata włosów na skutek drapania skóry głowy. Osobom ze schorzeniem łuszczycy skóry głowy, podob- nie jak przy AZS, towarzyszy silny świąd, co wywołuje odruch drapania skóry. Często również przy myciu głowy i włosów wydrapują łuski grzebieniem lub szczotką przy rozczesywa- niu włosów, dlatego bardzo często pomimo zastosowanych kuracji gojenie się skóry głowy przebiega bardzo długo. Obraz trichoskopowy łuszczycy skóry głowy – diagnostyka, rozpoznanie, różnicowanie Przebieg schorzenia jest przewlekły i cechuje się epizoda- mi zaostrzeń i stabilności, co stanowi jedno z kryteriów pra- Fot. 3 Obraz trichoskopowy skóry głowy owłosionej z charakterystycznymi czerwonymi pla- mami i srebrzystobiałą łuską przypominającą łupież Źródło: Archiwum własne autora Fot. 1 Cechy charakterystyczne łuszczycy owłosionej skóry głowy Źródło: Archiwum własne autora Fot. 2 Cechy charakterystyczne łuszczycy owłosionej skóry głowy Źródło: Archiwum własne autora widłowego rozpoznania. Podstawowe znaczenie ma dobrze przeprowadzony wywiad trychologiczny, kamera trichosko- powa z możliwością dużego powiększania (większego niż 50-krotne) oraz prawidłowa diagnostyka różnicowa. W cięż- kich przypadkach konieczna jest konsultacja medyczna der- matologa oraz badanie histopatologiczne. Opublikowane zostały liczne badania dotyczące trichosko- pii w łuszczycy skóry głowy owłosionej z których wynika, że ocena naczyń krwionośnych skóry głowy ma najwyższą war- tość diagnostyczną [7]. W małym powiększeniu (mniejszym, bądź równym 50) najbardziej charakterystycznym objawem są czerwone globularne pierścienie i czerwone globularne linie. Duże powiększenie (większe niż 50-krotne) ujawnia, że globule to zwinięte (kłębuszkowate) naczynia włosowate (fot. 4-5) [7]. Fot. 4 Obraz trichoskopowy skóry głowy owłosionej z widocznym charakterystycznym ukła- dem naczyń dla tego schorzenia Źródło: Archiwum własne autora 1 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 137 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WNext >