Basic HTML Version
58
vol. 1 / 1 / 2012 / Kosmetologia Estetyczna
Odczyny skórne po radioterapii pacjentek leczonych
z powodu raka piersi dotyczą prawie 90% kobiet i można
je klasyfikować na cztery podstawowe grupy, zależnie od
stopnia nasilenia:
I. niewielki rumień z suchym złuszczanie naskórka,
II. rumień o dużym nasileniu, często z obrzękiem i wil-
gotnym złuszczaniem naskórka (korelującym z bruz-
dowaniem naskórka),
III. silne wilgotne złuszczanie (niekorelujące z
bruzdo-
waniem naskórka) z
łatwymi krwawieniami w miej-
scu urazów i otarć naskórka,
IV. martwica i owrzodzenia obejmujące naskórek i skórę
właściwą, samoistne krwawienia.
Oddzielnym problemem może być konieczność za-
biegów rekonstrukcyjnych i
poprawiających wygląd czy
funkcjonalność narządów. Tutaj obowiązuje refundacja
przez NFZ zabiegów rekonstrukcji piersi po mastektomii,
zarówno z
użyciem implantów (refundowany jest rów-
nież koszt implantu), jak i tkanek własnych.
Hormony w leczeniu
nowotworów
Hormony w dużym stopniu wpływają na przebieg leczenia
i
rokowanie w
przebiegu chorób nowotworowych. Anty-
estrogeny, androgeny, progesteron i ich pochodne zwalniają
progresję raka piersi i
trzonu macicy. Estrogeny i androge-
ny produkowane przez nadnercza stymulują wzrost raka
piersi i raka stercza. Whormonoterapii raka piersi u kobiet
z
dużym ryzykiem z
powodzeniem stosuje się tamoxyfen
(Tamoxifen, Nolvadex) – antyhormon blokujący działanie
estrogenów na sutek. Powoduje on jednak przyrost masy
ciała, zwiększa objawy klimakteryczne i ryzyko zakrzepów
żylnych [8]. Wniektórych przypadkach pomocny bywa pro-
gesteron (rak trzonu macicy, zaawansowany rak piersi, rak
stercza). W tych terapiach również pojawiają się niekorzyst-
ne objawy uboczne, jak: przyrost masy ciała, zatrzymanie
płynów z dużą skłonnością do obrzęków, objawy klimakte-
ryczne (zwłaszcza uderzenia gorąca) imożliwość zakrzepicy.
Usunięcie jajników jest szczególnie istotne u
kobiet
przed menopauzą, bo to oznacza przyspieszony okres
przekwitania z
pojawieniem się ostrych (wypadowych)
objawów związanych z przekwitaniem. O
ile pojawiające
się objawy klimakteryczne mogą być zwalczane doraźną
pomocą lekarską, o tyle ważniejsze są odległe skutki braku
funkcji jajników. Należy uznać, że zegar biologiczny wtych
przypadkach ulega znacznemu przyspieszeniu, a
proces
starzenia się skóry znacząco przesuwa się do przodu, cza-
sem nawet o
10 lat, zwykle najmniej o
jedną grupę w czte-
rostopniowej skali Glogaua. Zalecane w
takich sytuacjach
kuracje fitohormonalne wydają się niewystarczające i nie
spowalniają należycie procesów starzenia się skóry.
Rola kosmetyczki
i postępowanie
kosmetyczne
Należy zwracać pacjentkom uwagę, że na wielkość i na-
silenie odczynu skórnego ma wpływ nie tylko sam fakt
naświetlania, wielkość pochłoniętej dawki (całkowitej
i
frakcjonowanych), objętość i
lokalizacja napromienia-
nej tkanki czy prowadzona dodatkowo chemioterapia,
ale także wiek oraz styl życia i wynikające z
tego takie
elementy, jak: palenie tytoniu, kondycja skóry i
jej wcze-
śniejsza pielęgnacja w
okresie przed zachorowaniem,
sprawność układu limfatycznego, współistniejąca oty-
łość lub inne choroby czy czynniki dziedziczne [9].
Istotnym elementem ochrony jest unikanie dodatko-
wego napromienienia promieniowaniem UV. Należy za-
dbać o właściwe poinformowanie pacjenta o konieczności
ochrony przed promieniowaniem słonecznym nie tylko
w czasie trwania kuracji, ale i
wiele miesięcy (a nawet lat)
po jej zakończeniu. Należy zwrócić chorym uwagę, że rów-
nież solarium z nawet najlepiej zablokowanymi szkodliwy-
mi frakcjami promieniowania UV jest w
tych sytuacjach
absolutnie przeciwwskazane. Należy stosować kremy
ochronne z filtrem SPF 15 lub większym. Podobnie nega-
tywne działanie mają niskie temperatury powietrza, ob-
niżające automatycznie bezwzględną wilgotność powie-
trza atmosferycznego. Działa to dodatkowo wysuszająco
na skórę pacjentek. Bezwzględnie przeciwwskazane są za-
biegi krioterapeutyczne w komorach niskich temperatur.
Powszechnie uważa się, że mycie okolic napromienia-
nych prowadzi do zwiększania liczby i
stopnia nasile-
nia odczynów i
zakazuje mycia tych obszarów. Jednakże
część badaczy podkreśla, że w
terapii megawoltowej my-
cie skóry wodą i mydłem nie tylko nie zwiększa efektu
toksycznego, ale wręcz zmniejsza ryzyko wystąpienia
złuszczania wilgotnego poprzez eliminację mikroorga-
nizmów z powierzchni skóry [9]. Nie należy używać wody
zbyt gorącej lub zbyt zimnej, stosować mydła łagodne,
najlepiej przeznaczone dla dzieci. Absolutnie przeciw-
wskazane są mydła wysuszające, jakiekolwiek preparaty
na bazie alkoholu (również perfumy) i plastry samoprzy-
lepne. Czasem zezwala się na mycie dopiero po zakończe-
niu kuracji, zwykle po 4-6 tygodniach (dotyczy to częściej
nowotworów głowy i
szyi, gdzie ryzyko powikłań skór-
nych jest większe z powodu stosowania indywidualnych
masek i
bolusów podwyższających dawkę promieniowa-
nia na skórze). Często dobry efekt przynosi natłuszczanie
napromienianych okolic, zwłaszcza oliwką do pielęgna-
cji skóry niemowląt lub specjalnymi preparatami łago-
dzącymi i nawilżającymi [10]. Sauna jest bezwzględnym
przeciwwskazaniem.
Bardzo ważnym elementem postępowania kosme-
tycznego jest systematyczne nawilżanie skóry, ponie-
waż zniszczenie części gruczołów potowych i
łojowych
zmniejsza możliwości regulacji gospodarki wodno-lipi-
dowej i naturalnej obrony skóry.
Należy zwracać uwagę na stan i wygląd płytki paznokcio-
wej, ponieważ jej zmiany mogą być bardzo wyraźne. Kosme-
tyczka powinna zadbać o w miarę najlepszą rewitalizację
paznokci, ponieważ wymagają one wyjątkowo delikatnego
traktowania, pomimo że zmiany wyglądu płytki paznokcio-
wej mają wwiększości przypadków charakter przejściowy.
Ważnym elementem, choć niebędącym w gestii kosme-
tyczki, jest zwrócenie uwagi na jakość odzieży, która po-
winna być luźna, przewiewna, nieuciskająca i wykonana
z naturalnych materiałów. Należy również pamiętać o ko-
nieczności właściwej higieny odzieży i
zaleca się pranie
jej w proszkach lub detergentach hipoalergicznych prze-
znaczonych dla dzieci.