Basic HTML Version
52
vol. 1 / 1 / 2012 / Kosmetologia Estetyczna
substancje, które biorą udział w przepływie impulsów
elektrycznych w komórkach nerwowych. Wśród nich zi-
dentyfikowano
dopaminę, serotoninę, histaminę
oraz
acetylocholinę
[18, 19]. Badacze donoszą, iż związki te
mają olbrzymi potencjał w leczeniu depresji czy schizo-
frenii. Bardzo ciekawą substancją jest również antybio-
tyk o nazwie
chloromycetyna
, który wytwarzany jest nie
przez samą pijawkę, lecz bytująca w jej organizmie bak-
terię
Aeromonas
[20]. Zidentyfikowano również inne sub-
stancje hamujące rozwój mikroorganizmów, jak
hialuro-
naza
czy
kolagenaza
[21, 22]. Ślina pijawek zawiera także
triglicerydazę
i
esterazę cholesterolową
– enzymy odpo-
wiedzialne za rozkład triglicerydów cholesterolu [23, 24].
Na szczególną uwagę zasługują dwie substancje. Pierwszą
z nich są
endorfiny,
powszechnie nazywane „hormonami
szczęścia”, które działają uspokajająco i przeciwbólowo.
Mogą likwidować złe samopoczucie, nudności, depresję
oraz pomagać w leczeniu psychicznego i fizycznego uza-
leżnienia od narkotyków czy alkoholu [25]. Drugą sub-
stancją jest
antyelastaza
, czyli enzym hamujący elastazę,
która rozkłada ważny budulec tkanki łącznej – elastynę.
Jak do tej pory, nie zidentyfikowano substancji przeciw-
bólowych w ślinie pijawek. Przypuszcza się, że efekt prze-
ciwbólowy wynika z obecności neuropeptydów, takich
jak wspomniana endorfina.
Wskazania
Lista schorzeń, w których pomocna może być hirudotera-
pia, jest bardzo długa. Pijawki mogą skutecznie leczyć lub
też wspomóc leczenie między innymi: chorób serca, nad-
ciśnienia, zbyt niskiego ciśnienia, chorób płuc i oskrzeli,
chorób przewodu pokarmowego, chorób wątroby, wrzo-
dów żołądka i dwunastnicy, wysokiego poziomu choleste-
rolu, alergii, chorób skóry, żylaków, zakrzepowych zapa-
leń żył, choroby niedokrwiennej, trudno gojących się ran,
hemoroidów, chorób kobiecych, bezpłodności, rwy kul-
szowej, zapalenia korzonków nerwowych, bólów stawów,
obrzęków powypadkowych, krwiaków i zakrzepów, cho-
rób nerek, impotencji, chorób kręgosłupa (bólów), agresji,
histerii, nerwic, depresji i niektórych nowotworów [3, 8].
W 1996 r. potwierdzono badaniami naukowymi ko-
rzystne działanie hirudozwiązków na stymulację wzro-
stu komórek nerwowych [26, 27]. Pokłada się duże
nadzieje w opracowaniu skutecznych metod leczenia po-
porodowych porażeń mózgowych u dzieci oraz choroby
Parkinsona i Alzheimera. W ostatnim czasie wprowa-
dzono z sukcesem pijawki do terapii redukcji cellulitu,
jednak szczegóły tej terapii są ściśle chronione świadec-
twami patentowymi. W chirurgii pijawki bywają wyko-
rzystywane przy replantacjach kończyn, palców, skóry,
piersi, uszu. Wykorzystywane są również w kosmetologii
przy kuracjach odmładzających.
Prowadzono także badania nad działaniem antykarce-
nogennym (przeciwnowotworowym) wydzieliny gruczo-
łów ślinowych pijawek [28].
Niestety nie wszystkie osoby mogą korzystać z dobro-
dziejstw leczniczego działania hirudoterapii. Do naj-
ważniejszych przeciwwskazań do stosowania pijawek
należą: ciąża, hemofilia lub inne choroby krwi związane
z niedoborami czynników krzepnięcia, skrajne wynisz-
czenie organizmu, proces leczenia farmakologicznego
z wykorzystaniem antykoagulantów, bardzo niskie ci-
śnienie krwi, silna anemia [3, 8]. Szczególną ostrożność
należy zachować podczas stosowania kwasu acetylosa-
licylowego (powszechnie występuje w środkach prze-
ciwbólowych i przeciwgorączkowych, np. w aspirynie),
niesteroidowych leków przeciwzapalnych, inhibitorów
agregacji płytek krwi. Również u osób z alergiami zaleca
się podjęcie środków ostrożności ze względu na możli-
wość uczuleń na hirudozwiązki. Nie zaleca się zabiegu
u kobiet w czasie miesiączki, u pacjentów z wysoką go-
rączką, zarażonych wirusem HIV, u chorych psychicznie
oraz u osób osłabionych [8].
Techniki zabiegu
Przed przeprowadzeniem zabiegu należy określić ilość
oraz wielkość pijawek, które mają zostać użyte. Hirudo-
terapeuta określa ją na podstawie wieku, budowy ciała pa-
cjenta, płci. Dobór pijawek zależy także od rodzaju scho-
rzenia, jego zaawansowania i czasu trwania. Ważny jest też
obszar ciała, do którego przystawiane są pijawki. Terapeu-
ta powinien również wziąć pod uwagę takie – niemające
na pozór wpływu na przebieg terapii – czynniki, jak: pora
roku, warunki pogodowe oraz nastawienie pacjenta do
terapii pijawkami. Zazwyczaj w ciągu jednego seansu te-
rapeutycznego przystawia się od 2 do 9 pijawek, w bardzo
rzadkich przypadkach nawet do 20 sztuk. Zabieg powtarza
się co 3 do 5 dni i trwa od 45 do 90 minut [3, 8, 38]. Nale-
ży zaznaczyć, że w sporadycznych, indywidualnych przy-
padkach podane parametry mogą znacznie się różnić. We
współczesnej hirudoterapii używa się około 20 różnych
metod leczenia z wykorzystaniem pijawek [3, 8, 38].
Najczęściej bywają stosowane dwa sposoby: zabiegi miej-
scowe i kompleksowe (hirudokompleksoterapia). Leczenie
miejscowe wykorzystuje działanie występującej w ślinie pi-
jawek substancji rozszerzającej naczynia krwionośne oraz
hialuronidazy zwiększającej przepuszczalność błon blisko
położonych komórek. Zabieg ten ma ograniczony obszar
ok. 2,5-3 cm od miejsca przystawienia pijawki. Najczęściej
ta metoda bywa wykorzystywana do łagodzenia miejsco-
wych schorzeń, takich jak owrzodzenia. Druga z opisa-
nych metod zakłada leczenie całościowe i jest, według jej
zwolenników, najbardziej efektywnym sposobem wśród
metod leczenia pijawkami. Stanowi ona swoisty kanon
w hirudoterapii. Idealnie nadaje się także do terapii pro-
filaktycznych i uważana jest za najbardziej skuteczną me-
todę hirudoterapeutyczną. Znacznie rzadziej używane są:
hirudohemoterapia (wprowadzanie do krwiobiegu pacjen-
ta hirudozwiązków), hirudoenergoterapia (oddziaływanie
na centra energetyczne pacjenta), hirudorefleksjologia
(działanie na meridiany, czyli główne aktywne biologicznie
punkty wykorzystywane również w akupunkturze), hiru-
doneuroterapia (terapia obejmująca system nerwowy).
Najbardziej kontrowersyjne i budzące najwięcej dys-
kusji są dwie metody leczenia pijawkami. Pierwsza to
hirudoimmunoterapia oddziałująca na układ immunolo-
giczny człowieka. Ma ona na celu silną stymulację układu
odpornościowego pacjenta oraz wywołanie odpowiedzi
immunologicznej organizmu. Drugą budzącą wątpliwości
metodą jest hirudoautoimmunoterapia, podczas której
celowo zakaża się pacjenta żyjącą w symbiozie z pijawką
bakterią
Aeromonas veronii
biotyp
sobria
. Wywołuje to
czasowy wzrost temperatury u pacjenta nawet do 40-
-41 �
C. Obecnie bywa stosowana w niekonwencjonalnym