Basic HTML Version
21
Kosmetologia Estetyczna / 2012 / 1 / vol. 1
Wyniki te wskazują, że po zabiegu botoksu w celu usu-
nięcia zmarszczek przy nosie pacjentki słabiej reagują na
negatywne bodźce emocjonalnie. Badania te wskazują
na funkcjonalne znaczenie dwukierunkowego związku
pomiędzy emocjami i językiem, w którym pośredniczą
ruchy mimiczne twarzy. Dostarcza też ona nowych do-
wodów popierających teorię sprzężenia twarzy z prze-
twarzaniem emocji [43].
Botoks a psychika
Badania nad wpływem botoksu na wyrażanie i odczu-
wanie emocji rozpoczęli nie psychologowie, ale derma-
tolodzy. Wiedzieli oni oczywiście, że botoks podany do
mięśni brwi ogranicza możność świadomego ich zmarsz-
czenia, ale nie było pewne, czy blokuje również reakcje
nieuświadomione. Aby to rozstrzygnąć, zespół, w którym
przeważali dermatolodzy niemieccy [44], przeprowadził
doświadczenie, w którym dwudziestu ochotników otrzy-
mało zastrzyki botoksu do mięśnia marszczącego brwi,
przy czymprzed zabiegiem i tydzień po zabiegu wykonano
ich zdjęcia. Fotografie górnej części twarzy przedstawio-
no następnie do oceny czterdziestu niewtajemniczonym
w procedurę ochotnikom, których poproszono o ocenę
emocji fotografowanych osób. Według ich oceny w grupie
osób po zabiegu znacznie obniżyła się liczba osób wście-
kłych i przerażonych, nieco spadła liczba osób smutnych,
a bardzo wzrosła liczba osób ocenianych jako szczęśliwe.
Tak więc zabieg powoduje, że osoby stosujące botoks
wydają się szczęśliwsze. Czy jednak naprawdę czują się
szczęśliwiej? Okazuje się, że tak, bo, jak wyżej wspomnia-
no, Lewis i Bowler [31] stwierdzili, że u kobiet poddają-
cych się zabiegowi botoksu nastrój jest bardziej pozy-
tywny niż u tych, które zmarszczki zwalczają metodami
niepowodującymi zwiotczenia mięśni marszczenia brwi.
Te wyniki doprowadziły do ważnego odkrycia. Ideę, że
zabieg botoksu zwiększa liczbę osób rozpoznawanych jako
szczęśliwe, podjęli psychiatrzy. Wiedząc, że wielu pacjen-
tów z depresją można łatwo rozpoznać po smutnym wy-
razie twarzy wynikającym z działania mięśni mimicznych,
w wyniku których czoło jest zmarszczone, przynosowe
końce brwi podniesione, a kąciki ust opuszczone, Finzi
i Wasserman [45] postanowili sprawdzić, czy usunięcie
smutnego wyrazu twarzy nie przyniesie poprawy w choro-
bie. Pilotowe doświadczenie przeprowadzone na 10 pacjen-
tach z depresją oporną na działanie leków przeciwdepre-
syjnych, którym botoks podano do mięśnia marszczącego
brwi (
m. corrugator supercilii
) i mięśnia podłużnego nosa
(
m. procerus
), dało doskonałe wyniki – zmarszczki zniknę-
ły, zaniknął smutny wyraz twarzy, a w ciągu dwóch mie-
sięcy u dziewięciu chorych objawy depresji ustąpiły całko-
wicie, a u jednej nastąpiła znaczna poprawa.
Właściwie jest rzeczą dość dziwną, że odkrycie to nie
pociągnęło za sobą masy publikacji na ten temat, zwłasz-
cza że farmakoterapia depresji jest wciąż problemem nie-
rozwiązanym, gdyż stosowane leki działają tylko u części
pacjentów, działają z kilkutygodniowym opóźnieniem,
wywierają często kłopotliwe objawy uboczne, a kuracja
jest kosztowna. Jednakże rynek leków przeciwdepre-
syjnych, warty 11 miliardów dolarów [46], chyba stawia
pewien opór wprowadzaniu nowych metod terapeutycz-
nych. Wydaje się jednak, że próby stosowania botoksu
w depresji są wciąż prowadzone na niewielką skalę i mają
przed sobą przyszłość. Obecnie standardowe leczenie de-
presji polega na stosowaniu leków przeciwdepresyjnych
(najczęściej z grupy swoistych inhibitorów wychwytu
serotoniny), zazwyczaj z włączeniem terapii poznawczej
jako metody wspomagającej farmakoterapię. Wyniki tych
postępowań nie są wiele korzystniejsze niż stosowanie
placebo, natomiast ich koszty są wysokie i stale wzra-
stają. Wydaje się, że zastosowanie botoksu w depresji jest
obiecujące. Chociaż obecnie wciąż niewiele jest publika-
cji dotyczących działania botoksu w depresji, podstawy
teoretyczne, potencjalna skuteczność oraz stosunkowo
niskie koszty sugerują, że warto byłoby przeprowadzić
porównawcze badania kliniczne (typu
head to head
) sku-
teczności botoksu i obecnie stosowanych leków przeciw-
depresyjnych [47].
Uwagi końcowe
Zabieg usuwania zmarszczek przez zwiotczanie mięśni
mimicznych wstrzykiwaniem do nich botoksu nie tylko
powoduje pozorne odmłodzenie twarzy, ale także spra-
wia wrażenie cofnięcia wieku chronologicznego klientki.
Powoduje to wyraźne zmiany psychiczne, które po czę-
ści wynikają z podniesionego poczucia zwiększenia swej
atrakcyjności, ale w dużej mierze na skutek tego, że unie-
ruchomienie niektórych mięśni mimicznych zmniejsza
zdolność odbierania sygnałów emocjonalnych z otoczenia
i intensywności przeżywania własnych stanów emocjo-
nalnych, a równocześnie utrudnia przekazywanie innym
sygnałów o tych stanach. Ponieważ w wyniku zabiegu naj-
częściej paraliżowane są mięśnie zaangażowane w eks-
presji smutku, gniewu i lęku, osoby po terapii botok-
sem, chociaż same mogą czuć się odizolowane od świata
emocji innych, mniej przeżywają sytuacje emocjonalnie
negatywne, przyjmują bardziej pozytywny stosunek do
otaczającego je świata oraz częściej wyglądają na szczęśli-
we, a to niewątpliwie ułatwia sukces społeczny. Co więcej,
poprawa nastroju przez terapię botoksem może mieć też
znaczenie w zwalczaniu depresji psychotycznej, nawet jej
form opornych na działanie leków. Jak na razie, po dwu-
dziestu latach stosowania botoksu w kosmetyce, wydaje
się, że korzyści psychologiczne z kuracji przeważają zde-
cydowanie nad aspektami niepożądanymi.
Literatura
1.
Y.D. Tsao, M.S. Livingstone:
Mechanisms of face perception
, Annu Rev
Neurosci, 31, 2008, 411-437.
2.
M. Dekowska, M. Kuniecki, P. Jaśkowski:
Facing facts: neuronal mecha-
nisms of face perception
, Acta Neurobiol Exp (Wars), 68, 2008, 229-252.
3.
C.J. Bulpitt, H.L.J. Markowe, M.J. Shipley:
Why do some people look older
than they should?
,
Postgrad Med J., 77, 2001, 578-581.
4.
A. Nkengne, C. Bertin, G.N. Stamatas, A. Giron, A. Rossi, N. Issachar,
B. Fertil:
Inf luence of facial skin attributes on the perceived age of
Caucasian women
, J Eur Acad Dermatol Venereol, 22, 2008, 982-991.
5.
P.A. George, G.J. Hole:
The role of spatial and surface cues in the age-
processing of unfamiliar faces
, Visual Cognition, 7, 2000, 485-509.
6.
C.R. Darwin:
The Expression of the rmotions in man and animals
, John
Murray, London 1872.
7.
P. Ekman, W.V. Friesen:
Pictures of facial affect
, Consulting Psychologists
Press, Palo Alto CA, 1975.
8.
R. Adolphs:
Recognizing emotion from facial expressions: psychological
and neurological mechanisms
, Behav Cognit Neurosci Rev, 1, 2002, 21-62.