< Previous STRESZCZENIE Zadaniem filtrów w kosmetykach chroniących skórę przed promieniowaniem ultrafioletowym jest zmniejszenie ryzy- ka zachorowań na nowotwory skóry. Mimo to, najnowsze ba- dania wskazują paradoksalny wzrost przypadków raka skóry wywołanych promieniowaniem słonecznym, co określa się mianem „paradoksu filtrów przeciwsłonecznych”. Celem pracy była próba odpowiedzi na pytanie, co prowa- dzi do tego zjawiska i czy w świetle takich wyników nie zosta- nie podważona zasadność stosowania ochrony przeciwsło- necznej. Dokonano analizy aktualnego piśmiennictwa. Wyniki okazały się bardzo zaskakujące, co skłoniło autor- kę do podjęcia dalszych poszukiwań i dogłębnej analizy wy- ników na podstawie dostępnych źródeł. Pojawia się bowiem niebezpieczeństwo kwestionowania konieczności stosowa- nia środków ochrony przeciwsłonecznej. Słowa kluczowe: promieniowanie ultrafioletowe, filtry przeciwsłoneczne, paradoks filtrów przeciwsłonecznych, nowotwory skóry, uszkodzenia posłoneczne skóry ABSTRACT The role sun filters in cosmetics that protect the skin from ultraviolet radiation is to reduce the risk of skin cancer. Nevertheless, recent studies indicate a paradoxical increase in sunlight-induced skin cancer, which is referred to as the “sunscreen paradox.” The study aimed to provide an answer to the question regarding the factors that contribute to this phenomenon and whether the legitimacy of sunscreen use will be doubtful in light of such results. An analysis of the current literature was conducted. The obtained results were surprisingly unexpected, which prompted the author to undertake further research and an in- depth analysis of the results based on available sources. This is due to the possibility that the need for sunscreen could be questioned. Keywords: ultraviolet radiation, sunscreens, sunscreen paradox, skin cancer, sun damage to the skin Anna Skwarek Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska, Open Space Clinic, ul. św. Wincentego 95, 03-291 Warszawa +48 501 211 578 drannaskwarek@gmail.com Sposób cytowania / Cite Skwarek A. Sun protection vs. the “sunscreen paradox”. Aesth Cosmetol Med. 2024;13(4):167-174. https://doi.org/10.52336/acm.2024.024 Ochrona przeciwsłoneczna a „paradoks filtrów przeciwsłonecznych” Sun protection vs. the “sunscreen paradox” WSTĘP Mimo rosnącej popularności kosmetyków z filtrami prze- ciwsłonecznymi, paradoksalnie nadal notuje się wzrost licz- by przypadków czerniaka i innych nowotworów skóry. In- formacje opublikowane w czasopismach Cancers oraz Can- cer Epidemiology, Biomarkers & Prevention wskazują, że choć stosowanie kremów przeciwsłonecznych jest istotnym i nie- zbędnym elementem profilaktyki chorób skóry spowodowa- nych promieniowaniem słonecznym, może czasami nieść ze sobą pewne ryzyko [1]. Badanie przeprowadzone przez kana- dyjskich naukowców wykazało, że mieszkańcy Nowej Szkocji oraz Wyspy Księcia Edwarda mimo wysokiej świadomości za- grożeń wynikających z ekspozycji na słońce oraz przestrze- gania zasad ochrony przed promieniowaniem ultrafioleto- wym częściej chorują na czerniaka skóry [1]. Z kolei z opraco- wania Bishopa można wywnioskować, że stosowanie filtrów przeciwsłonecznych było powiązane z ponad dwukrotnie This is an article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 Unported (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ Artykuł przeglądowy / Review article 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 9 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Nwiększym ryzykiem zachorowania na raka skóry [2]. Zdaniem jednego z autorów Ivana Litvinova wyniki przeprowadzonych analiz sugerują pewien paradoks filtrów przeciwsłonecznych. Wydawałoby się, że rosnąca świadomość dotycząca nega- tywnego wpływu promieniowania słonecznego na zdrowie ludzkie oraz powszechne stosowanie fotoprotekcji powin- ny iść w parze z malejącym odsetkiem diagnozowanych po- słonecznych uszkodzeń skóry, w tym jej nowotworów. Wnio- ski z przeprowadzonych badań wskazują jednak na odwrotny efekt – wzrost częstości występowania czerniaka oraz innych nowotworów skóry wywodzących się z komórek powłoki cia- ła ludzkiego [1-4], co może przyczynić się do negowania za- sadności stosowania środków ochrony przeciwsłonecznej. Wyprzedzając nieuprawnione wnioski różnych środowisk prezentujących przeciwstawne teorie, autorka pracy podjęła próbę analizy zjawiska w oparciu o dostępne piśmiennictwo. OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM ULTRAFIOLETOWYM Filtry przeciwsłoneczne to substancje lub mieszaniny sub- stancji, które absorbują lub odbijają i rozpraszają promie- niowanie ultrafioletowe, mając na celu ochronę skóry przed szkodliwymi skutkami promieniowania ultrafioletowego (UV, ultraviolet radiation). Filtry dzielą się na dwie grupy: filtry fi- zyczne (mineralne) oraz chemiczne (organiczne). Łączenie fizycznych i chemicznych filtrów UV jest powszechnie sto- sowane w celu uzyskania wyższych poziomów wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF, sun protection factor) oraz zapewnienia ochrony przed szerszym zakresem promienio- wania. Filtry przeciwsłoneczne tworzą ochronną warstwę na skórze, która pochłania promieniowanie UV i przekształca je w nieszkodliwe formy energii [5]. Współczynniki ochrony SPF Do oceny ochrony przed promieniowaniem UVB powszech- nie stosowany jest współczynnik ochrony przeciwsłonecz- nej SPF. Jest on kluczowym wskaźnikiem skuteczności filtra UV, określającym jego zdolność do zapobiegania powstawa- niu rumienia skóry podczas ekspozycji na promieniowanie UV. Oznacza on stosunek minimalnej dawki promieniowania (MED, minimal erythema dose) powodującej rumień na skó- rze chronionej preparatem, do minimalnej dawki promienio- wania wywołującej rumień na skórze niechronionej i wyzna- cza się go w badaniu in vivo. Badanie to polega na aplikacji na skórę pleców preparatu z filtrami w ilości 2 mg/cm², następ- nie skórę poddaje się działaniu promieniowania UVB emi- towanego przez lampę ksenonową, zwiększając jego dawkę. W trakcie badania mierzony jest czas po jakim pojawi się ru- mień na skórze chronionej oraz niechronionej preparatem. Wskaźnik SPF jest obliczany zgodnie z ustalonymi specyfika- cjami zatwierdzonymi przez Komisję Europejską oraz ame- rykańską Agencję ds. Żywności i Leków i jest zwykle poda- wany jako liczba, np. SPF 15, SPF 30, SPF 50. System klasyfi- kacji SPF obejmuje zakresy od niskiego do wysokiego: niski: SPF 2-15, średni: SPF 15-30, wysoki: SPF 30-50, najwyższy: SPF > 50. Wartość SPF nie jest związana z czasem ekspozy- cji na promieniowanie UV, ale z ilością promieniowania UV zdolnego do wywołania rumienia na skórze [6, 7]. Ze względu na fakt, że reakcja skóry na promieniowanie UVA objawia się później niż na UVB, wskaźnik SPF nie jest adekwatnym mier- nikiem ochrony przed tym zakresem promieniowania. Z tego powodu wartość SPF, szczególnie ta wysoka, może być myl- nie interpretowana jako ochrona przed pełnym zakresem promieniowania ultrafioletowego. Taka interpretacja może skutkować negatywnymi następstwami UV na na skórę. Zda- niem autorów pracy mówiącej o paradoksie filtrów przeciw- słonecznych, problem polega na tym, że społeczeństwo uży- wa filtrów przeciwsłonecznych jako swoistego „pozwolenia na opaleniznę” [1]. Do oceny stopnia ochrony przed promie- niowaniem UVA stosuje się inne metody, takie jak: trwała pigmentacja, bezpośrednia pigmentacja, wskaźnik ochrony przed UVA oraz krytyczna długość fali. Na tej podstawie zo- stały opracowane odpowiednie normy dotyczące wskaźni- ka ochrony przed UVA, które obowiązują również w Polsce. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, aby preparat mógł zostać uznany za skuteczny w ochronie przeciwsłonecznej, musi zapewniać ochronę zarówno przed promieniowaniem UVA, jak i UVB, obejmując całe wymagane spektrum promie- niowania ultrafioletowego. Zasady aplikacji Współczynnik ochrony SPF stanowi kluczowe narzędzie w ocenie skuteczności produktów przeciwsłonecznych. Po- zwala użytkownikom ocenić, w jakim stopniu dany produkt chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Brak pełnej znajomości znaczenia wartości SPF przez użyt- kowników środków o działaniu fotoprotekcyjnym może jednak wiązać się z przeświadczeniem o wysokiej, bardzo wysokiej lub nawet pełnej ochronie przed negatywnym wpływem promie- niowania ultrafioletowego. Dotyczy to szczególnie produktów o wartości współczynnika SPF 50+ czy 100, który może dawać konsumentom fałszywe poczucie pełnego bezpieczeństwa. Świadczyć o tym mogą badania przeprowadzone przez Chao i wsp. w 2017 roku. 39% spośród 711 badanych stwierdziło, że czynnikiem decydującym o wyborze produktu fotoprotekcyj- nego była wysoka wartość współczynnika ochrony przeciwsło- necznej, szczególnie wśród osób, które miały rodzinną historię raka skóry [8]. Kolejnym czynnikiem wpływającym na podjęcie decyzji o zakupie określonego kremu ochronnego była wodo- odporność produktu (79% badanych) [8]. Oznaczenie „wodo- odporny” przyznaje się, gdy wartość SPF po dwóch 20-minu- towych kąpielach wynosi co najmniej 50% wartości początko- wej przed kontaktem z wodą [9]. Niemniej wartość ta nie jest równoważna z wartością SPF jaką posiadał krem przed skorzy- 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 10 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Nstaniem z kąpieli. Takie oznaczenie produktu, bez posiadania odpowiedniej wiedzy przez konsumentów, może prowadzić do nieprawidłowego stosowania. Oznaczenie „wodoodporny” su- geruje bowiem, że stosowany środek jest odporny na działanie wody i nie ma potrzeby reaplikacji po skorzystaniu z kąpieli czy też po wytarciu ciała ręcznikiem [9]. Z kolei badania Liu i wsp. wykazały, że istnieje również znaczna zmienność sposobu stosowania produktów ochrony przeciwsłonecznej zależna od wartości współczynnika SPF, a zachowanie to może być ważnym czynnikiem wpływającym na jej skuteczność. Obserwacja ta dotyczy przede wszystkim ilości i grubości warstwy aplikowanego kremu. Autorzy wy- kazali liniowy spadek stopnia ochrony przeciwsłonecznej za- leżny od grubości warstwy dla kremów o niskiej i średniej wartości SPF oraz wykładniczy spadek dla preparatów o wyż- szych wartościach SPF [10]. Wiele badań donosi, że użytkow- nicy zazwyczaj stosują znacznie mniejszą ilość kremu niż ta stosowana w procesie testowania skuteczności SPF, co znacznie zmniejsza czynnik ochrony przed uszkadzającym działaniem promieni słonecznych [11, 12]. Z kolei badania He- erfodta i wsp. przeprowadzone w różnych regionach globu pokazują, że rzeczywista ilość aplikowanego kremu ochron- nego waha się od 0.39 do 0.79 mg/cm² [13]. Cytowane powyżej badania wskazują na pośredni związek między ilością stoso- wanego kremu ochronnego a rzeczywistą wartością ochrony przeciwsłonecznej SPF. Takie postępowanie wynikać może z faktu, że konsumenci mogą nie posiadać istotnej wiedzy, że oznaczanie wartości współczynnika SPF odnosi się do okre- ślonej, wynoszącej 2 mg/cm² ilości preparatu, co zapewnia dobre pokrycie i tworzenie idealnego filmu na skórze [14, 15]. Z tego powodu rzeczywista ilość stosowanego preparatu jest zdecydowanie niższa od tej rekomendowanej przez towarzy- stwa medyczne. Takie właśnie braki w zakresie wiedzy doty- czącej ochrony przeciwsłonecznej i profilaktyki raka skóry, zdaniem Litvinowa leżą u podstaw paradoksu filtrów prze- ciwsłonecznych i wzrostu ryzyka zachorowania na raka skóry [1]. Uważa on, że większość osób nie nakłada wystarczającej ilości preparatu z filtrem lub pozostaje na słońcu przez wie- le godzin po jego jednorazowym, porannym nałożeniu, a sam fakt zastosowania daje im fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Wartość SPF filtra należy dobrać nie tylko do czasu, jaki pla- nuje się spędzić na słońcu, intensywności ekspozycji (istotne może być zachmurzenie, wybór godziny ekspozycji, aktywno- ści oraz ubioru), ale także rodzaju skóry (skala według Fitzpa- tricka) i podatności na oparzenia i alergie słoneczne. Fotostabilność i formuły preparatów Istotną cechą filtrów UV jest także ich fotostabilność, która zapewnia, że produkty te nie tracą swoich właściwości pod- czas ekspozycji na promieniowanie słoneczne. To właśnie ta cecha decyduje o jakości produktów przeciwsłonecznych o określonym współczynniku ochrony przeciwsłonecznej SPF. Filtry chemiczne, które efektywnie absorbują promie- niowanie UV charakteryzują się często ograniczoną fotosta- bilnością w przeciwieństwie do filtrów mineralnych, które wyróżniają się fotostabilnością, ale stosowane w postaci pig- mentów powodują nieestetyczne „bielenie” skóry. Tak więc efektywność filtrów w odniesieniu do ich profilaktycznego działania wiązać się może z rodzajem stosowanego prepa- ratu W przypadku filtrów mineralnych wprowadzenie proce- su ich mikronizacji pozwoliło na zniwelowanie nieestetycz- nego „bielenia” skóry. Małe rozmiary cząsteczek mogą jednak powodować obniżenie stabilności produktu, tworzenie więk- szych agregatów i jego zbrylanie się na powierzchni skóry. To często tworzy luki w jednolitym filmie pokrywającym chro- niony obszar skóry, co prowadzi do pogorszenia właściwo- ści fotoprotekcyjnych produktu i zmniejszenia efektywności jego działania [9, 16]. Dzieje się tak, gdy preparat jest niewła- ściwie rozprowadzany na powierzchni skóry. Kolejnym czyn- nikiem wpływającym na jakość ochrony przeciwsłonecznej jest formuła produktu. Na rynku dostępne są różne formula- cje kosmetyczne filtrów przeciwsłonecznych, takie jak: krem, olejek, spray, balsam, żel, masło, maść. Każda kosmetyczna formuła ochrony przeciwsłonecznej ma specyficzne cechy określone przez połączenia aktywnych składników chemicz- nych oraz substancji bazowych, w których mogą one wzajem- nie wpływać na skuteczność produktu [17]. Przykładowo, żele mogą być alternatywą dla tradycyjnych kremów do opalania. Cechuje je komfort i estetyka podczas aplikacji, mają jednak zazwyczaj niski SPF w porównaniu z tradycyjnymi formami preparatów i są łatwozmywalne. Mikroemulsyjne żele zawie- rają małe cząsteczki, co pozwala na równomierne rozprowa- dzenie preparatu na skórze oraz uzyskanie wysokiej ochro- ny przeciwsłonecznej. Jednak ich produkcja jest kosztowna, a wysokie stężenie emulgatorów może być drażniące dla skó- ry [17]. Aerozolowe filtry są łatwe w aplikacji i tworzą cienką warstwę na skórze, ale mogą prowadzić do nierównomierne- go rozprowadzenia, co skutkuje niewłaściwą ochroną. Nie są one tak popularne jak inne formy filtrów, głównie z powodu kosztów i trudności w obserwacji miejsca aplikacji [18]. Zakres fotoochrony Kolejną cechą jest zakres fotoochrony kremów przeciwsło- necznych. Preparaty powinny chronić zarówno przed promie- niowaniem typu A, jak i B, dlatego zaleca się, aby jeden produkt zawierał kombinację filtrów pokrywającą całe potrzebne spek- trum. Zapewniają to przyjęte regulacje prawne. Połączenie kil- ku filtrów przeciwsłonecznych zwiększa całkowitą skuteczno- ści preparatu przeciwsłonecznego. Określony jest również mi- nimalny stosunek ochrony UVA do UVB, który musi wynosić co najmniej 1:3, a masa cząsteczkowa związków tworzących filtr powinna wynosić powyżej 500 Da. Taka wielkość cząstecz- ki zapobiega wnikaniu preparatu do naskórka i skóry właści- wej, dzięki czemu pozostaje on na powierzchni skóry [19]. 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 11 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” NNiestety, nawet najbardziej efektywne produkty ochrony przeciwsłonecznej nie mogą zapewnić absolutnej, stupro- centowej ochrony przed promieniowaniem UV. Z tego powo- du na opakowaniach produktów przeznaczonych dla konsu- mentów, firmy kosmetyczne powinny unikać informacji su- gerujących np.: stuprocentową ochronę przed UV, całkowitą blokadę przeciwsłoneczną, pełną ochronę przez cały dzień bez konieczności ponownego nakładania, czy całodzienną ochronę. Zamiast tego, kosmetyki powinny zawierać ostrze- żenie, że nie gwarantują absolutnej ochrony oraz, że nad- mierna ekspozycja na słońce stanowi zagrożenie dla zdrowia. Ponadto powinny zawierać wskazówki dotyczące właściwe- go stosowania produktu. Zgodnie z obowiązującymi przepi- sami prawnymi, maksymalny współczynnik SPF, który moż- na zadeklarować na produktach z filtrem UV, wynosi 50+. Taki filtr chroni skórę w 98,3% (dla porównania: SPF 30 chro- ni w 96,7%, a SPF 15 w 93,3%). Ważne jest jednak zrozumie- nie znaczenia tych wartości, np. SPF 30 wcale nie oznacza, że taki produkt naniesiony na skórę chroni ją w czasie 30-krot- nie dłuższym niż skórę niechronioną. Oznacza to, że daw- ka promieniowania ultrafioletowego wywołująca rumień na eksponowanej skórze po zastosowaniu takiego kremu może być 30-krotnie wyższa niż dawka promieniowania potrzebna do wywołania rumienia na skórze niechronionej [9]. NAWYKI OCHRONY PRZECIWSŁONECZNEJ Warunkiem efektywności preparatów o działaniu fotopro- tekcyjnym nie jest sam fakt ich aplikacji, ale przede wszyst- kim ich prawidłowe stosowanie. Według rekomendacji Pol- skiego Towarzystwa Dermatologicznego prawidłowe używa- nie preparatów z filtrem polega na ich powtarzanej aplikacji wykonywanej nie rzadziej niż co 2 godziny, szczególnie przy przebywaniu na zewnątrz, a jego pierwsze nałożenie powin- no mieć miejsce w czasie nie krótszym niż 20 minut przed wyjściem. Ilość aplikowanego kremu powinna wynosić oko- ło 2 mg/cm², a łączna objętość kremu stosowanego jednora- zowo na całą powierzchnię skóry ok. 30 ml [20]. Na potrzeby właściwego szacowania ilości stosowanego kremu wprowa- dzono tzw. zasadę łyżeczki stołowej, która wskazuje optymal- ną objętość fotoprotektora aplikowaną na poszczególne czę- ści ciała. Według tej zasady 1 łyżeczka kremu, czyli około 5 ml, powinna być stosowana w takich okolicach jak: twarz, gło- wa, szyja. Kolejna 1 łyżeczka na każde przedramię i ramię, 2 łyżeczki w obrębie tułowia (przód i tył) oraz po dwie łyżecz- ki na każdą nogę [21]. Każde odstępstwa od tej zasady powo- dują istotne zmniejszenie skuteczności ochrony przeciwsło- necznej. Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Derma- tologicznego osoba dorosła korzystająca ze słońca w okresie wiosenno-letnim powinna podczas pojedynczej aplikacji sto- sować na całe ciało nie mniej niż 30 ml, tj. 30-35 ml preparatu o wartości współczynnika SPF minimum 30, zaś w okresie je- sienno-zimowym o wartości ≥ 15. Pierwsze nałożenie kremu powinno mieć miejsce 15-30 minut przed wyjściem na ze- wnątrz i być powtarzane co 2 godziny, szczególnie po kąpieli, spoceniu się czy też wytarciu ręcznikiem [20]. Niezwykle ważne jest prawidłowe stosowanie fotoprotek- cji u niemowląt i dzieci, ponieważ promienie UV zdecydowa- nie głębiej przenikają do skóry dziecka wywołując oparzenia. Jest to istotne szczególnie w odniesieniu do potencjalnych konsekwencji w dalszym dorosłym życiu w postaci rozwo- ju nowotworu skóry, w tym czerniaka i raków niemelanocy- towych. Zdaniem Vogela i wsp. już 5 i więcej epizodów opa- rzeń słonecznych przebiegających z pojawieniem się pęche- rzy przed 20. rokiem życia, zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka skóry aż o 80%. Autorzy cytowanego badania stwierdzili, że ryzyko nowotworzenia zależy przede wszystkim od kontaktu z promieniowaniem ultrafioletowym w młodości, a przewle- kła ekspozycja na słońce w tym okresie oraz w wieku doro- słym może wpływać na powstanie wielu nowotworów skóry [22]. Z kolei w innym badaniu oszacowano, że około poło- wę całej dawki promieniowania ultrafioletowego, liczonej do 60. roku życia, człowiek otrzymuje w dwóch pierwszych de- kadach [23]. Z tego powodu opracowano specjalne rekomen- dacje dla najmłodszych. Dermatolodzy australijscy zalecają, aby dzieci do 12. miesiąca życia nie korzystały z bezpośred- niej ekspozycji na słońce, zwłaszcza w dni, gdy indeks UV jest wyższy niż 3. Nieco mniej radykalne stanowisko prezentu- je Amerykańska Akademia Pediatrów, która nie zaleca bez- pośredniej ekspozycji przed ukończeniem 6. miesiąca życia, a dla dzieci powyżej tego wieku zaleca maksymalne unikanie słońca, przebywanie w cieniu i stosowanie fotoprotekcji obej- mującej promieniowanie UVA i UVB o wartości współczyn- nika nie mniejszej niż SPF 30 [24]. Dla niemowląt oraz dzieci z jasnym fototypem skóry lub skórą z cechami atopii wartość tego współczynnika powinna wynosić 50+. Dla najmłodszych rekomendowane jest stosowanie filtrów fizycznych, a powy- żej 2. roku życia dopuszczalne jest stosowanie preparatów za- wierających również filtry chemiczne. Z kolei filtry mineral- ne są zalecane dla dzieci o skórze bardzo wrażliwej i skłon- nej do alergii. Kremy powinny być nakładane jak u dorosłych, w ilości 2 mg/cm² ze szczególnym uwzględnieniem okolicy małżowin usznych, karku, ramion oraz powierzchni grzbie- towych dłoni i stóp [20]. Zdaniem części autorów regularne, prawidłowe stosowanie preparatów o działaniu fotoprotek- cyjnym u dzieci może ograniczyć rozwój znamion barwniko- wych w późniejszym okresie życia [25]. Tymczasem część au- torów amerykańskich wykazała, że tylko 61,8% dzieci przed 12. rokiem życia kiedykolwiek używała kremu z filtrem. Rów- nież aplikacja odbywała się w sposób nieprawidłowy i niewy- starczający, tj. w ilości około 0,48 mg/cm² skóry [26, 27]. Reko- mendacje Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego wska- zują na konieczność stosowania ochrony przeciwsłonecznej w każdym wieku. Szczególnie ważna jest ona dla dzieci do 14. roku życia, jak również osób w każdym wieku mających fo- 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 12 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Ntotyp skóry I/II według skali Fitzpatricka oraz osób immuno- kompetentnych. Co ważne kremy ochronne powinny być na- kładane zarówno na skórę eksponowaną na działanie UV, jak i przykrytą ubraniem [20]. Większość Europejczyków oraz Amerykanów doświadcza ekspozycji na wysokie dawki promieniowania słonecznego tyl- ko wtedy, gdy celowo korzystają z kąpieli słonecznych szcze- gólnie latem, np. podczas wakacyjnego plażowania. Podczas tych celowych ekspozycji na słońce odsłaniane są duże obsza- ry skóry, przede wszystkim dla uzyskania korzystnego este- tycznie efektu opalenizny i dobrego samopoczucia. W badaniu przeprowadzonym w Nambour, stosowanie kremów przeciw- słonecznych w Ameryce i Europie jest skorelowane właśnie z tą celową ekspozycją, i co ciekawe takie zachowanie jest ty- powe dla osób młodszych [28]. Randomizowane badanie obej- mujące osoby w wieku od 18 do 24 lat wykazało, że stosowa- nie kremów przeciwsłonecznych podczas celowej ekspozycji na słońce może wydłużyć jej czas oraz sprzyja niekorzystnym zachowaniom związanym z ekspozycją na słońce, które w in- nej sytuacji nie miałyby miejsca. Ta wywołana stosowaniem kremów przeciwsłonecznych przedłużona ekspozycja na pro- mieniowanie UV może wyjaśniać, dlaczego wiele badań epi- demiologicznych wykazało nieznacznie zwiększone ryzyko rozwoju czerniaka lub większą liczbę nabytych znamion barw- nikowych, podczas gdy ryzyko to było mniejsze w grupach stosujących inną formę ochrony – noszenie odzieży w czasie przebywania na słońcu [28]. Na podstawie wyników tych ba- dań, Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem w rapor- cie na temat filtrów przeciwsłonecznych wnioskuje, że w sy- tuacji celowej ekspozycji na słońce stosowanie kremów SPF może zwiększać ryzyko czerniaka [29]. Z kolei najistotniejszym wnioskiem z badania przeprowadzonego w Nambour jest to, że stosowanie filtrów przeciwsłonecznych jest skuteczne w za- pobieganiu rakom skóry, gdy nie jest to sposób na wydłużenie czasu ekspozycji na słońce. Ilość użytego kremu przeciwsło- necznego, współczynnik ochrony SPF, włączenie filtrów UVA do preparatu ochronnego nie zmieniają problemu, jeśli ce- lem ekspozycji na słońce jest uzyskanie opalenizny, ponieważ to właśnie opalenizna jest dowodem na to, że wystąpiło uszko- dzenie DNA wywołane promieniowaniem UV [28, 30]. W jednym z badań norweskich wykazano, że użytkownicy kremów z filtrem przeciwsłonecznym doświadczali znacznie więcej oparzeń słonecznych, częściej korzystali z opalania w okresie wakacyjnym i częściej korzystali z urządzeń do opa- lania [31]. W badaniu szwajcarskim stwierdzono, że regularne stosowanie kremów przeciwsłonecznych i większa wiedza na temat negatywnego wpływu słońca zaskakująco korelowały z liczbą oparzeń słonecznych [32]. Odkrycia te są zasadniczo zgodne z ideą paradoksu filtrów przeciwsłonecznych, zgod- nie z którą osoby bardziej świadome zagrożeń i stosujące kre- my z filtrami UV częściej eksponują się na działanie promie- ni słonecznych [1, 3]. Wniosek jest jeden – stosowanie kremów przeciwsłonecz- nych może chronić skórę przed bezpośrednimi uszkodzenia- mi spowodowanymi promieniowaniem słonecznym, ale jed- nocześnie ich aplikacja może nieumyślnie zachęcać do dłuż- szego przebywania na słońcu z powodu złudnego poczucia bezpieczeństwa. Może to częściowo wyjaśniać wyższą czę- stość występowania raka skóry na obszarach gdzie stosowa- nie filtrów przeciwsłonecznych jest bardziej rozpowszech- nione [1]. Dodatkowym czynnikiem obciążającym może być fakt, że większość ludzi korzysta z promieni słonecznych na plaży nad wodą. Kilka badań wskazało, że załamanie światła słonecznego jest wyższe w przypadku wody i piasku w po- równaniu z trawą, co sprzyja wyższemu poziomowi ekspo- zycji na promieniowanie UV na plażach. Długi okres jesien- no-zimowy w naszej szerokości geograficznej, chłodne, po- chmurne dni często skłaniają do odwiedzania krajów, gdzie słońca nie brakuje. To powoduje, że badani poddają się eks- pozycji na działanie promieni UV częściej niż tylko w sezo- nie wakacyjnym, a dodatkowo w krajach leżących na innych szerokościach geograficznych i chrakteryzujących się innym klimatem niż północnoeuropejski. Wpływ klimatu na zacho- wania związane z ekspozycją na słońce i zachorowalność na raka skóry znajduje potwierdzenie w literaturze [33]. Istnie- je uznana na świecie odwrotna zależność między często- ścią występowania czerniaka skóry a szerokością geograficz- ną, przy czym obszary położone dalej od równika mają niższe wskaźniki zachorowalności na ten typ raka. Częste wyjaz- dy do krajów o wyższych temperaturach, spędzanie większej ilości czasu na świeżym powietrzu powodują, że ludzie czę- ściej doświadczają oparzeń słonecznych, które stwarzają ry- zyko rozwoju raka skóry [34]. Autorzy kanadyjscy stwierdzi- li natomiast, że wyższa ogólna roczna temperatura otoczenia i dostępność terenów zielonych zachęcających do dłuższych pobytów w plenerze oraz wskaźnik promieniowania ultrafio- letowego (UVR, ultraviolet radiation), to trzy główne czynniki związane z ryzykiem czerniaka skóry w Kanadzie [30]. INNE FORMY OCHRONY PRZECIWSŁONECZNEJ O maksymalnej ochronie skóry przed promieniowaniem sło- necznym można mówić wówczas, gdy oprócz regularnego aplikowania najwyższej jakości preparatów z filtrem SPF 50, przestrzegane są również podstawowe zasady dotyczące bez- piecznego korzystania ze słonecznej pogody. Podczas naj- cieplejszych dni należy zadbać o nakrycie głowy (najlepiej z daszkiem, który dodatkowo ochroni skórę twarzy) i unika- nie ekspozycji na słońce w godzinach okołopołudniowych. Odpowiednie ubranie wykonane z materiału posiadające- go współczynnik ochrony przed UV o wartości przynajmniej 40 jest nieodłącznym elementem prawidłowej fotoprotekcji. Rolą odzieży tego typu jest przede wszystkim ochrona przed promieniowaniem UVB i wywoływanym przez nie oparze- niem skóry. Równie ważnym elementem są okulary prze- 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 13 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Nciwsłoneczne chroniące wzrok przed negatywnym działa- niem promieniowania słonecznego i rozwojem takich cho- rób, jak zaćma czy retinopatia słoneczna. Rekomendowane są okulary z szerokimi oprawkami, zachodzącymi na skroń oraz szkłami, które absorbują promieniowanie UV o długo- ści fali do 400 nm. Takie okulary powinny posiadać europej- skie certyfikaty jakości. Badania wskazują, że z kolei kapelu- sze z szerokim rondem powyżej 7,5 cm zapewniają ochronę skóry nosa rzędu SPF 7, policzków – SPF 3, szyi – SPF 5 i bro- dy – SPF 2. Jeśli rondo kapelusza jest mniejsze, spada również wartość współczynnika SPF [20, 35]. WNIOSKI Analiza piśmiennictwa pozwala stwierdzić, że skuteczność ochrony przeciwsłonecznej zależy od wielu czynników. W od- niesieniu do filtrów przeciwsłonecznych są to: poziom ochro- ny wyrażony wartością współczynnika SPF, rodzaj zastoso- wanego produktu fotoprotekcyjnego oraz jego typ (balsam, spray, olejek, krem), sposób jego aplikacji, wykorzystana ilość, wymagana grubość warstwy, pokrycie oraz zdolność do opty- malnego rozprowadzania na skórze oraz przenikania do skó- ry, a także maksymalny okres ekspozycji przed ponownym zastosowaniem. Wiele badań naukowych donosi, że filtry przeciwsłoneczne są często stosowane w sposób nieprawi- dłowy, w ilościach znacznie niższych niż zalecane dla wska- zanej wartości czynnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF) danego produktu. Gdy filtr jest stosowany nieprawidłowo, jego skuteczność w ochronie przed szkodliwym promienio- waniem UV maleje. Czynnikami wpływającymi na skutecz- ność fotoprotekcji są również: warunki ekspozycji na słoń- ce (bezpośrednie, pośrednie), czas ekspozycji, godziny na- rażenia, szczególnie godziny południowe czyli największego natężenia promieniowania, szerokość geograficzna, warun- ki atmosferyczne (temperatura, indeks UV, deszcz), wyso- kość nad poziomem morza czy też zmiana klimatu i zuboże- nie warstwy ozonowej. Biorąc pod uwagę te oraz inne przed- stawione w pracy czynniki, nie ma podstaw do formułowania wniosków, które upoważniają do jednoznacznego stwierdze- nia, że paradoks filtrów przeciwsłonecznych zwalnia z ich sto- sowania, ponieważ są nieskuteczne w zakresie swojego dzia- łania. Zdecydowanie jednak istnieje konieczność dalszej, systematycznej, wiarygodnej edukacji konsumentów na te- mat ich właściwego użytkowania oraz niebezpieczeństw ja- kie niesie ze sobą nieodpowiedzialne korzystanie z promieni słonecznych. Badania potwierdzają, że prawidłowe stosowa- nie preparatów fotoprotekcyjnych, zgodne z wytycznymi FDA oraz towarzystw medycznych, pozwala na kontrolę uszko- dzeń słonecznych skóry, szczególnie w odniesieniu do pre- paratów o wartości SPF ≥ 50 [36]. W badaniu R. Ghiasvand i wsp., którego celem była ocena ryzyka czerniaka w odniesieniu do stosowania filtrów prze- ciwsłonecznych oraz porównanie filtrów przeciwsłonecznych o wysokim i niskim współczynniku ochrony SPF w odniesie- niu do nawyków opalania w dużym badaniu kohortowym obejmującym 143 844 kobiety, autorzy potwierdzili, że sto- sowanie filtrów o wartości SPF ≥ 15 zamiast SPF < 15 zmniej- sza ryzyko czerniaka. Co więcej, stosowanie kremów przeciw- słonecznych SPF ≥ 15 przez wszystkie kobiety w wieku od 40 do 75 lat może potencjalnie zmniejszyć częstość występowa- nia czerniaka o 18% [37]. Również w badaniu trwającym 4 lata obejmującym 1600 osób w wieku 25-75 lat przeprowadzonym w Nambour w Australii wykazano, że regularne stosowanie preparatów fotoprotekcyjnych redukuje ryzyko rozwoju raka skóry – czerniaka oraz raka kolczystokomórkowego [28]. W norweskim badaniu autorzy również podkreślają zasad- ność stosowania filtrów przeciwsłonecznych. W swoim bada- niu wykazali, że stosowanie filtrów o wartości SPF ≥ 15 wią- zało się ze znacznie zmniejszonym ryzykiem czerniaka w po- równaniu ze stosowaniem SPF < 15. Jednocześnie wykazali, że użytkownicy kremów przeciwsłonecznych zgłaszali znacznie więcej oparzeń słonecznych oraz częstsze korzystanie z opa- lania w okresie wakacyjnym, co świadczyć może o fałszywym poczuciu bezpieczeństwa w związku ze stosowaniem ochro- ny przeciwsłonecznej [31]. Dodatkowo omawiając promieniowanie UV i jego zwią- zek z rakiem skóry, ważne jest aby uznać, że różne formy raka skóry są związane z różnymi profilami ekspozycji na słońce. Historia oparzeń słonecznych poniżej 25. roku życia wiązała się ze zwiększonym ryzykiem wszystkich nowotworów skóry, podczas gdy historia ciężkich oparzeń słonecznych w wieku powyżej 25. lat wiązała się głównie ze zwiększonym ryzykiem raka podstawnokomórkowego (BCC, carcinoma basocellu- lare) i płaskonabłonkowego (SCC, quamous cell carcinoma) [38]. Z kolei porównując raki wywodzące się z keratynocy- tów, uważa się, że skumulowana ekspozycja na promieniowa- nie UV w ciągu całego życia jest ważnym czynnikiem w roz- woju SCC, podczas gdy BCC są bardziej związane z przerywa- nymi epizodami intensywnej ekspozycji na promieniowanie UV [39, 40]. Czyli to, w jaki sposób eksponowane jest cia- ło na działanie promieni słonecznych, może wpłynąć na typ raka skóry. Zrozumienie profili ekspozycji na słońce jest waż- ne, ponieważ pozwala na stratyfikację ryzyka i wdrożenie od- powiedzialnej profilaktyki [35]. Zdaniem S. Alli i wsp., którzy przedstawili paradoks filtrów przeciwsłonecznych, wzrost za- padalności na czerniaka skóry w analizowanej grupie można wytłumaczyć czterema czynnikami: po pierwsze fałszywym poczuciem bezpieczeństwa wynikającym ze stosowania fil- trów przeciwsłonecznych, po drugie dłuższym przebywa- niem na świeżym powietrzu związanym z wykonywanym za- wodem, po trzecie dłuższą ekspozycją wynikającą z różnych form aktywności fizycznej poza pomieszczeniami oraz po czwarte wyższymi temperaturami zwiększającymi ekspozy- cję na promieniowanie UV [1]. Z tego powodu skuteczne in- terwencje w zakresie zmiany przyzwyczajeń powinny być 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 14 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Nkonsekwentnie podejmowane, ponieważ to właśnie indywi- dualne zachowania są kluczowymi determinantami ekspozy- cji na promieniowanie UV, w tym takie działania jak: nosze- nie odzieży ochronnej, okularów przeciwsłonecznych i kape- luszy, prawidłowe stosowanie kremów przeciwsłonecznych i poszukiwanie cienia, szczególnie w godzinach największe- go nasłonecznienia. Zdaniem S. Alli i wsp. kampanie na rzecz zdrowia publicz- nego powinny być starannie przygotowywane z uwzględnie- niem norm kulturowych dominujących w obszarach o wyso- kiej, średniej i niskiej zapadalności na czerniaka. W przypadku grup o wysokiej i średniej zapadalności, działania te powinny się skupiać na zmniejszeniu czasu trwania rekreacyjnej eks- pozycji na słońce za pomocą odzieży chroniącej przed słoń- cem w przeciwieństwie do polegania tylko na filtrach prze- ciwsłonecznych, co utrwala paradoks filtrów przeciwsłonecz- nych [1]. Odzież chroniąca przed słońcem z współczynnikiem ochrony przed UV > 50 wykazała większą skuteczność w za- pobieganiu oparzeniom słonecznym i zapewnianiu bez- piecznej ekspozycji na słońce [41]. Z ustaleń autorów wynika, że wysiłki zmierzające do ograniczenia aktywności na świe- żym powietrzu w godzinach największej ekspozycji promie- niowania UV mogą nie być wspierane przez normy społecz- ne, szczególnie w społeczeństwach, w których aktywność fizyczna odgrywa ważną rolę. Dla grup o niskiej zachorowal- ności na czerniaka cenne może być skoncentrowanie wysił- ków na edukowaniu społeczeństwa na temat potencjalnych zagrożeń związanych z działaniem promieniowania UV w sy- tuacji mniejszej ekspozycji. PODSUMOWANIE Choć brak jest jednoznacznych badań naukowych potwier- dzających związek paradoksu filtrów przeciwsłonecznych z wzrostem zachorowań na raka skóry, to jednak złudne poczucie bezpieczeństwa jakie dają środki ochrony, może zwiększać ryzyko oparzeń, a w konsekwencji rozwoju no- wotworów skóry. Ze względu na istnienie wielu zmiennych: środowiskowych, osobniczych, stylu życia, nawyków, histo- rii zdrowotnej, sposobu ekspozycji ciała na promieniowanie słoneczne, które modulują ich wpływ na skórę zawsze należy pamiętać o przestrzeganiu zasad prawidłowej ochrony prze- ciwsłonecznej. Ograniczenie czasu bezpośredniej ekspozycji na działanie promieniowania UV, uwzględnianie bieżącego indeksu UV, prawidłowe stosowanie odpowiedniej ilości pre- paratu z filtrem, unikanie przebywania na słońcu w godzi- nach największego nasłonecznienia to podstawowe zasady, o których nie należy zapominać. Brak odpowiedniej ochrony może mieć swoje konsekwencje po wielu latach. Rozwój raka skóry jest procesem długotrwałym, a każdy epizod oparzenia słonecznego zwiększa ryzyko jego rozwoju. LITERATURA / REFERENCES 1 . Alli S, LeBeau J, Hasbani A, et al. Understanding the Perceived Relation- ship between Sun Exposure and Melanoma in Atlantic Canada: A Con- sensual Qualitative Study Highlighting a „Sunscreen Paradox”. Cancers. 2023;15:4762. 2 . Bishop D. Genetic epidemiology of melanoma and melanoma survi- val. https://www.ukbiobank.ac.uk/enable-your-research/approved-re- search/genetic-epidemiology-of-melanoma-and-melanoma-survival. Accessed 15.05.2024. 3 . Conte S, Ghazawi FM, Le M, et al. Population-Based Study Detailing Cutaneous Melanoma Incidence and Mortality Trends in Canada. Front Med (Lausanne). 2022;9:830254. 4 . Lagace F, Noorah BN, Conte S, et al. Assessing Skin Cancer Risk Fac- tors, Sun Safety Behaviors and Melanoma Concern in Atlantic Canada: A Comprehensive Survey Study. Cancers. 2023;15(15):3753. 5 . Wang SQ, Lim HW, eds. Principles and Practice of Photoprotection. Swi- tzerland: Adis Cham; 2016. https://doi.org/10.1007/978-3-319-29382-0 6 . Nieradko-Iwanicka B, Wysokińska K. Chemical and physical UV filters. Polish Journal of Public Health. 2022;132(1):48-51. 7 . Geoffrey K, Mwangi AN, Maru SM. Sunscreen products: Rationale for use, formulation development and regulatory considerations. Saudi Pharmaceutical Journal. 2019;27(7):1009-1018. 8 . Chao LX, Sheu SL, Kong BY, et al. Identifying gaps in consumer knowled- ge about sunscreen. J Am Acad Dermatol. 2017;77(6):1172-1173. 9 . Narbutt J, Wolska H, Kaszuba A, et al. Photoprotection. Recommenda- tions of the Polish Dermatological Society. Part I: Ultraviolet radiation and sunscreens. Przegl Dermatol. 2018;105:19-29. 10 . Liu-Smith F, Ziogas A. Age-dependent interaction between sex and geographic ultraviolet index in melanoma risk. J Am Acad Dermatol. 2020;82:1102-1108. 11 . Sarkany R. Sun protection strategies. Medicine. 2017;45(7):444-447. 12 . Mancuso JB, Maruhi R, Wang SQ, Lim HW. Sunscreens: An Update. Am J Clin Dermatol. 2017;18(5):643-650. 13 . Heerfordt IM, Philipsen PA, Larsen BO, Wulf HC. Long-term Trend in Sunscreen Use among Beachgoers in Denmark. Acta Derm Venereol. 2017;97(10):1202-1205. 14 . Binks BP, Fletcher PDI, Johnson AJ, et al. How the sun protection factor (SPF) of sunscreen films change during solar irradiation. J Photochem Photobiol A. 2017;333:186-199. 15 . Osterwalder U, Herzog B. The long way towards the ideal sunscreen- -where we stand and what still needs to be done. Photochem Photobiol Sci. 2010;9(4):470-481. 16 . Bojarowicz H, Bartnikowska N. Kosmetyki ochrony przeciwsło- necznej. Część I. Filtry UV oraz ich właściwości. Probl Hig Epidemiol. 2014;95(3):596-601. 17 . Tanner PR. Sunscreen product formulation. Dermatol Clin. 2006;24(1):53-62. 18 . Mancebo SE, Hu JY, Wang SQ. Sunscreens: a review of health benefits, regulations, and controversies. Dermatol Clin. 2014;32(3):427-438. 19 . Wang SQ, Xu H, Stanfield JW, et al. Comparison of ultraviolet A light standards in the United States and European Union through in vitro measurements of commercially available sunscreens. J Am Acad Der- matol. 2017;77:42-47. 20 . Narbutt J, Wolska H, Koszuba A, et al. Photoprotection. Recommenda- tions of the Polish Dermatological Society. Part 2: Sunscreen use. Przegl Dermatol. 2018;105:30-40. 21 . Isedeh P, Osterwalder U, Lim HW. Teaspoon rule revisited: proper amo- unt of sunscreen application. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2013;29(1):55-56. 22 . Vogel RI, Strayer LG, Engelman L, et al. Sun Exposure and Protection Behaviors among Long-term Melanoma Survivors and Population Con- trols. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 2017;26(4):607-613. 23 . Quatrano NA, Dinulos JG. Current principles of sunscreen use in child- ren. Curr Opin Pediatr. 2013;25:122-129. 24 . Lee TK, Rivers JK, Gallagher RP. Site-specific protective effect of broad- -spectrum sunscreen on naevus development among white schoolchil- dren in a randomized trial. J Am Acad Dermatol. 2005;52:786-792. 25 . Dennis LK, Vanbeek MJ, Beane Freeman LE, et al. Sunburns and risk of cutaneous melanoma: does age matter? A comprehensive meta-analy- sis. Ann Epidemiol. 2008;18:614-627. 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 15 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N26 . Diaz A, Neale RE, Kimlin MG, et al. The Children and Sunscreen Stu- dy: a crossover trial investigating children’s sunscreen application thickness and the influence of age and dispenser type. Arch Dermatol. 2012;148:606-612. 27 . Tessari G, Naldi L, Boschiero L, et al. Incidence and clinical predictors of a susequent non-melanoma skin cancer in solid organ transplant reci- pients with a first non-melanoma skin cancer: a multicenter cohort stu- dy. Arch Dermatol. 2010;146:294-299. 28 . Green AC, Williams GM, Logan V. Reduced melanoma after regular sunscreen use: randomized trial follow-up. J Clin Oncol. 2011;29:257-263. 29 . Autier P, Boniol M, Doré JF. Is Sunscreen Use for Melanoma Prevention Va- lid for All Sun Exposure Circumstances? J Clin Oncol. 2011:29(14):425-426. 30 . Berman-Rosa M, Logan J, Ghazawi FM, et al. Analysis of Geographic and Environmental Factors and Their Association with Cutaneous Melano- ma Incidence in Canada. Dermatology. 2022;238:1006-1017. 31 . Ghiasvand R, Weiderpass E, Green AC, et al. Sunscreen Use and Sub- sequent Melanoma Risk: A Population-Based Cohort Study. J Clin Oncol. 2016;34:3976-3983. 32 . Ackermann S, Vuadens A, Levi F, et al. Sun protective behaviour and sunburn prevalence in primary and secondary schoolchildren in we- stern Switzerland. Swiss Med Wkly. 2016;146:w14370. 33 . Ghazawi FM, Le M, Lagace F, et al. Incidenece, Mortality, and Spatiotem- poral Distribution of Cutaneous Malignant Melanoma Cases Across Ca- nada. J Cutan Med Surg. 2019;23:394-412. 34 . Liu-Smith F, Ziogas A. Age-dependent interaction between sex and geographic ultraviolet index in melanoma risk. J Am Acad Dermatol. 2020;82:1102-1108. 35 . Conte S, Aldien AS, Jette S, et al. Skin Cancer Prevention across the G7, Australia and New Zealand: A Review of Legislation and Guidelines. Curr Oncol. 2023;30(7):6019-6040. 36 . Williams JD, Maitra P, Atillasoy E, et al. SPF 100+ sunscreen is more pro- tective against sunburn than SPF 50+ in actual use: Results of a rando- mized, double-blind, split-face, natural sunlight exposure clinical trial. J Am Acad Dermatol. 2018;78(5):902-910. 37 . Ghiasvand R, Weiderpass E, Green AC, et al. Sunscreen use and sub- sequent melanoma risk: A population-based cohort study. J Clin Oncol. 2016;34:3976-3983. 38 . Savoye I, Olsen CM, Whiteman DC, et al. Patterns of Ultraviolet Radia- tion Exposure and Skin Cancer Risk: The E3N-SunExp Study. J Epide- miol. 2018;28:27-33. 39 . Lerche CM, Togsverd-Bo K, Philipsen PA, Wulf HC. Impact of UVR Expo- sure Pattern on Squamous Cell Carcinoma-A Dose-Delivery and Dose- -Response Study in Pigmented Hairless Mice. Int J Mol Sci. 2017;18:2738. 40 . Qureshi AA, Laden F, Colditz GA, Hunter DJ. Geographic variation and risk of skin cancer in US women. Differences between melanoma, squamous cell carcinoma, and basal cell carcinoma. Arch Intern Med. 2008;168:501-507. 41 . Berry EG, Bezecny J, Acton M, et al. Slip versus Slop: A Head-to-He- ad Comparison of UV-Protective Clothing to Sunscreen. Cancers. 2022;14:542. otrzymano / received: 01.06.2024 poprawiono / corrected: 08.06.2024 zaakceptowano / accepted: 15.06.2024 4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 16 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine”4 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 17 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P Te widoczne przebarwienia, określane jako pig- mentacja, mogą mieć różne przyczyny, w tym brak równowagi hormonalnej, ekspozycję na słońce, uszkodzenie skóry lub czynniki dzie- dziczne. Sprawiają, że skóra wygląda na nierów- ną i uszkodzoną przez słońce, nadając jej matowy wygląd. Hiperpigmentacja jest wynikiem nad- miernej produkcji melaniny. RODZAJE PIGMENTACJI Piegi To płaskie, brązowe, okrągłe plamy, które za- zwyczaj są wielkości główki gwoździa. Są liczne i pojawiają się na skórze wystawionej na słońce, szczególnie u osób o rudych włosach i jasnej kar- nacji. Mogą stać się ciemniejsze po ekspozycji na słońce i jaśnieć w zimie. Plamy starcze Znane również jako plamy wątrobowe i socze- wicowate słoneczne, to małe, ciemne obszary na skórze, które pojawiają się na obszarach naj- bardziej narażonych na działanie słońca, takich jak twarz, dłonie i ramiona. Są powszechne u do- rosłych, ale mogą wystąpić także u młodszych osób spędzających dużo czasu na słońcu. Melasma Znana również jako maska ciążowa, jest najczęst- szym problemem wśród kobiet. Zazwyczaj poja- wia się w postaci plam pigmentacyjnych na czole, kości policzkowej, okolicy górnej wargi i linii żu- chwy. Jest to głównie spowodowane zmianami hormonalnymi i uszkodzeniami słonecznymi. ROZWIĄZANIA PHFORMULA DLA HIPERPIGMENTACJI M.E.L.A. Resurfacing Treatment to unikalna formuła pHformula powerclay™ stosowana w zabiegach. M.E.L.A. Resurfacing jest silnym za- biegiem na hiperpigmentację, zaprojektowanym w celu zmniejszenia nagromadzenia melaniny w naskórku. Hamuje aktywność enzymatyczną tyrozynazy, stymuluje różnicowanie naskórka, przyspiesza obrót komórkowy i usuwa już po- wstały pigment melaniny. Potężna mieszanka aktywnych składników zamkniętych w bazie z glinki wspomaga równomierne i szybkie wni- kanie składników aktywnych. PHFORMULA TWÓJ PARTNER W WALCE Z HIPERPIGMENTACJĄ pHformula oferuje zaawansowane rozwiązania dla skóry z hiperpigmentacją. Nasze produkty i zabiegi zostały opracowane z myślą o skutecznej i bezpiecz- nej pielęgnacji skóry, pomagając uzyskać równo- mierny i promienny koloryt. M.E.L.A. Resurfacing Treatment to tylko jeden z przykładów naszych in- nowacyjnych podejść do problemów skórnych. PODSUMOWANIE Hiperpigmentacja to powszechny problem skórny, który może wpływać na nasze poczucie własnej wartości. Zrozumienie przyczyn i rodzajów pig- mentacji oraz zastosowanie odpowiednich metod leczenia może pomóc w osiągnięciu zdrowej i pro- miennej skóry. Kluczowe jest stosowanie ochrony przeciwsłonecznej, konsekwencja w pielęgnacji domowej oraz korzystanie z profesjonalnych za- biegów. Produkty pHformula, takie jak M.E.L.A. Resurfacing Treatment, oferują skuteczne rozwią- zania, które pomagają w walce z hiperpigmentacją, przywracając skórze jej naturalne piękno. Pamiętaj, że zdrowa skóra to podstawa pewno- ści siebie, dlatego warto inwestować w odpowied- nią pielęgnację i dbać o siebie każdego dnia. Pewność siebie często zależy od tego, jak postrzegamy siebie samych, a zdrowa skóra jest nieodłącznym elementem poczucia własnej wartości. Widoczne ciemne plamy, które pojawiają się na twarzy, dłoniach i innych częściach ciała narażonych na działanie słońca, mogą powodować, że czujemy się mniej pewni siebie. ZROZUMIENIE HIPERPIGMENTACJI KLUCZ DO ZDROWEJ SKÓRY Magdalena Kozak Brand Manager marki pHformula Poland, główny szkoleniowiec marki pHformula Next >