221
Kosmetologia Estetyczna / 3 / 2012 / vol. 1
Powszechnie wiadomo, że kończyny dolne pełnią bar-
dzo ważną rolę w naszym życiu. Dzięki nim posiadamy
zdolność do swobodnego przemieszczania się. Pierw-
szym ogniwem kontaktującym się z podłożem w trakcie
ruchu jest stopa, która musi jednocześnie spełniać czte-
ry funkcje: amortyzacyjną, podporową, napędową i sen-
somotoryczną. To wszystko możliwe jest dzięki bardzo
skomplikowanej budowie anatomicznej stopy [2].
Stopa składa się z trzech odcinków: stępu, śródstopia i pal-
ców. Stęp tworzą: kość skokowa, piętowa, sześcienna, łódko-
wata oraz trzy kości klinowe. W skład śródstopia wchodzi pięć
kości długich, przedzielonych przestrzeniami międzykost-
nymi śródstopia. Wszystkie palce z wyjątkiem palucha, który
posiada dwa paliczki, składają się z trzech paliczków. W stopie
wyróżniamy aż dziesięć stawów, które wzmocnione są ponad
trzydziestoma pięcioma więzadłami. Bardzo ważną rolę speł-
nia czynnyukładmięśniowy, który składa się z ponaddwudzie-
stumięśni długich i krótkich, ściśle ze sobą współpracujących.
Prawidłowo ukształtowana stopa opiera się o podłoże trze-
ma punktami, którymi są: kość piętowa oraz głowy I i V kości
śródstopia. Punkty te kształtują łuki stopy (statyczne łuki
poprzeczne i dynamiczne łuki podłużne), dzięki którym jest
ona sprężysta. Zaburzenie pracy nawet jednego z ogniw za-
pewniających stopie wydolność jest przyczyną zmniejszonej
odporności stopy na obciążenia, a to z kolei prowadzi do nie-
uchronnych deformacji i bólu. Dlatego na przestrzeni wielu lat
interesowano się zagadnieniemoceny stanu i wydolności stóp.
Wszelkie odchylenia w budowie stopy mają odzwierciedlenie
wpatogenezie schorzeńw obrębie innych części ciała.
Niestety, ocena stóp nie należy do łatwych. Zagadnie-
niem stopy zajmują się specjaliści z wielu dziedzin. Nie-
ustannie prowadzone są prace nad skonstruowaniem
nowej, obiektywnej i rzetelnej metody, która powinna być
powtarzalna, dokładna, pozwalająca na szybką ocenę pa-
rametrów badania, możliwa do zastosowania w badaniach
masowych itp. We wszystkich pracach dotyczących bada-
nia stóp człowieka naczelny problem stanowi taka inter-
pretacja wyników, która pozwoli określić możliwości le-
czenia. Różnorodność metod badających liczne parametry
stopy może być odzwierciedleniem problemu, jakim jest
poprawna diagnostyka stopy człowieka [2-7].
S
posób oceny
stanu
stopy
Metody oceniające stan funkcjonalny stopy można po-
dzielić następująco:
Metody chirurgiczno-ortopedyczne
–
metody subiek-
tywne. Prawidłowa diagnostyka zależy od doświadczenia
badającego.
Grupa metod antropometrycznych
–
obiektywne me-
tody oceniające aparat bierny stopy:
1.
Antropometria – w metodzie tej wykorzystuje się
punkty kostne stopy oraz takie urządzenia, jak: cyr-
kiel kabłąkowy, taśma metryczna.
2.
Plantokonturografia – można w niej wyróżnić nastę-
pujące urządzenia i sposoby zbierania odbitek stóp:
a) aparat szufladkowy Ślężyńskiego,
b) aparat stereometryczny Moire’a,
c) zamoczenie stopy w różnych roztworach,
d) podoskop,
e) plantokonturograf.
3.
Planimetria – polega na obliczaniu stosunku po-
wierzchni zacienionej pola stopy do powierzchni nie-
zacienionej, zawartej pomiędzy wyznaczonymi liniami.
4.
Podometria – w tej metodzie wykorzystuje się spe-
cjalne urządzenia, np. podometr Niżanowskiego
i Wenke czy przyrząd kołeczkowy, które umożliwiają
przestrzenne zbadanie wielkości wysklepienia stopy.
Elektromiografia
–
ocenia aparat czynny stopy. W me-
todzie tej rejestruje się czynność bioelektryczną poszcze-
gólnych mięśni stopy.
Goniometria
–
polega na pomiarze zakresów ruchu
w wybranym stawie. Stawy skokowy górny, skokowy dol-
ny oraz stawy stępowe i stępowo-śródstopne w metodzie
tej traktuje się całościowo. Dlatego dla ruchów złożonych
w powyższych stawach przyjmuje się jedną oś obrotu. Po-
miaru dokonuje się za pomocą goniometru.
Radiografia
–
metoda oparta na zdjęciach RTG (Roeut-
genowskich), ocenia aparat bierny stopy.
Tensometria
–
polega na zarejestrowaniu sił nacisku
poszczególnych części stopy na podłoże.
Próby czynnościowe
–
jest to łączenie kilkumetodw celu
wszechstronniejszego zbadania sprawności stopy [2].
Prawidłowo wykonane badanie stóp przedstawia rys. 1
PROCEDURA
BADAŃ
wywiad z pacjentem
pomiar antropometryczny stóp
wykonanie negatywów stóp
ocena ortopedyczna
ocena stanu skóry stopy
wykonanie i analiza badań za pomocą
dostępnych w gabinecie urządzeń
opis zużycia noszonego przez pacjenta obuwia
Rys.1
Procedura badania stóp
Wywiad z pacjentem
(
rys.2) powinien zawierać: dane
personalne (imię, nazwisko, wiek), rodzaj wykonywanej
pracy, poziom aktywności fizycznej, choroby przewle-
kłe (RZS, cukrzyca), występowanie neuropatii ruchowej,
czuciowej, przebyte urazy i operacje kończyn dolnych,
potliwość stóp. Duże znaczenie ma waga ciała – chorzy
otyli mogą wyeliminować bóle stóp poprzez zmniejsze-
nie masy ciała. Pacjent powinien również powiedzieć
nam, czy dolegliwości dotyczą innych stawów, a także czy
pali on papierosy. Nikotyna hamuje gojenie ran oraz zrost
kości, zwiększając ryzyko powikłań pooperacyjnych [8, 9].
imię i nazwisko pacjenta
data urodzenia
adres i telefon kontaktowy
rodzaj wykonywanej pracy
poziom aktywności sportowej
choroby przewlekłe (cukrzyca, RZS)
występowanie neuropatii ruchowej,
czuciowej, staw Charcota
przebyte urazy i operacje kończyn dolnych
potliwość stóp
WYWIAD
Rys.2
Schemat przeprowadzenia wywiadu z pacjentem
Pomiary antropometryczne
dzieli się na:
metody bez-
pośrednie
,
które umożliwiają dokonywanie pomiarów
bezpośrednio na badanym; ich zalety to prostota kon-
strukcji przyrządów pomiarowych (suwak antropologicz-
ny, taśma miernicza, wysokościomierz), łatwość obsługi,
duża szybkość zbierania danych, a nade wszystko – ich po-
wszechna dostępność;
techniki pośrednie
,
w których po-
